Vísir Sunnudagsblað - 23.03.1941, Blaðsíða 1

1941
Sunnudaginn 23. marz
12. blad
SOFFOHÍIAS THORKEIÆSSONs
KVEÐJA
Mér er það mikil ánægja og
heiður, að Ríkisútvarpið hefir
gefið mér tækifæri til þess að
ávarpa ykkur — kæru landar.
— Nú hefi eg verið gestur ykk-
ar næstum heilt ár, og þegar
líður að heimför minni, sem
verður innan f árra daga, er mér
þetta hið kærasta tækifæri til
þess að láta í ljós þakklæti mitt
fyrir hinar ágætu og alúðlegu
viðtökur, sem eg hefi hvarvetna
orðið aðnjótandi. Skyldum og
vandalauáum, kunnugum og ó-
kunnugum votta eg mitt inni-
legasta þakklæti. Eg hygg, að
öll sú vinsemd hafi ekki verið
mér i té látin vegna persónulegra
verðleika minna, heldur öllu
fremur vegna þess, að eg er
Vestur-íslendingur. Ekki skulu
orð min þannig skilin, að mér
sé síður gleði að góðum hug af
þeirri ástæðu. Hin ivaxandi vel-
vild milli heimaþjóðarinnar og
þjóðarhrotsins vestan hafs er
mér hið mesta gleðiefni, velvild,
sem skapast hefir fyrir aukna
kynningu seinni ára.
Til er gömul dæmisaga, sem
. á hér vel við:
Maður gekk yfir heiði í dimm-
viðri og þoku. Sýndist honum
að í móti sér kæmi ófreskja.
Þegar þetta færðist nær, sá
hann, að það var maður. Og
þegar þeir mættust, komst hann
að raun um, að þetta var hann
bróðir hans, sem hjó hinu meg-
in við fjallið.
Vinir mínir. Við höfum
stundum á liðnum árum séð
hvern annany i þoku og fjar-
lægð. Þess vegna hefir okkur
missýnst. Nú hefir okkur þok-
ast það saman, að við sjáum og
viðurkennum að við erum allir
menn. Og enn eigum við ef tir að
færast nær hver öðrum, og kom-
ast að raun um, að við erum
skilgetnir bræður.
Vildi eg gjarnan stúðla að
því, með hverju því móti, sem
mér er hægt, að vináttubönd
(ÚTVARP8ERINDI)
okkar styrktust sem bezt. Það er
sannfæring min, að það væri ó-
metanlegur hagur, bæði andlega
og efnalega, fyrir báða aðilja.
Má eg mælast til þess, að þið,
sem á mig hlustið, leggið eití-
hvað af mörkum með þeim, sem
kunna að beita sér fyrir þessu
máli, og má eg einnig fara þess
á leit við ykkur, að þótt svo
færi, að orðin, sem eg mæli hér
í kvöld, gleymdust, þá hyrfi
ekki að öllu leyti umhugsunhi
um þetta atriði, og áformin,
sem þið kunnið að taka?
Á siðustu árum hafá nokkur
áhrifarík spor verið stigin i
þessa átt, en þau þurfa að verða
fleiri og almennari, stærri og
róttækari í framtíðinni. Liggur
þá næst að athuga á hvaða vett-
vangi góðum árangri yrði náð
í þessa átt. Mannaskipti eru að
öllu leyti ákjósanleg, en eg hygg
að það*geti ekki orðið "að ráði
á næstu árum, að unglingar frá
Ameríku komi til lengri eða
skemmri dvalar á íslandi, vegna
þess ástands, sem nú ríkir, og
sem hlýtur að vara tilfinnan-
lega eftir að striðinu er lokið,
og hafa geysilega lamandi á-
hrif á efnahag, atvinnu- og fé-
lagslíf þeirra þjóða, er lent hafa
í þeim ógurlega hildarleik.
Á síðastliðnUm árum hafa
töluvert margir Islendingar far-
ið vestur að leita sér menntun-
ar, en þó færri en viljað hefðu,
vegna gjaldeyrisskorts og ann-
ara erfiðleika, svo sem þess, að
fá landgönguleyfi i Ameríku.
Vona eg, að stjórnarvöld lands-
ins sjái sér fært að greiða betur
veg þeirra, sem vestur vilja fara
i framtiðinni.
Eg tel það í alla staði eitt hið
æskilegasta spor, sem ungur ís-
lenzkur námsmaður getur stig-
ið á menntabraut sinni, að fara
til Vesturheims til framhalds-
náms, þvi að þótt evrópiska
menningin sé bæði gömul og
góð, og ef til vill að einhverjum
siðvenjum fágaðri 'en menntun
Vesturálfumanna, þá hefir þó
menning Vestmanna margt til
síns ágætis, og f ullkomlega þess
verð, að íslendingar"hér heima
gefi henni meiri gaum í fram-
tiðinni, en verið hefir. Svo eg
bendi á aðeins eina hlið hennar
— hina amerisku verklegu
menningu, það er þekking, sem
verið hefir hinn skapandi kraft-
ur í Iífi þjóðarinnar, og sem
mundi verða íslendingum engu
síður hagkvæm en þeim þar
vestra. Það er þekking, sem láta
má í askana. Eg segi ykkur það,
vinir, — og segi það satt, —
að Islendingum mundi koma
það vel, að kynnast verkhyggni,
verkleikni og vinnuhraða Ame-
ríkumannsins. Hann notar
brjóstvit sitt og íhugunargreind
sína, en er þó studdur vísinda-
legri þekkingu við störfin sin
margbreytilegu. Mundi slíkur
fróðleiksforði, sóttur vestur unv
haf, reynast íslendingum ólíkt
betur en sumt það, er stundum
hefir verið sótt til annara landa.
Og vinnst þá um leið þetta mik-
ilvæga, að tengja þjóðarhlutina
austan hafs og vestan sem
traustustum böndum .
Eins og öllum er kunngt, er
til önnur leið greiðari og kostn-
aðarminni til beinnar kynning-
ar. Það er bókmenntaleiðin. Það
má segja, að hún hafi að miklu
leyti verið vanrækt, svó hag-
kvæm sem hún annars hefði
getað orðið. En eg hygg, að ráð-
in verði nokkur bót á þessu í
nánustu framtíð. Það er Þjóð-
ræknisfélag Islendinga í Reykja-
vík, sem hefir ný. mikinn áhuga
fyrir því, og má vænta þess, að
það komi einhverju verulegu i
framkvæmd, svo ' sem hag-
kvæmum bókaskiptum, birtingu
fréttapistla að vestan, um hag,
ástæður, viðfangsefni og við-
burði þeirra á meðal, og ber eg
hið bezta traust til blaðanna hér
að þau leggi þessu máli lið. —•
Soffonías Thorkellsson.
Einnig væri það vel til f allið, að
útvarpið okkar vildi einnig
stuðla að þessum málum, með
birtingu erinda að vestan.
Einnig hefir menntamálaráð
og þeir miklu áhrifamenn, er
að þvi standa, sýnt mjög lofs-
verðan áhuga fyrir samstarfinu,
með því að ganga ótrauðir að
verki við útbreiðslu fyrsta bind-
is „Sögu Islendinga í Vestur-
heimi", sem kom út í haust. Veit
eg, að þeir sömu góðu menn
munu veita okkur mikla aðstoð
við framhaldsútgáfu þessa
verks, sem nú er aðeins að
byrja.
Þar höfum við óneitanlega
stígið spor í rétta átt, til kynn-
ingar á lífi og baráttu okkar
fyrir vestan. Þessi fyrsta bók
kann að falla mönnum að ein-
lnverju leyti misjafnlega í geð,
en hún er aðeins inngangur að
verki, sem ætlast er til að verði
bæði mikið og vandað, og verð-
ur allverulegur liður í heildar-
sögu Islendinga.
Sökum hinnar ahnennu vel-
vildar, sem við Vestur-Islend-
ingar njótum hér heima, og fyi'-
ir dugnað menntamálaráðs,
varð salan á bókinni meiri en
vdð höfðum gert okkur vonif
um. Hafa þvi alhnargir orðið
að bíða eftir afgreiðslu á bók-
inni, og bið eg þá velvirðingar
á þvi. En nú höfum við látið
prenta viðbót, svo að þeir geti
eignast bókina, sem óska þess,
og eru þeir beðnir að snúa séi-
til menntamálaráðs þessu við-