Vísir Sunnudagsblað - 23.03.1941, Blaðsíða 4

4
VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
gömul“ í andlegum skilningi og
þesswegna ekki lengur merkis-
beri æskunnar, nema í sinni
eigin ímyndun?
Ekki ætla eg lieldur að ræða
um dæmin 5, sem A. segir, að
eg taki upp „skilningslaust sem
vitleysu“. Þau verða livorki
skiljanlegri né minni vitleysa,
þótt A. taki þau upp á ný at-
hugasemdalaust. Og ef honum
þykir það fara vel, að segja t. d.
„á þann hátt eins og“, þá segi
eg bara: hann um það. Eg held
að hann ætti þá að reyna, að
temja sér þess háttar stíllist
meir en hann gerir, því að af á-
stæðum, sem eg hef áður gizk-
að á, verður tæpast á milli séð
hvor okkar ritar „ellilegra“ mál,
ef borið er saman við sögustíl
Kiljans. En, meðal annara orða:
hverjir eru þessir „jafnaldrar
Laxness“, sem liafa þennan
kiljanska hreim? Eg er svo illa
að mér, að eg þekki þá ekki.
Þeir Þorbergur eru oft nefndir
saman, líklega af því þeir eru
pólitískir samherjar, en mér
sýnist það ekki ná neinni átt,
að orða hinn þróttmikla stíl
Þorbergs við kiljönsku. Eg
kannast við, að nokkur af
yngstu skáldunum smiluðust
um tíma af hinurn kiljanska
„hreim“, en þau munu að mestu
eða öllu hafa losað sig við liann,
er þeim óx aldur og þroski. Og
væri það nokkur furða, þótt
ungir menn og óráðnir smituð-
ust af „hinum nýja hreim“, er
„forverðir andans“ og aðrir,
sem vilja tolla í tízkunni, liampa
hverjum andhælisskap, er Kilj -
an gerir sig sekan um, sem há-
marki íslenzkrar stilsnilldar?
Rétt er að skiljast ekki við
þetta mál án þess að nefna það,
— mér er sem eg sjái A. „skella
á sitt lær“ brosandi og hrópa:
þarna notar S. „án“! — að
margt af því, sem Kiljan skrifar
annað en skáldsögur, er að
mestu ósnortið af „hinum nýja
hreim“; þar ritar liann vfirleitt
ekki belra né verra mál en t. d.
ivið Arnór gerum. Eg má segja
að það var Valdimar Ásmund-
arson, er sagði það einu sinni
í blaðagrein, er hann var að
henda gaman að þeim prédilc-
unartón, er sumir prestár tömdu
sér þá, er þeir fluttu stólræður
sínar, „að hversdagslega töluðu
þeir eins og aðrir menn, en
gerðu sér upp viðliafnarmál-
róm, er þeir töluðu við drottin
sinn“. Því er líklega líkt farið
um Kiljan, náttúrlega að
breyttu breytanda: Þegar hann
skrifar um einhvern veraldleg-
an hégóma, t. d. skammagrein-
ar í Tímarit M. o. M„ þá hefir
/ járnbrautarvagni
nr. 13.
---Eftir J. A. MALCOMSON.
Höfundur greinar þess-
arar fór algenga járn-
brautarferð, sem hann
hafði oft farið áður án
þess að nokkuð sérstakt
kæmi fyrir. I þetta sinn
var öðru máli að gegna,
því áður en hann vissi af
var hann flæktur í sam-
særi, margþætt og spenn-
andi.
Ef eg liefði ekki lent í vagni
númer 13, járnbi'autarlesjar-
innar „Calefornian Limited“ i
Los Angeles, þá liefði eg aldrei
lent í því æfintýri sem eg ætla
nú að segja frá. Að öllum lík-
indum liafði hin ímyndaða ó-
happatala 13 enga þýðingu hér;
en móðir mín var írsk, og
hræddur er eg um að eg hafi
erft hjátrú hennar. Iivernig sem
á allt var litið, var þetta vagn
númer 13.
hann svipað málfar og fólk
flest, en þegar liann ætlar að
sýna list sína í skáldskapnum,
þá kemur þessi „nýi hreimur“,
að sínu leyti eins og prédikun-
arhreimurinn hjá gömlu prest-
unum, sem V. Á. var að draga
dár að.
A. S. er orðinn svo kjarkmik-
ill í lok þess kafla ritgerðar
sinnar, sem hér er gerður að
umlalsefni, að hann áræðir að
gefa það nokkurn veginn ótví-
rætt í skyn, sem hann hefir
reyndar bersýnliega langað til
að gera oft áður, að eg sé orð-
inn elliær. En rétt á undan seg-
ir liann að eg sé „frábærlega
skýr maður“. Ilann um það,
livernig hann fer að koma þessu
heim og saman. Hvorki lof hans
né last læt eg mig neinu skipta.
En honum til leiðbeiningar
framvegis ætla eg að endingu
að talca upp þessa gömlu stöku
og gera hana að kveðjuorðum
mínum til hans í þetta sinn:
Eg er máske í herrans hjörð
haldinn meina-sauður,
en enginn fær mig ofan í jörð
áður en ég er dauður.
(Meira.)
20. febr. 1941.
S. J.
Vissulega bjóst eg ekki við
því að lenda í neinum æfintýr-
um þegar eg steig upp í lestina
janúarmorgun nokkurn, klukk-
an sjö. Tíu sinnum áður hafði
eg ferðast milli Los Angeles og
Chicago, og engar ferðir gátu
verið rólegri.
Þegar lestin fór út af járn-
brautarstöðinni, fór eg að virða
fyrir mér ferðafólkið í vagni
mínum. Eg er ef til vill athugull
að eðlisfari — í það minnsta
lield eg sjálfur að svo sé. í ferð-
arbyrjun er eg oft að gamni
mínu að geta mér þess til, hvaða
störf ferðafélagar mínir hafi.’
Oft eru tilgátur mínar rangar,en
stundum sé eg fólk út með
undraverðri nákvæmni.
í þétta skipti var eg að mestu
leyti fullviss um stöðu eins far-
þegans. í svip lians mátti sjá
vellíðan, öryggi og kurteisi, en
lijá heppnum umboðsmönnum
og bankastjórum er þetta þrennt
oft áberandi. Áður en við vor-
um búnir að vera klukkustund
á ferð, vorum við komnir i
samræður í útsýnisvagninum.
Ólcunni maðurinn sagði mér að
hann héti Townsend og væri
bankastjóri við bankann í Ak-
ron í Ohio.
Við vorum komnir í gegnuin
Pasadena; þar sem appelsínutré
með aldinum sínum glóðu í sól-
skininu, og nálguðumst San
Bernando, þegar eg tók eftir
konu sem sat hndspænis mér í
vagninum. Hún var að reyna
að opna læsinguna á ferðatösk-
unni sinni, sem virtist vera
hrokkin í baklás, og fór eg þvi
lienni til aðstoðar.
Eg sá að á koffortið var
límdur seðill með nafni gisti-
liúss í Rena, „Mekka“ þeirra sem
sækja um skilnað úr lijóna-
bandi, og mér datt það svona í
hug, hvort hún hefði ekki verið
að losa sig við eiginmann sinn
þar. Hún var vel vaxin og falleg,
ef hún hefði ekki haft stingandi
brún augu. Til eru menn sem
maður treystir við fyrstu sýn,
ekki var þessi kona meðal
þeirra.
Skömmu eftir hádegi fórum
við framhjá San Bernandio. Eg
var orðinn þyrstur og lagði því
leið mína í liressingarvagn,
drakk þar ísvatn úr pappírsglasi
og hélt því næst af stað í sæti
mitt aftur. Á leið minni tók eg
eftir virðulegri fjölskyldu. Fað-
irinn var haltur og gekk við
hækjur, og konan lians, snotur
kvenmaður góðleg ásýndum,
horfði full aðdáunar á liann er
liann sveiflaði sér í áttina til út-
sýnisvagnsins.
Dóttirin, um það bil nítján
ára gömul, var nógu snotur til
þess að koma róti á tilfinningar
roskins og ráðsetts náunga, eins
og eg var. Síðar komst eg að því,
að þau höfðu nýlega komið til
Bandaríkjanna frá Ballys-
liannon Donegalfylki. Þeim
hafði fundist Vestur-Irland of
róstusamt og af þeim ástæðum
yfirgefið búgarð sinn, sem
skyldi seljast er tímarnir yrðu
rólegri. Faðirinn hafði særzt i
næturárás og síðan fengið gigt
í veika fótinn.
Þangað til eg fór í sæti mitt
aftur, hafði eg ekki séð þann
sem liafði sætið á móti mér;
hann hafði verið í öðrum vagni
allan daginn, lijá kunningjum
sínum. Eg áleit að hann væri
liáskólastúdent og síðar. komst
eg að því að hann var frá
Micliigan.
Maður nokkur var þarna,
sem eg gat ekki með nokkru
móti getið mér nokkuð til um.
Hann var eins og fólk er flest,
lágur vexti, ungur, feitlaginn
og frjálsmannlegur. Þegar eg
hafði skiptst á nokkrum orðum
við hann, vissi eg að hann var
fná Chicago og gat mér þess til,
að hann hefði ef til vill einhverja
atvinnu við nautgripavörzlu.
í Bairstow fórum við úr lest-
inni í nokkrar mínútur. Town-
send, bankastjórinn, og cg fór-
um yfir brautina til þess að lita
á eimreið, sem virtist liafa orð-
ið fyrir árekstri. Áður en við
náðum þangað, furðaði eg mig
á því, að sjá Chicagomanninn
og konuna frá Reno með sting-
andi augun, vera að tala saman
bak við járnbrautarvagn. Sam-
talið var augsýnilega leynilegt,
því þau forðuðust okkur er við
nálguðumst. Undir venjulegum
kringumstæðum hefði eg ekki
tekið eftir svo smávægilegum
atburði, en ýmislegt sem síðar
kom fyrir, olli því að eg minn-
ist þessa atéiks.
Um klukkan fimm fórum við
yfir Mohava-eyðimörkina, sem
er vaxin kræklóttum runnum.
Nóttin var að færast yfir, og í
Ijósaskiftunum var landslagið
svo autt og óliugnæmt að eg var
því fegnastur að fara úr útsýnis-
klefanum, en þar hafði eg hald-
ið mig alllengi, og setjast í sæti
mitt í upplýstum járnbrautar-