Vísir Sunnudagsblað - 02.07.1939, Síða 6

ö
VíSIR SUNNUDAGSBLAÐ
Er við komum út, að mat-
máli loknu, stóðu þar hestar
tveir söðlaðir góðum reiðtygj-
um og kvaðst bóndi ætla að láta
son sinn reiða mig inn fyrir
Eyvindará, sem væri það stórt
vatnsfall, að verra væri að
þurfa að vaða hana, því ilt
væri að ganga blautur. Eg
þakkaði honum hugulsemina
og vildi víst eigi neita þessu
gestrisnislega boði hans, þó að
mér léki grunur á að lítt myndi
það flýta för minni, þar sem
vegur var vafalaust mjög vond-
ur og seinfarinn.
En iivíld var þó altaf að því.
Pilturinn, sem reiddi mig, var
um tvítugsaldur að sjá og hafði
hann verið á Djúpuvík um
sumarið, eða nokkurn hluta
þess, og snérist því tal okkar þá
stund, er við vorum saman,
mjög um þá hluti er þar var að
sjá og reyna.
Mér virtist af tali hans sem
honum gætist allvel að verk-
smiðjuvinnunni og margmenn-
inu, en eigi, var hann þó að
heyra þvi fráhverfur að vera
með föður sínum enn um stund
og láta bernskuheimili sitt og
foreldra njóta sinna ungu
krafta um sinn.
Rétt innan við Drangavik eru
klettadrangar nokki-ir út við
sjóinn, smánes og tangar, sem
Skerjasund nefnast.
Meðan klárar Guðmundar
bónda stikluðu þar á stórgrýt-
inu með okkur son hans á bak-
inu, gaf mér dásamlega sýn inn
á land framtíðarinnar, þegar
hin unga kynslóð þessarar
hrjóstrugu, grýttu og veður-
hörðu útkjálkakota leitar ekki
lengur í iðjuver og veiðistöður
eftir fljótfengnum auði og var-
anlegri staðfestu, heldur stend-
ur öðrum fæti í varpa sinna
bernskuvéa, hversu hrjúf sem
þau eru, til þess að veita þang-
að arði þess strits, er hún hefir
af höndum leyst í meðförum
silfurgljáandi fiska og suðandi
véla í verkheimi sjávararðsins.
Og þó, er nokkurt vit í því,
að kynslóð fram af kynslóð eyði
kröftum sínum í það að' gera
hyggilega alla útskækla þessa
mikla fjallalands, meðan enn
eru ónumdar að kalla viðar og
gróðurlendur í veðursælli sveit-
um? Nei, það er óvit en ekki
vit. Og eins er hitt, að hver
bauki sér í sínu horni, þar sem
forlögin af náð sinni eða ónáð
hafa varpað honum inn í tilver-
una. Ólíkt skynsamlegra virðist
að fólkið hópist saman þar sem
bvggilegast er, með tilliti til veð-
ursældar, gróðurmoldar og
vatnsafls. Auk þess sem afstaða
öll er langt um betri til menn-
ingar og samhjálpar í þéttbýh
og hverfum, en í strjálbýli því
hinu mikla, einyrkja og einang-
ursbúskap, sem nú er iðkaður
i svo altof miklum mæli um
meiri partinn af hinni byggi-
legu víðáttu landsins.
Ef það er einhver hæfa í þvi,
að guð sé andi, og að þeir sem
hann tilbiðja verði að gera það
í anda og sannleika, þá er hitt
vist ekki síður rétt, að maður-
inn er efnióg þeir, sem liann til-
biðja, þ. e. hinn vinnandi mann,
verða að gera það í ástundun
líkamlegra verðmæta og í
trúnni á það og viss-
unni um það, að fyrstu skrefin
til almennrar mannlegrar full-
komnunar liggja hvorki undir
kórhimni skreyttra kirkna né í
slóðum pólitiskra hraðkjafta,
heldur eru þau falin i höndnm
móður náttúru, sem rikust er
allra rikra mæðra af þeim auði,
er oss má til fullkonmunar
verða, og sælla líkamlegra lífs.
Það er meir en tími til kominn
að íslenskur sveitalýður leysi
sig úr Iæðingi illra torfkofa, lé-
legra klæða og lítillar mentun-
ar, en gangi að því vitandi vits
að auka sinn „ þétta leir“, sinn
veraldlega auð til þroskunar á
líkama og sál. Án líkamlegrar
vellíðunar er alt tal um göfgan
andans meiningarlaust þvaður
út í loftið, sem skráð og óskráð
íslensk saga geymir mjög lif-
andi dæmi um.
Hvað haldið þið, góðir bræð-
Lir og systur, að valdi jafn kyn-
legum kvistum á stofni þjóðar-
innar eins og Sölva Helgasyni,
Helga fróða Árnasyni og ótelj-
andi öðrum andlegum kryppl-
ingum íslenskrar menningar?
„Það voru frostrósir feigðar-
kuldá, harmahlátrar og hel-
blómstur.“ ,
Hitt hefir ekkert alment
sönnunargildi, þó að einum og
einum manni, eins og t. d. Bólu-
Hjálmari, tækist með nálega
ofurmannlegu þreki að halda
gáfum sínum, listhneigð og viti
nokkurn veginn óbrjáluðu und-
ir fangstakki efnalegrar kvalar.
En hörmulegast og skelfilegast
er það, þegar fólkið sjálft brest-
ur hæfileikann og manndóm-
inn til þess að sjá hið illa í fá-
tæktinni og baslinu og fyllir
Jijörtu sín með prédikun þeirra
falsspámanna, sem boða „að sá
hefir nóg sér nægja lætur”. Sú
heimspeki á hvergi nokkurn til-
verurétt í íslenskum sveitum.
Og ekki heldur sú, er kennir
oss að heimta alt af náunga
vorum, og , samfélaginu og
krefjast upplausnar þess. —
Vér búum hvorki við
það réltleysi né þá kúgun enn
sem komið er, að sliks sé þörf.
Meiri hluti sannleikans er að-
eins sá, að alment vantar oss
ekkert í íslenskum sveitum
nema vitið, viljann og mann-
dóminn til að öðlast þær gnægð-
ir alls, sem liggja fyrir fótum
vorum í mold og valni jarðar-
innar og djúpi sjávarins.
En hinn hluti sannleikans, og
þó sá minni, er það, að vanda-
mál samtíðarinnar út af fram-
leiðslunni og dreifingu hennar
sem og hinu vitfirta vígbúnað-
ardjöfulæði, á e. t. v. eftir að
bera oss að þeim stað, þar sem
„guðirnir reka sinn brothætta
hát, á blindsker i hafdjúpi
alda“.
Ekki sá eg tiltækilegt eða
vænlegt til varanlegrar upp-
byggingar félaga minum, að
opinbera honum }>cssar liug-
sjónir mínar. Við riðum því
þöglir um stund. Tók nú vegur-
inn ögn að hatna inn vfir Engja -
nes, sem er mjög fornt eyðibýli
norðan við mvnni Eyvindar-
fjarðar. Hertum við nú reiðina
inn með firðinum þar til við
komum að Eyvindará og fór-
unl liana á því vaði er Stangar-
vað nefnist. Litlu síðar skildum
við, og þá eg áður nokkrar leið-
beiningar af fylgdarmanni mín-
uni um leiðina framundan.
Hann tók mér mestan vara á
því að fara eigi altaf með sjón-
um, því vatnsfall það er Hvalá
heitir og er nokkru fyrir norð-
an Ófeigsfjörð, væri nýlega
brúað með trébrú af þeim Ó-
feigsfjarðarbændum og væri
brúin nokkurn spöl frá sjó, en
áin það mikil að ilt væri að
þurfa að vaða hana og í vatna-
vöxtum með öllu ófær hverju
kvikindi, enda talin mesta
vatnsfall þar um slóðir. Hét eg
honum og svo sjálfum mér að
eigi skvldi eg ganga í þessa
gildru, heldur líta svo vel i
kringum mig, að árinnar yrði
eg var fvr en að henni væri
komið, og gæti eg þá gengið
heint á brúna þó eg ella færi að
mestu með sjó.
Þar sem við skildum var i
holtum nokkrum upp af svo-
nefndum Básum yst í Eyvind-
arfirði að sunnan. En þar upp
af er fjallið Hrúteyjarmúli. Tók
eg nú til snarprar göngu, með
því að mér var létt og glatt i
INDVERSKI MAHARAJINN YESHWANT
fi'á Indore hefir stundað nám i óxford og lagði hann þar mikla
stund á íþróttir. í ríki hans eru 1.325.000 þegnar. — Þegar
hann var veikur á sjúkrahúsi í Los Angelos varð hann svo ást-
fanginn í einni hjúkrunarkonunni, að hann hað hennar. Játaði
hún bónorðinu. Hjúkrunarkonan, frú Branyen, frá Fargo i
Norður-Dakota, hafði áður verið gift, en skilið við mann sinn.