Pressan - 10.03.1994, Page 2

Tólftu Músíktilraunir Tóna-
bæjar verða haldnar nú í
mars og er fyrsta undanúr-
slitakvöldið af þremur nú í kvöld.
Næstu kvöld verða þann 17. og
24. og úrslitakvöldið þann 25.
Alls taka þrjátíu sveitir þátt í Til-
raununum að þessu sinni og að
vanda koma þær hvaðanæva af
landinu. í kvöld spila Pýþagóras
(fönkað rokk), Bláir skuggar
(djasspopp), Diesel-Sæmi (bara
rokk), Cyclon (skíðarokk),
Rassmuss (létt sýrupopp),
Thunder Love (LA-rokk), Gröm
Músík-
tilraunir
enn og
aftur
(harðlínurokk), Wool (alls konar
rokk) og Weghevyll og Kenýa
sem báðar spila gruggrokk ætt-
að í beinan rokklegg frá Seattle.
Jet Black Joe sér um upphitun.
PRESSAN verður að sjálf-
sögðu á staðnum, enda alltaf
spennandi að sjá hvað kemur út
úr þessari helstu gróðrarstíu bíl-
skúrsbandanna.
Falleg, ung
finnst ekki
Eins og fram hefur komið er
vinnsla víkingamyndarinn-
ar „Kjartanssögu" nú í full-
um gangi. Til stóð að fá íslenska
leikkonu í eitt hlutverkið en nú
er komið babb í bátinn: Engin
finnst. Skilyrðin eru að þau að
þetta sé ung, falleg kona og að
hún geti leikið. Að mati Chap-
mans leikstjóra er hér enga að
finna sem er fullnægjandi. Fjöldi
stúlkna hefur farið í prufutökur
en niðurstaðan er sú að hér sé
fullt af fallegum stúlkum sem
geta ekki leikið og raunar einnig
fullt af stúlkum sem geta leikið.
Þetta hlýtur að vera umhugsun-
arefni fyrir þá sem velja leikara-
efni í Leiklistaskóla íslands,
hvort það verði ekki að fara að
miða við eitthvað af þeim þátt-
um sem Hrafn Gunnlaugsson
leggur upp með þegar hann vel-
ur þulur í Sjónvarpið. Núna er
verið að leita í Noregi, Svíþjóð
og Danmörku að sætri leikandi
SSSól eru sannir rokkarar, það verður ekki frá þeim tekið. Þeir léku á
dúndursveitaballi á Hótel Selfossi aðfaranótt laugardags og að
morgni, þegar allar græjur og meðlimir voru komnir í rútuna á leið í
bæinn, var hringt í farsímann. Þar fengust þau skilaboð að íþróttakenn-
araskólinn á Laugarvatni væri með árshátíð á Hótel Örk og þar væri gleð-
skapur í fullum gangi. Þeir piltar létu ekki segja sér það tvisvar, gerðu
hljóm-
sveit á
ferð
stans við hótelið og drifu sig í sundlaugarpartí. Það var að sögn sjónar-
votta tilkomumikil sjón að sjá Helga Bjömsson kviknakinn á sundlaugar-
barminum með klakabrynju á kassanum. Það gafst lítill tími fyrir svefh,
því frá Hótel Örk keyrði SSSól beint norður á Hofsós þar sem þeir léku
fyrir dansi um kvöldið. Þetta heitir rokkendról...
og getur leikið
á íslandi!
ungri konu. Chapman þessi, sem
leikstýrir „Kjartanssögu", er til-
nefndur til Óskarsverðlauna fyrir
kvikmyndatöku í „Flóttamannin-
um" (The Fugitive), en afhend-
ingin fer fram 21. mars. Hann
þykir líklegur, ekki síst í Ijósi
fyrri afreka, en hann skaut m.a.
„Taxi Driver" og „Raging Bull".
Chapman hefur leikstýrt einni
mynd áður sem heitir „All the
Right Moves", en þar lék Tom
Cruise meðal annarra. Höfundur
„Kjartanssögu" er einnig stadd-
ur hérlendis vegna gerðar
myndarinnar. Hann heitir Paul
R. Gurian og framleiddi myndina
„Arizona Dreams", sem er
þessa stundina til sýningar í
Regnboganum. Hann brá sér í
bíó síðastliðið sunnudagskvöld
og í hléi vatt hann sér upp á svið
og hélt fyrirlestur um kvik-
myndagerð...
Grallarinn
GRIMUR GRALLARI
(+ FRAMHALD í
SJÖ BINDUM)
HÖF.: RICHMAL CROMPTON
ÞÝÐ.: GUÐRÚN GUÐ-
MUNDSDÓTTIR
SETBERG, Á ÁRUNUM
KRINGUM 1960
að var fyrir 5-6 árum að ég
kom í einhverjum félags-
málaerindum til fundar við
þann kunna og gamalreynda bóka-
útgefanda Arnbjörn í Setbergi. Að
afloknum ánægjulegum samræð-
um við forleggjarann á skrifstofu
hans í húsakynnum útgáfunnar var
ég á leiðinni út, en rak þá augun í
nokkrar rykfallnar bækur á hillu,
og mér hlýnaði samstundis um
hjartaræturnar einsog gerist þegar
maður hittir vini og kunningja
barnæskunnar: þarna var semsé
Grímur grallari í öllu sínu veldi. Ég
tók bókina upp, blaðaði hrifinn og
spurði Arnbjörn hvort hann hefði
gefið þetta út. Jú, ekki var því að
leyna, þetta vildu flestir krakkar
lesa hér í eina tíð, sagði hann, þótt
ekki hafi allir þeir fullorðnu verið
jafn hrifhir; forlagið hefði meira að
segja fengið pillur og skammir fyrir
að gefa út svona ómóralskar bækur
sem æstu unga menn til strákapara.
— En þetta er stórkostlegt, sagði
ég, — er ekki kominn tími til að
endurprenta?
— Það er nú ekki víst að það séu
nema svona fuglar einsog þú sem
hefðu áhuga á þessu núna, svaraði
útgefandinn. En að fornum sið
leysti hann mig út með gjöfum,
fjórum fyrstu bókunum í flokkn-
um um Grím grallara.
Og alveg er þetta konungleg
lesning. Breskur húmor einsog
hann gerist bestur, með ábyrgðar-
lausu háði um flest sem til heilla
horfir í samfélaginu. Þarna er gert
grín að öllu sem er staðnað og stirt,
gervilegt og yfirborðslegt, en uppá-
tektarsemi æskunnar er hyllt, hug-
myndaflugið og virðingarleysið.
Mórallinn í sögunum um Grím,
sem er níu ára millistéttarstrákur í
enskum smábæ, er ffekar ljúfur:
samúðin er ósvikin með öllum sem
eru utangarðs, einstæðingar eða
minni máttar. Samt er ekki verið
að boða neitt ffamfarasinnað, það
er hæðst að öllu. Sálffæðingar og
uppeldisffæðingar fá sínar pillur,
einn þeirra hefur boðað þá kenn-
ingu og skrifað um hana lærðar
bækur að ætíð beri að sýna börn-
um þolinmæði og umburðarlyndi,
leysa greiðlega úr öllum þeirra
spurningum, hversu fáránlega þær
kunna að hljóma. Hann gistir einn
sólarhring heimili Gríms sem hefur
fengið veður af speki gestsins, og
endirinn verður sá að uppeldis-
ffæðingurinn snýr baki við öllum
sínum lærdómi og yfirgefur húsið
á barmi taugaáfalls. í einni af bók-
unum er líka kafli um það þegar
nokkrir menntaskólastrákar, þar á
meðal bróðir Gríms grallara, stofna
bolsévikkafélag, vegna þess að þeim
rennur til rifja hversu sumir baða
sig í auði á meðan aðrir, þar á með-
al þeir sjálfir, stríða við endalaus
blankheit. Grímur hrífst af þessum
kenningum og stofnar ungherja-
deild flokksins, ásamt fleirum af
yngri bræðrum hinna róttæku
menntaskólanema. Og það sem
ungherjunum svíður er að stóru
bræðurnir eiga alltaf nóg af vasa-
peningum, hjólum, græjum, fötum
og bíómiðum, og byltingin í þorp-
inu hefst á því að pottormarnir láta
greipar sópa í herbergjum mennta-
skólapiltanna.
„Ekki er lista-
mannsins get-
ið, en mig
grunar að
hann sé ís-
lenskur; stíll-
inn á teikning-
unum var á
fleiri íslenskum
barnabókum
frá þessum
tíma, og ekki
lofa verkin
meistarann. “
Ég hef lengi boðað það fagnaðar-
erindi að bækurnar átta um Grím
grallara ættu heima á meðal önd-
vegisbókmenntanna, en oft fyrir
daufum eyrum. Þessvegna gladdi
það mig mjög á dögunum að rek-
ast á norrænt bóksalatímarit sem
ég blaðaði í á meðan ég beið eftir
einhverjum, og þar voru birtar nið-
urstöður könnunar um það hvað
væru bestu barnabækurnar fyrr og
síðar. Spurningin var lögð fyrir
þúsund manns eða svo, úr röðum
rithöfunda og bókmenntafólks
víða um Evrópu, og
niðurstaðan var einsog
vænta mátti að á topp
tiu fóru ffægar bækur
eftir Robert Louis Ste-
venson, Lewis Carroll,
H.C. Andersen og Astr-
id Lindgren og fleiri
góða, en mikið var ég
ánægður að sjá þar á
meðal bækurnar „Just
William" eftir Richmal
Crompton; gömlu
Grímsbækurnar.
Guðrún Guðmunds-
dóttir snaraði bókun-
um á lifandi og fjöruga
íslenku, og þýðing
hennar ber þess órækt
vitni hvað hún hefur
haff gaman af bókun-
um sjálf. Hinsvegar eru
myndskreytingarnar í
íslensku útgáfunni al-
veg afleitar: krakkarnir
stirðlegir og óeðlilegir
og jafnframt svo stíf-
pressaðir að það er úr
takt við við anda bók-
anna. Ekki er lista-
mannsins getið, en mig
grunar að hann sé ís-
lenskur; stíllinn á teikn-
ingunum var á fleiri íslenskum
barnabókum frá þessum tíma, og
ekki lofa verkin meistarann. En ég
veit að Arnbjöm í Setbergi kippir
þessu í liðinn í viðhafúarútgáfúnni
á Grími sem hlýtur að vera í burð-
arliðnum.
2B PRESSAN FIMMTUDAGURINN 10. MARS 1994