Tíminn - 06.12.1969, Qupperneq 7

LATJGARDAGUR 6. desember 1969.
TÍMINN
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Pramfcvæmdastjóri: Kristján Benedifctsson. Ritstjórar: Þórarlnn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ristjórnar: Tómas KarLsson. Auglýs.
inigastjóri: Steingrimur Gíslason. Ritstjórnarsfcrifstofur í Eddu-
húsinu, simar 18300—18306. Skrifstofur Bankastræti 7 —
Afgreiðslusími: 12323. Auglýsingasimi: 19523. Aðraf skrifstofur
sími 18300. Áskriftargjald kr. 165.00 á mánuði, innanlands —
f lausasölu kr. 10.00 eint. — Prentsmiðjan Edda h. f.
Atvinnuleysi
Þan válegu tíðindi hafa hú borizt, að tala atvinnu-
leysingja í landinu hafi tvöfaldazt í nóvembermánuði.
Atvinnuleysingjar eru nú komnir á þriðja þúsund og því
miður bendir flest tii þess að fjöldi þeirra muni fara
stórum vaxandi, þegar fram á veturinn kemur.
Þessi tíðindi koma þeim talsvert á óvart, sem trúðu
hmum hughreystandi orðum forsætisráðherrans er Al-
þingi kom saman í haust, en hann sagði þá, að ekki
væri ástæða til að ætla að atvinnuleysið myndi verða
sá bölvaldur á þessum vetri og það var á s.l. vetri. At-
vinnuleysið er nú talsvert meira en það var á sama tíma
f fyrra. Ef Reykjavík er tekin til viðmiðunar, þá var tala
atvinnuleysingja í höfuðborginni 344 í lok nóvember
1968, en nú eru þeir 515 talsins í Reykjavík. I desember-
mánuði í fyrra fjölgaði atvinnuleysingjum í Reykjavík
um tæp 60% og í janúarmánuði var ástandið þó verst
og þá varð tala atvinnulausra í Reykjavik 1361. Hafði
tala atvinnuleysingja því rúmlega fjórfaldazt frá desem-
berbyrjun til janúarloka. Verði sama þróun í þessum mál-
um þennan mánuð og hinn næsta mun tala atvinnu-
leysingja í Reykjavík einni verða á þriðja þúsund talsins.
Og því miður virðast fleiri rök hníga að því að atvinnu-
leysið muni fara heldur vaxandi á næstu mán, en minnk-
andi, og vegur lömun byggingariðnaðarins þar þyngst.
ARavega hafa spádómar forsætisráðherrans, hvað nóvem-
bermánuði viðvíkur, reynzt hinar mestu falsspár og mun
reynast hinum atvinnulausu harla lítill styrkur, þar sem
ríkisstjómin grandvallar athafnaleysi sitt í atvinnumál-
um á spádómum hins „forvitra“ forsætisráðherra. —
Ríkisstjómin ætti að endurskoða afstöðu sína til atvinnu-
málanna í ljósi þeirra staðreynda, sem nú liggja fyrir um
atvinnuleysið í landinu og gera þegar í stað ráðstafanir
til að bægja þessum bölvaldi frá íslenzkum heimilum.
Geri hún það ekki verður ástandið í atvinnumálum þjóðar-
innar í vetur a.m.k. eins slæmt, og þó líklega ennþá
verra en það var í fyrra, og þótti þá flestum víst nóg um
— nema ef til vill ráðherrum og efnahagssérfræðingum
og ráðunautum þeirra.
Afurðasölulögin
Samvinnumenn á Suðurlandi hafa á þessu ári minnzt
tveggja merkisafmæla stórfyrirtækja í þjónustu sunn-
lenzkra bænda. Fyrir skömmu átti Kaupfélag Rangæinga
hálfrar aldar afmæli og í gær var haldið hátíðlegt 40
ára afmæli Mjólkurbús Flóamanna. Þessi tvö stórfyrir-
tæki hafa, ásamt öðrum samvinnufyrirtækjum * lyft
Grettistaki í framfaramálum bænda á Suðurlandi. Mjólk-
urbú Flóamanna er eitt fullkomnasta fyrirtæki sinnar
tegundar á Norðurlöndum og rekstur þess til fyrirmjmd-
ar.Á fjörutíu árum hefur vöxtur fyrirtækisins orðið miklu
meiri en hinir bjartsýnustu þorðu að vona. í því sam-
bandi verður ekki gengið fram hjá því, að ekkert hefur
átt meiri þátt í eflingu þessa fyrirtækis en afurðasölu-
löggjöfin, sem Framsóknarflokkurinn beitti sér fyrir og
sett var í harðri andstöðu við Sjálfstæðisflokkinn. Þá var
mjólkurframleiðsla á Suðurlandi í kreppu og stefndi í
óefni. Það er rétt að sunnlenzkir bændur og forystumenn
Mjólkurbús Flóamanna láti þá staðreynd sér aldrei úr
minni ganga. Það væri margt á verri veg farið á Suður-
landi nú, og Mjólkurbú Flóamanna ekki það fyrirtæki
sem það er, ef ríkisstjóra Hermanns Jónassonar hefði
ekki beitt sér af slíku alefli fyrir afurðasölulöggjöfinni.
T.K.
GREIN ÚR THE NEW YORK TIMES:
Hertogafrúin af Medina-Sidonia
lét ekki bugast í fangelsinu
Hún ætlar að halda áfram baráttunni gegn Franco.

Hertogafrúin og yngsti sonur hennar.
HERTOGAFRÚIN af Medina
-Sidonia geKk út um jámhlið
kvennafanigelsis eins á Spáni á
hiádegi 26 móvember, en hún
hafði setið inni þar í áitta mán-
uði. Hún var tefciu til augnanna
og úfin nokkuð, og héit á tveim.
ur ferðatöskum sinni í hvorri
hendi.
Við gluiggana á annarri hæð
fangelsisins hnöppuðust ein-
kennisklæddar gæzilukonur til
þess að horfa á eftir henni.
Eiginfcona eins af stjómendum
famgelsisins laiut fram yfir
blómapottana í gloggianum sín-
um á þriðju hæð. Hertogafrú
in, sem orðin er 33 ára, um-
faðmaði nofckra vini sina, sem
biðu fyrir utam fangelsið, og
véfc sér síðan hvattegia að þrem
ur spönskum blaðamönnum,
sem voru þarna viðstaddir, og
sagði:
„Hér í fangelsinu er efcki
hægt að fara í almennilegt
steypibað. Segið frá því í blöð-
umum yfcfcar, hefjið herferð."
Hertogafrúin vair spurð,
hvemig henni Iiði, og hún
svaraði:
„Mér líður vel, en þarna inni
sfcil ég eftir 167 félaga, sem
eru mjög illa haldnir". Að svo
mæltu veifaði hún í áifct til
glugganna á fangafclefunium.
Höndin, sem hiún hrá á loft,
var allmjög hrufluð. Svo stóð
á því, að starisstúlfca í eldhúsi
fangeilsisins hafði hraðað eér
svo að kveðja hertogafrúna
með fcossi, að hún missti viðar-
byrði ofan á h6nd hennar.
HERTOGAFRÚIN, sem ber
þrjá aðalstMa á Spáni, var
dæmd í árs famgelsi seint á
áriuu, sem leið, fyrir eina af
sínum möngu mótmælatiltekt-
um. í þetta sinn hafði hún gert
tilraun til að veita bændum frá
Palomares á Suður-Spáni for-
usfcu í kröfugöngu til banda-
rfefca sendiráðsins í Madrid.
Sprenigjuflugiv'ét bandariska
flughersins fórst í Patomares
árið 1967, með þeim afleiðing-
um, að hlutar úr þremur vetnis
sprengjum dreifðust í allar átt-
ir og ullu töluverðum sfcemmd
um með geislavirkni. Kröfu-
göngunni var æittað að leggja
áberalu á andmæli bænda gegn
bótum, sem þeirn höfðu verið
greiddar, en þeir töldu óMl-
nægjandi.
Hertogatfi-úin, sem annars
heitir Luisa Isabel Alvarez de
Toledo y Mauia, var sett inn
í marz. Ættinigjar hennar sóttu
um sakaruppgj'öf, — sjálf neit
aði hún að undirsfcrifa umsókn-
ina, — en umsókninni var synj-
að eftijr að yfirmaður fangeisis
ins hafði spurt hana, hvort hún
iðraðist, en hún neitaði:
SAMKVÆMT lögum varð að
láta hertogafrúna lausa eftir
átta mánuði, þar sem hún hafði
valið þann kost að vinna í fang-
elsinu. Um það eru skýr laga-
ákvæði, að vinna stytti fang-
elsisvistina um þriðjung. Her-
togafrúnni er ýmislegt til lis-ta
lagt, t.d. afbragðs hestakona
eg söngvari, aulk þess sem hún
benst harðri baráttu fyrir fé-
lagislegum umbótrjm, og þar á
ofan er hún rithölfundur og
fræðimaður. Hún sótti um að
fá að kenna við sfcóla fangelsis
ins, en yfirvöldin sögðu henni
í þess stað að tafca til við
bófc, sem hún hafði verið að
búa sig undir að skrifa um
Spán á 18. öld.
„Ég sagði þeim, að ég væri
eon að fcynna mér heimildir“,
sagði hún, þegar hún var kom-
in heim í fbúð sína í Madrid.
„En þeir kröfðust þess að ég
sfcilaði handriti og sögðust
myndu meta það efitir htaðsíðu
tblu. Ég sfcrifaði 500 blaðsíð-
ur, en það er einskis virði og
ég verð að vinna það atlt
afitur “
HERTOGAFRÚIN sat við
sfcriftirnar við borð, sem troðið
var inn í fangaklefa hennar, en
hann er ekki nema 6x8 fet að
stærð. Þar inni var að sjálf-
sögðu einnig rúmið hennar,
sfcápur og vatnssalerni, sem
raunar verður að hreinsa mcð
því að hella í það úr vatnsfötu.
Þegar frúin var ekki önnum
fcafin við sfcriftirnar barðist
hún fyrir endurbðtum á aðbúð-
inni í fangelsinu, sem hún segir
andstyggitega.
„Upphitun er þarna engin“,
sagði hún. „Ef einhver vildi fá
kolaofn til hitunar, þá varð hún
að greiða fyrir hann úr eigin
vasa. Þegar ég kom þarna var
hvergi hægt að fara í heict
steypibað í byggingunni. Ég
andmælti þessu auðvitað, og
þá var sett upp eitt steypibað
í sjúfcradeild fangelsisins. Vit-
anlega var erfitt fyrir alla að
komast þar að, svo að ég hætti
von bráðar að nota það sjálf"
HERTOGAFRUIN sendi yfir
manui fiamgetsisins tfu kvartau-
ir þessa átta mánuði, sem háa
dvatdi þarna, en kvartanirnar
varið að sfcrá á stimplað blað.
Hún bar sigur úr býtum f bar-
álttunni fyrir þvf, að fangelsið
útvegaði fiöngunum dagblað, en
tfl þess að vinna þann sigur
varð hún að fara í eins konar
hunguirverkfall. Hún neitaði
sem sé að éta nokfcuð annað
en hið venjulega fangafæði,
sem fram er reitt.
Spönsfcum fangelsum ^r ekki
ætlað nema 23 krónur á dag
í fæðiskostnað fyrir hvern
fanga. Það er því alsiða, að
fangarnir láti ættingja sína
senda sér mat að staðaldri Þeg
ar hertogafrúin tók upp á því
að endursenda matarpakkana,
sem henni bárust, kom starfs-
maður við fangelsið að máli
við hana og sagði henni, að hún
hlyti að veifcjast, ef hún æti
efeki annað en hinn framreidda
miatarskammt fangelsisins.
„Ég lét engan bilbug á mér
finna og eftir þrjá daga létu
þeir ofckur hafa dagblað", sagði
hiún.
FRÚIN var émyifc í máli og
orðmörg um allt það, sem
óbótavant væri f fæði, hrein-
læti, sjúkrahjálp og allri með-
ferð fanganna í fangelslnu. Hún
var spurð, hvað hún hefði svo
haflt upp úr þessum átta mán-
uðum, sem hún hefði dvalið
þarna.
„Reynslu", svaraði hún, „og
auðvitað nýtt mál að berjast
fyrir“.
Og hvað ætlaðist hún svo
fyrir?
„Ég fer nú fyrst í bað“, sagði
hún. „Svo ætla ég að halda
áfram að vera það, sem ég hef
Framh. á bls. 11.
m