Vísir Sunnudagsblað - 31.07.1938, Blaðsíða 5

VlSIR SUNNUDAGSBLAÐ
5
hjálp og liðveizlu af sjálfs-
hvötum.
Að sameina kraftana þann-
ig yrði eins og að kraftaverki,
stórkostlegu, máttugu átaki.
Hver meginmunur og á hinu,
ef hver hefði otað sínum tota.
Ef slikur hugsunarháttur
myndaðist i sveitum landsins
yfirleitt, yrði þar rótgróinn
eins og óskráð lög', mundi
hann einnig ná til kaupstaða
og sjávarþorpa; þar væri einn-
ig nægilegt, óþrjótandi starfs-
svið af margvíslegu tagi, al-
menningi til blessunar.
Sá hugsunarháttur mundi
skapa meiri frið í landinu, ör-
uggan frið, og hafa bein og ó-
bein áhrif á löggjöf landsins
og stjórnarfar. Ýmsum óþægi-
legum böggum yrði eins og að
sjálfsögðu velt af ríkinu sjálfu
og austurinn ekki jafnvel þokk
aður, þar sem fórnarvilji al-
þjóðar væri orðinn auðsýnn og
sterkur þáttur í lífi þjóðar-
innar allrar.
Sumir mundu nú vilja segja,
að slík hugmynd væri ófram-
kvæmanleg í reyndinni. Til
þess að þetta geti tekist, þarf
aðeins skilning beztu manna
þjóðarinnar á alþjóðarnauð-
syn lwarvetna og hjálp þeirra
til að gerast forgöngumenn
hvers á sínum stað, hvers í
sinni stétt og hvers í sinni
sveit. Þegar alvara er á ferð-
um, veitir ekki af að beita
hyggilegustu ráðum, eins og
þessu, taka á öllu, sem er til,
þjóðinni til heilla og úrlausn-
ar á vandamálum hennar.
Er viðhúið, að slílc stefna sé
ekki á hverju strái í veröldinni.
Væri slíkt fádæmi, livað þá, ef
það væri eins dæmi um lieila
þjóð, væri það allra best. Hún
yrði þá, vor smáa þjóð úti á
hala veraldar, fyrirmyndar-
þjóð um fram allar liinar, öðr-
um stærri og stórum þjóðum
til eftirbreytni.
Ýmsir, hæði hér á landi og
erlendis, vænta sér mikilla dá-
semda einmitt af vorri litlu
þjóð. Þeirra á meðal er eg. Ó-
metanleg blessun getur sprott-
ið upp hjá litilli þjóð. Ómetan-
leg hlessun átti sín upptök í
litlu landi austur í heimi fyrir
mörgum öldum. Frá þeim upp-
tökum hafa legið heilnæmir
straumar yfir lönd, yfir liöf,
yfir heilar heimsálfur, í' sið-
gæðis og menningarátt.
Hvers vegna skyldi ekki ný
alda lieilnæmrar menningar og
siðferðisþroska geta átt upptök
sin i litlu landi norður'í höf-
um? Ekkert virðist þurfa að
Italskir kafarar leita
g'nlls á hafsbotni.
Snemma á árinu 1911 sigldi
skipið' Merida frá Vera Cruz i
Mexiko. Um borð voru 200 far-
þegar, flóttamenn fyrir upp-
reistarmönnum Maderos, sem
höfðu tekið horgina Juarez her-
skildi tveim dögum áður.
1 peningaskáp gjaldkera
skipsins var dýrindis fjársjóð-
vera því til fyrirstöðu, menn-
ingaralda, vottur þeirrar sið-
menningar, vakin upp og bor-
in uppi af hinni, sem forðum
reis austur i heimi?
Hvernig myndast tízka? Ein-
hver einn tekur upp eitthvert
nýmæli, eitthvað, sem smám-
saman verður að venju, að sið,
sem flestir fylgja. Ilver tólc við
af öðrum og breytti eða liugs-
aði eins og hinn.
Hvers vegna skyldi ekki Is-
lendingar, hin litla þjóð, geta
skapað nýja tísku, sem eftir
fyrirheitum lífsins gæti einnig
náð til annara stærri þjóða, er
tímar líða fram?
Og' eftir hverju er þá að
biða?
Forsjónin hefir gefið oss fag-
urt land, yndislegt, lieillandi
land, auðugt land að dýrmæt-
um gæðum, ef rétt er á hald-
ið. Land vort felur í sér ótæm-
andi möguleika hárrar sið-
menningar. Auður liafsins um-
hverfis strendur landsins er ó-
tæmandi og undramikill, frjó-
• moldin geymir takmarkalitil
fyrirheit. Aflið í fallvötnum
landsins er ótæmandi.
Þetta land eigum vér íslend-
ingar.
Þjóðin sjálf er af harla góðu
bergi brotin, reynd í ströng-
um skóla lífsins meir en þús-
und ár. Enn er til mannvit, enn
er til lietjulund, hvorttveggja
hennar einkenni, ef rétt væri
með farið. Hversvegna þá eigi
að sameina alla krafta öldum
og óbornum til blessunar?
Hversvegna eigi að vinna sam-
an í hlýrra kærleiksþeli?
Eftir hverju er að bíða? Er
ekki alþjóð hollast að hefja
nýtt líf með nýjum liuga og
markvíst? Er ekki best að byrja
nú þegar?
Því: Eftir hverju er að bíða?
ui’, 4 milj. dollara vii’ði. Þar
voru gull- og silfurstangir, ó-
metanlegir rúbinar og fjöldinn
allur af öðrum djásnum, sem
liöfðu tilheyrt Maximilian, keis-
ara i Mexiko og drotningu hans
Carlottu. Maximilian var tekinn
af lífi 19. júní 1867.
Merida var á leið til New
York og undan Virginiaströnd-
inni, framundan liéraðinu Nor-
folk, skall á svarta þoka. Eim-
flautan var blásin i sifellu og
di’egið var af ferðinni eins og
hægt var. Farþegarnir voru
kvíðafullir og liöfðu safnast
saman í hljómlistarsalnum. —
Slcyndilega fékk Merida ægilegt
högg, svo að hrikti og brakaði
i livei’ju tré.
„Admiral FaiTagut“, skip í
eign United Fruit Coy, liafði
siglt á Merida. Skipun var þegar
gefin um að yfirgefa skipið og
yfirmenn stóðu vopnaðir við
björgunarhátana og héldu uppi
treglu. „Admiral Fan-agut“
skemdist sama sem ekkert í á-
rekstrinum og bjargaði öllum
farþegum og skipverjum, en
með Merida sukku til botns öll
dj ásn konungsf j ölskyldunnar,
sem voru það eina, sem fylgis-
menn Poríirio Diaz höfðu get-
áð komið undan, er veldi hans
varð að engu.
Merida var varla horfin und-
ir vatnsborðið, er menn ráð-
gerðu hvernig mundi hægt að
ná skipinu upp aftur. Voru
gerðar margar tilraunir, hver
á fætur annari, en þær mistók-
ust allar. Þá fyrstu gerði sldp-
stjóri, Charles Williamson að
nafni, og ætlaði liann áð nota
rnjög vítt stálrör, sem átti að
söklcva niður að Merida, en efri
endi þess átti að vera upp úr
sjó. Þetta rör varð þó aldrei
að notum, því þegar til kom, að
ætti að nota það, fanst Merida
hvergi, en ástæðan mun vera
sú, að straumar eru mjög sterlc-
ir þarna og höfðu þeir borið
skipið til, eins og síðar kom á
daginn.
Nokkrir miljónamæringar
kostuðu næstu tilraun og átti
kafari einn að nafni Geoi’ge D.
Stillson að hafa stjórnina á
hendi, en þegar togarar höfðu
slætt í einn mánuð ixmhverfis
staðinn, þar sem Merida söklc,
án þess að verða nokkurs varir,
var hætt við leitina.
Margar tilraunir voruj enn
gerðar, en Merida fanst ekki
aftur fyrri en árið 1924. Þá á-
kváðu nokkrir ungir menn, sem
nefndu sig „sægammana“, að
reyna einu sinni ennþá. Þeir
réðu til verksins tvo fræga kaf-
ara: Fred Neilson og Frank J.
Crilley, sem fór með Nautilius
í' Norðuríshafinu árið 1931 og
hefir kafað allra manna dýpst.
Þeir leigðu tvo togara, „Fo-
am“ og „Spray“ og leituðu þeir
— ekki með logandi ljósi —•
heldur með botnvörpum að
Mei’ida alt sumarið og haust-i
ið 1924, en ái’angurslaust. Leit-
in lá niðri um veturinn, en uM
vorið, þegar allir voru að gefaj
upp vonina, fanst Merida.
En óhepnin elti þá, þvi áðuri
en kafarar komust niður að
flakinu, skall á fárviðri og Mer-
ida hvarf á nýjan leik.
Tilraunin, sem lielst virtist
ætla að bera tilætlaðan árangur,
var gerð 1932 og ’33.
Merida lá þá á 240 feta (ca.
80 m.) dýpi, en með venjuleg-
um kafarbúningum er eldd
liægt að vinna í meira en 135
feta dýpi. Var þvi búið til
málmhylki með „útlimum“ og
vóg það 1400 pund, en ekki
þurfti nema 8 punda þrýsting
til að hreyfa „útlimina“. Með
aðstoð þessa kafarabúnings
tókst að sprengja leið inn í
skipið og náðist m. a. úr því
borðbúnaðurinn, sem ber nafn
þess og annað þess háttar. En
þegar hér var komið, þótti of
mikið fé hafa farið í tilraunina
og var hætt við liana, án þess
að aðalfjái’sjóðux’inn næðist
upp.
Nú er verið að gera eina til-
raunina enn þá, og eru það ítal-
ir, sem aðallega standa að henni.
Eins og menn muna, eru margir
bestu kafarar heimsins ítalskir.
Lagði leiðangurinn upp frá
Spezia á Ítalíu 29. maí s.I. og
lieitir skipið, sem notað er við
þessa tilraun „Falco“. Eru kaf-
ararnir á Falco þektastir fyrir
að bjarga gulli úr skipinu
„Egypt“, er fórst í Ei’marsundi.
Menn, sem eru sérfræðingar í
þessum björgunum, eru þó ekki
allir á einu máli um það, hvern-
ig þessi tilraun muni fara. —
Merida fórst 55 milur frá Char-
les-höfða í mynni Chesapeake-
flóa og er nú laiigt frá þeim
stað, og efast menn um, að skip-
ið finnist framar.
i