Pressan - 30.09.1993, Blaðsíða 10

F R ETT I R
70 PRESSAN
Fimmtudagurinn 30. september 1993
Barnaverndaryfirvöld og rannsóknarlögreglan rannsaka kynferðislega misnotkun ó börnum
Rannsdkn á misnotkun barna
hjá tveimur danmmðrum
Með skömmu millibili í
sumar komu upp tvö tilfelli
þar sem kynferðisleg misnotk-
un barna tengdist starfsemi
dagmæðra. Bæði málin hafa
verið send Rannsóknarlög-
reglu ríkisins, en annað sætir
kærumálsmeðferð. Barna-
verndarnefnd hefur haft af-
skipti af báðum málunum.
Báðar dagmæðurnar starfa í
Reykjavík, en að öðru leyti eru
tilfellin harla ólík. Það mál
sem komið er lengra í rann-
sókn tengist meintri misnotk-
un á sex ára stúlkubarni sem
vistað var hjá dagmömmu.
Grunur beindist strax að
sautján ára vangefnum syni
dagmömmunnar þegar málið
kom upp. Óstaðfestar ffegnir
herma að hann hafi játað, en
eftir því sem komist verður
næst mun hann ekki hafa náð
að skaða barnið líkamlega þar
sem fyrst og ffemst var um til-
raun til samræðis að ræða.
Þetta mál sætir kærumeðferð
hjá RLR.
Hitt tilfellið er enn til með-
ferðar hjá barnaverndaryfir-
völdum, enda ekki ljóst hvað
gerðist. Þar sýndu tvö börn á
aldrinum fjögurra til fimm
ára, hvort af sínu kyninu, af-
brigðilega hegðun sem talið
var að mætti rekja til kynferð-
islegrar misnotkunar. Mun
dagmamman sjálf hafa orðið
til að vekja athygli móður
stúlkubarnsins á að ekki væri
allt með felldu. Þegar síðan
annað barn sýndi svipaða
hegðun beindist kastljósið að
heimili dagmóðurinnar, enda
var vist þar það eina sem
börnin áttu sameiginlegt. Aðr-
ir þættir úr umhverfmu eru
þó einnig til skoðunar, þar
með talin heimili barnanna.
Málið hefur verið sent til RLR
en engin kæra verið lögð
fram. Dagmóðirin hefúr verið
kölluð til skýrslutöku hjá
RLR, „án þess að nokkur
grunur beinist að henni“,
sagði heimildamaður.
Fyrstu mál sinnar
tegundar
Mál þessi hafa komið miklu
róti á þá sem láta sig dagvist-
armál barna einhverju varða.
Bæði er að þetta er í fyrsta
skipti sem slíkar grunsemdir
vakna um gæsluvist dag-
mæðra og hitt að mörgum
þykir sýnt að kerfið sé ekki til-
búið að meðhöndla mál af
þessu tagi.
Hefur verið bent á að starfs-
leyfi beggja dagmæðranna
hefur ekki verið affurkallað á
meðan rannsókn stendur, þó
að í fýrra tilfellinu sé rétt að
taka ffam að þar eru böm ekki
lengur í gæslu. Dagvist barna
hefur haft frumkvæði að því
að biðja konuna að hafa ekki
börn á meðan á rannsókn
stendur. Dagvistin hefúr hins
vegar ekki treyst sér til að aft-
urkalla starfsleyfið.
Samkvæmt reglugerð um
starfsemi dagmæðra er það
Dagvist barna í Reykjavik sem
veitir og afnemur starfsleyfi.
Einnig fer Dagvistin með eft-
irlitshlutverk, sem felst í því að
þrjár umsjónarfóstrur starfa
undir stjórn Dagvistarinnar.
Hlutverk þeirra er að fylgjast
með því að dagmæður upp-
fylli skilyrðin sem í umsókn-
urn þeirra felast.
Á meðal dagmæðra sjálfra,
sem eðlilega eru mjög
áhyggjufúllar yfir þessu máli,
heyrast miklar gagnrýnisradd-
ir á stjórn Dagvistar. Telja þær
að allt of rúmar heimildir séu
fyrir veitingu starfsleyfa. Þá sé
eftirlitshlutverkið brotakennt
og benda þær á að aðeins ein
umsjónarfóstra sé á hverjar
hundrað dagmæður á meðan
hlutfallið á hinum Norður-
löndunum sé ein umsjónar-
fóstra á hverjar 25 dagmæður.
Gagnrýnt aö veita
starfsleyfi í félags-
legum íbúðum
Einnig gagnrýna dagmæður
harðlega að starfsleyfi séu veitt
dagmæðrum sem búa í félags-
legu húsnæði, en önnur dag-
móðirin sem hér um ræðir býr
í slíku húsnæði í Breiðholti.
Það skal þó skýrt tekið ffam að
ekkert bendir til þess að dag-
móðirin sjálf eigi á neinn hátt
hlut að máli.
Það kom fram hjá Bergi Fel-
ixsyni, framkvæmdastjóra
Dagvistar barna, að ef starfs-
leyfi væri veitt aðila í félagslegu
húsnæði þá væri leitað til
leigusala, í þessu tilelli Félags-
málastofnunar Reykjavíkur-
borgar, og heimilda leitað þar.
Það væri skýlaus regla, en að
öðru leyti væru ekki gerðar til
þeirra sérstakar kröfur.
Við efnisöflun sína heyrði
blaðamaður það viðhorf oftar
en einu sinni að félagslegar
íbúðir af ákveðinni tegund
gætu seint talist heppilegur
vinnustaður fyrir dagmæður,
þó ekki væri nema vegna þess
hve útivistaraðstaða, sem
kveðið er á um í reglugerðum,
er yfirleitt lítil.
Nýjar reglur kveöa á
um að sakavottorð
allra heimilismanna
liggi fyrir
Segja má að smám saman
hafi verið reynt að setja upp í
göt varðandi eftirlit og síðasta
vetur var gefin út reglugerð á
vegum félagsmálaráðuneytis-
ins um dagmæður. Þar er
meðal annars kveðið á um að
þeim beri að skila inn sakavott-
orði sínu og allra heimilis-
manna yfir sextán ára aldri.
Einnig eru í hinni nýju reglu-
gerð mun strangari ál<væði um
brunavarnir. Þau starfsleyfi
sem nú eru í gildi hafa ekki
verið veitt eftir þessari nýju
reglugerð, en við endurnýjun
þeirra verður stuðst við hana.
Eftir því sem komist verður
næst er fágætt, þegar slíkir
hlutir koma upp á yfirborðið,
að þeir dugi til að svipta dag-
mæður starfsleyfi. Fyrir nokkr-
um árum varð þó stjóm Dag-
vistar barna að grípa tO slíkra
ráða gagnvart konu sem tekin
hafði verið fyrir fíkniefna-
smygl. Var sú kona svipt starfs-
leyfi.
Umsjónarfóstran
vildi stöðva starf-
semina
En annað þeirra mála sem
hér eru til umræðu hefur
blandast inn í félagspólitík
innan Samtaka dagmæðra.
Hluti þeirrar stjórnar sem
starfaði með Selmu Júlíus-
dóttur og varð undir í kosn-
ingurn síðasta vetur hefur
fýlkt sér bak við dagmóðurina
í Breiðholtinu. Hafa þær með-
al annars mótmælt starfsað-
ferðum umsjónarfóstrunnar,
þar sem lagt var til að dag-
mamman hætti starfsemi
sinni á meðan rannsókn færi
fram.
„Það stendur skýlaust í regl-
um okkar að okkur beri
skylda til að tilkynna það ef
okkur finnst eitthvað athuga-
vert við barn sem við erum
með. I þessu tilviki gerir dag-
móðirin það, en því miður
snýst málið í höndum um-
sjónarfóstra á móti henni.
Okkur finnst ekki rétt að
svipta hana starfsleyfi, því að
urn leið og búið er að svipta
hana starfsleyfi út af svona
máli er búið að skerða mann-
orð hennar til þessarar starf-
semi um ókominn tíma,“
sagði Guðbjörg Ellertsdóttir,
ein þeirra dagmæðra sem tek-
ið hafa málstað dagmóður-
innar sem hér um ræðir. Hafa
þær meðal annars skrifað bréf
til lögfræðideildar borgarinn-
ar þar sem þær mótmæla
ffamvindu málsins.
— En hvað um þau rök að
það sé það mikið í húfi að ekki
sé verjandi að hafa hörn ígceslu
á stað sem er utidir rannsókn?
„Ja, þá er fyrir bí þessi
reglugerð okkar. Ef okkur ber
ekki að tilkynna að bam hagi
sér ekki eðliiega þá er náttúru-
lega verið að segja okkur að
þegja yfir því ef rannsóknin á
ætíð að beinast að okkur og
svipta okkur starfsleyfi,“ sagði
Guðbjörg, en tók jafnframt
skýrt fram að hún teldi það
eftir sem áður skyldu dag-
mæðra að tilkynna um óeðli-
lega hegðun barna.
Það kom einnig fram hjá
Guðbjörgu að þær teldu að
starfsfélag dagmæðra, Samtök
dagmæðra, hefði ekki veitt
dagmóðurinni aðstoð sem
skyldi og því hefðu nokkrar
konur sem létu sig þessi mál
varða komið henni til hjálpar
þar sem þær teldu á henni
brotið.
Sigurður Már Jónsson
GLÆSILEG SUMARHUS
Höfum til afhendingar í vor tvö
stórglæsileg T-sumarhús á samliggjandi
lóðum í landi Snæfoksstaða
í Grímsnesi.
Einnig höfum við til sölu og afhendingar
nú þegar 42,2 fm. T-sumarhús
í Borgarfirði byggt árið 1985,
fullbúið og í fyrsta flokks ástandi.
Verð kr. 3.500.000.
SUMARHUS
STOFNAÐ 1925
HJALLAHRAUNI 10-220 HAFNARFIRÐI - SÍMI 51070 - FAX 654980
ÁRATUGA REYNSLA TRYGGIR GÆÐIN
Bergur Felixson, framkvæmdastjóri Dagvistar barna:
Við getum leitað eftir álits-
gerð um valdsvið okkar
Bergur Felixson, fram-
kvæmdastjóri Dagvistar
barna, sagðist ekki geta tjáð
sig um einstök tiKak.
„Við getum leitað álits-
gerðar lögfræðinga um vald-
svið okkar og hvemig starfs-
mönnum okkar ber að fýlgja
eftir reglugerðinni um dag-
gæslu á einkaheimilum. En
það er stjóm Dagvistar barna
sem ákveður hvort leyfis-
svipting eigi að koma til
vegna ætlaðra brota á reglu-
gerð,“ sagði Bergur.
Bergur benti einnig á að í
raun væru dagmæður með
sjálfstæða starfsemi sem íýrst
og fremst byggðist á samn-
ingi milli þeirra og foreldra.
Efúrlit yrði því einnig að vera
meðal foreldranna sjálffa.
Þá benti Bergur á að síð-
asta vetur hefði verið sett ný
reglugerð um starfsemi dag-
mæðra sem kvæði mun skýr-
ar á um eftirlit með þeim. Þar
væri þess meðal annars getið
að þær ættu að skila inn saka-
vottorði fyrir alla heimilis-
menn. Sagði Bergur að við
endurnýjun starfsleyfa, sem
nú er framundan, yrði farið
efúr þessurn nýju reglum.