Pressan - 16.05.1991, Side 22

22
FIMMTUDAGUR PRESSAN 16. MAÍ 1991
LISTAPÓSTURINN
Öryggi og
minnisvardar
Er listamönnum örygg-
ið hættulegt? Fyrir ekki
svo löngu lét verðandi
Þjóðleik hússtjóri, Stefán
Baldursson, frá sér fara
ummæli þar að lútandi.
Afskaplega fáir listamenn
fundu sig knúna til að
mótmæla því. Eftir ára-
langa baráttu fyrir starfs-
launasjóðum og öðru
sem tengist starfsöryggi
listamanna var ekki ann-
að að sjá en þetta sama
starfsöryggi væri orðið
óvinur fólksins sem barð-
ist fyrir því á sínum tíma.
Vofa listasögunnar; hinn
berklaveiki snillingur,
verður seint kveðin niður.
Það láðist hinsvegar að
geta þess að í tilfelli Þjóð-
leikhússtjóra var öryggi
sumra listamanna orðið
öðrum listamönnum
hættulegt. Þessi sami
maður var að reisa sér
minnisvarða sem því mið-
ur kippti afkomunni und-
an öðru fólki.
Hinn stóri og sterki
maður á upp á pallborðið
á okkar tímum og ágæt-
asta fólk verður auglýs-
ingamennskunni að bráð,
dirfskufullar áætlanir
vekja mikla athygli en
verða ekki að sama skapi
alltaf tilefni mikilla heila-
brota og sá harmleikur
sem fjöldauppsagnir eru
gleymast öðrum en þeim
sem í þeim lenda. Það
væri gaman að heyra rök
þessa sama manns fyrir
því að ríkisreka leikhús
fyrst öryggi er hættulegt
sjálfri listinni. Á meðan
virðast allir hamingju-
samir með þessa klisju
Stefáns eða eins og Píet
Hein orti á sínum
ríma...
Sú list sem á bœkur og
söfn er sett
er síst þad sem einkennir
menningu
heldur að annast um
andstœöings rétt
til að annast um rangláta
kenningu.
(Þýð. Helgi Hálfdanarson)
Þóra Kristín Ásgeirsdóttir
Isbjörg
stígur á sviö
„Isbjörg er mjög sterk og
kraftmikil persóna og hún
upplifir lífið á mjög sérstakan
hátt,“ segir Háuar Sigurjóns-
son, en hann hefur gert leik-
gerð af skáldsögu Vigdísar
Grímsdóttur: Ég heiti ísbjörg,
ég er Ijón. Leikritið verður
sýnt á Litla sviði Þjóðleik-
hússins í haust.
„Ég fékk hugmyndina þeg-
ar ég las bókina," sagði Há-
var. „Hún orkaði mjög mynd-
rænt á mig og það liggur ekki
síst í stílnum. Mér fannst strax
mjög sérstakt hvernig Vigdísi
tekst að miðla tilfinningum
beint til lesandans sem upp-
lifir verkið mjög sterkt fyrir
vikið. ísbjörg er sérlega
áhrifamikil og það sem gerir
hana ekki síst spennandi fyrir
leikara er að allar hennar at-
hafnir eru skiljanlegar."
Er bókin þá kannski frem-
ur þjóðfélagsleg ádeila en
sálfrœðidrama að þínu mati?
„Bæði og. í því liggur styrk-
ur verksins. Það er alltaf mjög
skýrt afhverju persónurnar
bregðast við eins og þær gera
og varpað er ljósi á félagsleg-
ar aðstæður þeirra. Þetta ger-
ir söguna mjög trúverðuga.
Að mörgu leyti er bókin
mjög huglæg lýsing og ég
þurfti að finna dramatíska
lausn sem hæfði verkinu. Ég
valdi þá leiðina, að ísbjörgu
leika tvær konur og túlka
þær hvor um sig hin and-
stæðu öfl í fari hennar þ.e. hið
blíða og grimma. Þessi skipt-
ing er þó ekki einhlít enda
eru skilin oft óljós milli þess-
ara þátta. Ég skrifaði þetta
leikrit með lítið svið í huga
enda krefst það annars konar
lausna en stórt svið hefur að
bjóða. Það þurfti svið sem
býður upp á mikla nálægð
milli leikara og áhorfenda."
„Ég er skáld og það er bæði kvöl og kvöð," segir Kristján Hreinsson.
Eg er íslenskt skáld
— segir Kristján Hreinsson í uidtali um nýja plötu og skáldskap
,,Það er búið að standa til í
fimmtán ár aö gefa út plötu,"
sagði Kristján Hreinsson
skáld og lífskúnstner er Lista-
pósturinn tók hann tali.
Margir kannast eflaust við
hann undir nafninu Kristján
Hreinsmögur en undir því
nafni gafhann útfimm Ijóða-
bœkur. Kristján er nú alkom-
inn heim frá Noregi, hvar
hann hefur verið búsettur
undanfarin ár, og sendi ný-
lega frá sér plötuna Skáld á
nýjum skóm þar sem hann
flytur lög við eigin texta. Plat-
an er kraftmikil og skemmti-
leg og textarnir ferskir og
góöir. Það eru þeir Tryggvi
Hiibner, Pdlmi Gunnarsson
og Pétur Hjaltested sem
leggja Kristjáni lið á plöt-
unni.
„Ég var við nám í Noregi,"
segir Kristján. „í leikhúsfræð-
um norrænum málvísindum
og sagnfræði. Svo tók ég
einnig kúrsa í listasögu, aug-
lýsingasálfræði og almennri
sálfræði. Ég lék sem trúbador
í Noregi meðan ég var við
nám. Þannig hafði ég að éta.
Spilaði tvö kvöld í viku og át
frítt alla vikuna."
Voru textarnir þínir þá á
norsku?
„Nei, á ensku. Þangað til
áheyrendur voru orðnir fullir
þá söng ég á íslensku og eng-
inn tók eftir því,“ segir Krist-
ján glottandi. „Nú er ég hins-
vegar alkominn heim til ís-
lands og búinn að kaupa mér
hús. Ætlunin er semsagt að
lifa af listinni. Plötuna má
skoða sem leið til að koma
ljóðafurðum mínum á fram-
færi enda er ég fyrst og
fremst skáld og ósköp venju-
legur maður í sjálfs míns aug-
um og annarra er til mín
þekkja. Það má segja að plat-
an sé sneiðmynd af því sem
ég hef verið að fást við und-
anfarin ár. Á henni er bæði al-
variegur kveðskapur og
skrumskæld og skemmtileg
mynd af því grátbroslega sem
er að gerast í mannlífinu.
Ég klæddi mig samt og hef
alltaf klætt mig eins og popp-
ari. Þegar ég var krakki lærði
ég að spila á gítar og munn-
hörpu og síðar á píanó og ætl-
aði mér jafnvel að verða
poppari. En ég komst fljótt að
raun um það að ljóðið er mitt
aðaismerki. Ég stefni að út-
gáfu ljóðabókar nú í sumar
og er jafnframt að leggja síð-
ustu hönd á skáldsögu sem
mun væntanlega koma út nú
um jólin."
Þú mundir kannski vilja
frœða lesendur um efni bók-
arinnar?
„Já, bókin sem ber nafnið
íslendingasaga fjallar á frem-
ur sérkennilegan hátt um
sögu tveggja einstaklinga. Ég
blanda saman allskyns stíl og
það eina sem gæti verið
gegnumgangandi í bókinni
er gálgahúmor. Ég segi þetta
vera sérkennilega skáldsögu
vegna þess að þó að undir-
niðri sé hún venjuleg er yfir-
borðið skrumskælt."
Nú ertu með allskyns
áform á prjónunum og stend-
ur jafnframt í plötuútgáfu.
Ertu ekki hrœddur um að les-
endur fái leið á þér?
„Ég er skáld og það er bæði
kvöl og kvöð. Eg panta ekki
hugmyndir, þær bara koma.
Ég vinn síðan með hugmynd-
ina og skyndilega sé ég fyrir
mér heilsteypt verk. Þá blasir
tvennt við. Ánnarsvegar það
að setja verk mín inn í albúm
og geyma til elliáranna eða
gefa þau út á prenti. Ég á
mörg ljóð í fórum mínum auk
leikrita og annarra verka sem
aldrei munu birtast á prenti
eða verða sett á svið. Sum
þeirra vil ég hinsvegar sýna
öðrum og mun stefna að því.
Ég er ánægður þegar bæk-
urnar mínar standa undir
kostnaði og kannski örlítið
umfram það.“
Ertu alkominn heim til ís-
lands?
„Ég er íslendingur og ís-
lenskt skáld og á hvergi ann-
ars staðar heima. Ég hef farið
vítt og breitt en aldrei fundið
annað heimili en ísland. Eins
og ég segi einhvers staðar: Ég
elska þetta land og á hvergi
annars staðar heima," sagði
Kristján og þakkaði fyrit
spjallið.