Vísir Sunnudagsblað - 30.03.1941, Page 3

VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
3
Einar B. Guðmundsson, irá Hraunum:
Æðardúii§rækt
fiigrlafriðiiii — fugladráp
i.
Eilt af ógeðfelldustu fyrir-
brigðum lífsins, liér á jörð, virð-
ist, í fljótu bragði, vera það, að
„lífið nærist á lífi, sem létu aðr-
ar verur.“
Iivað oklcur mennina snertir,
finnum við minna til þessa eftir
því, sem lengra er á milli okkar
og þess lífs sem við förguðum.
Við þurfum oft að selja kjark
í okkur til að drepa spendýr og
fugla, fiska varla og aldini ekki.
En maðurinn þarf fleira til
sín en mat, og ýmislegt- er í
náttúrunnar ríki, sem okkur er
nauðsynlegt eða liaglegt, án
þess að séð verði, að við, með
því að birða það og bafa gagn
af því, göngum á nokkurt lif.
Svo er um æðardún.
Eins og kunnugt er, er æðar-
dúnn bezla vara í sinni grein,
sem vitað er til, að framleidd
sé á þessari jörð. Og ef æðar-
dúnninn væri ekki liirtur og
hreinsaður jafnóðum og bann
hefir lokið sínu líffræðilega ætl-
unarverki, þá grotnaði hann og
fúnaði niður í lireiðrið, eng-
um til gagns, nema sveppum,
sem valda fúa og myglu og
liefðu sjálfsagt nóg annað í sig.
Sækjandi réttarins heitir
Cassagnau og liefir hann tvo að-
stoðarmenn Gabolde og Bruzin.
Cassagnau er sköllóttur, grá-
eygur, og með axlir, sem liver
hnefaleikari gæti verið hreykinn
af. Hann virðist vera harðjaxl
og er það, i orðsins fyllstu merk-
ingu. Þar að auki er Cassagnau
raddmaður mikill og svo mælsk-
ur, að talið er að liann geti talað
verjendurna „undir borð“, ef
hann langar til.
Gabolde gat sér frægðarorð i
striðinu, missti annan fótinn og
hlaut tvenn heiðursmerki fyrir
lireysti. Bruzin var til skamms
tíma sækjandi við áfrýjunar-
réttinn í Paris.
•
Eini atvinnuvegurinn i Riom
— borgin var að sögn stofnuð
af Grikkjum — er málafærsla.
Var lengi mikil barátta milli
íbúa Riom og nágrannaborgar-
innar Clermont-Ferrand um
það, í hvorri borginni áfrýjun-
ardómstóll héraðsins skyldi
vera. Þetta var Um 1796 og
Riom sigraði. Það var Napoleon,
sem stofnaði dómstólinn.
Þetta finnst mér einna
skemintilegast við æðardúns-
rækt.
II.
En mér finnst það ‘skennnti
legt lika, að okkar litla land
skuli vera helzta landið á jörð-
unni, sem fraxnleiðir þessa
vöi’u. Og það ekki vegna neins
annars en þess, að þjóðin okk-
ar hefir borið gæfu til að friða
æðai-fuglinn með lögum og hag-
nýta dúninn. Því vitanlega verp-
ir æðarfuglinn á víð og di*eif
meðfi’am öllum ströndumNoi’ð -
ur-íshafsins og ekki ástæða til
að ætla, að náttúruskilyrði fyrir
fuglinn séu betri hér en víða
annarsstaðar, svo sem í Græn-
landi, Norður-Noregi, Spitslxei-g-
en og víðar.
III.
Hvernig stendur á því, að við
einir alli’a þjóða skulum liafa
sýnt af okkur þessa menningar-
starfsemi? Því um það verð-
ur ekki deilt, að það er menn-
ingarstarfsemi, að hlúa að æð-
ai’dúnsx-ækt. Yfirleitt vii’ðumst
við ekki vera betri né vitrari en
aði’ar þjóðir. En þó höfum við
eitt eða tvennt fram yfir flesta
aðra,og það er tiltölulegur skort-
ur á di’ápfýsn og tiltölulega
mikil samúð með fuglum.
Manndráp eru sjaldgæfari á ís-
landi en á nokkru öðru landi,
og yfix’leitt hefir þjóðin fengið
það inn i sig, að fuglarnir séu
falleg og saklaus dýr, og landið
nxyndi verða afarmikið fátæk-
legi-a, ef þeim fækkaði til stóiTa
muna eða hyrfu með öllu. —
Hvaða íslendingi dettur nú orð -
ið í hug, að di-epa smáfugla og
mófugla ? Einokunarkaupmenn,
danskir, og eftirmenn þeirra,
sumir munu liafadrepiðeitthvað
af sendlingum, ef þeir komust í
færi, en ætli sendlingadráp sé
ekki alveg liætt nú? Mér finnst
það að minnsta kosti viðbjóðs-
legt, og’ svo mun fleiri Islend-
ingum finnast.
IV.
Auðvitað eru sumir fuglar
ekki friðhelgir í augum íslend-
ingsins. Má þár fyrst telja rán-
fugla og aðra vargfugla, sem
lifa mikið á öðrum fuglum og’
fuglaungum. Þar næst koma
ýmsir sjófuglar, sem margir
hverjir eru allstórir og matar-
miklir. En þeir eru sjaldnast
drepnir til gamans, heldur til
gagns. Á meðan þjóðin liálf-
svalt, meðan bjargarskortur
fylgdi flestum vorum, voru
bí-eiður af svartfugli og æðar-
fugli, rétt við landsteinana,
girnileg sjón. Og svo eggverin!
Það þarf engan að undra, þó
að fólk, sem sveltur, leiti sér
þess matar, sem fáanlegur er.
Það liafa ekki lifað og dáið
margar kynslóðir síðan þetta
var. Og það má heita merkilegt.
live lítið er eftir af veiðigleði
liungraða mannsins gagnvart
öllum „meinlausum“ fuglum,
hjá meginþorra þjóðarinnar.
Þetta ber vott um einbverja
mildi, einlivern viðbjóð á því,
að drepa einungis sér til ánægji;
og ef til. vill um stórlæti, að
nenna ekki að fást við það, sem
lítið er upp úr að hafa.
V.
Eg trúi því, að þetta eigi við
um meginþorra þjóðarinnar. En
vitanlega eru það ennþá marg-
ir, sem ekki eru vaxnir upp úr
ánægju hungraða mannsins, ef
þeir sjá æðarfuglahóp eða svart-
fuglahóp í skotfæri. Og þó býsl
eg við, að fyrir flestum vaki
meira imyndaður liagnaður,
vegna þess, að eg lield, að flest-
ir þeir, sem fást við að skjóta
fugla, sér lil ábata, gætu liaft
meira upp úr sér á annan liátt.
VI.
Þeir, sem fást við að skjóta
æðarfugl, gera auk þess þjóð-
inni stórmikinn skaða, og' þar
með sjálfum sér eða sinum af-
komendum. Eg veit ekki hve
nfikils virði ein skotin æðar-
kolla er. Það fer náttúi'lega eft-
ir öðru matarverði. En eg veit
til þess, að plokkaður og svið-
inn fugl hefir sumstaðar geng-
ið kaupum og sölum fyrir 0.75
—1.00 kr. Og ég veit það, að
liver æðarkolla gefur af sér ca.
19 gr. af hreinsuðum æðardún
á ári i ca. 10—15 ár, eða minnst
einnar krónu virði árlega. Eg
lield, að þeir, sem slcjóta æðar-
fugl, geri sér ekki ljóst, hvað
hvert dauðaskot' kostar landið
þeirra eða þjóðina, sem landið
byggir. Eg beld, að flestir
þeirra séu svo miklir íslending-
ar, að freistingin yrði ekki nógu
sterk til þess að þeir féllu fyrir
henni, ef þeir atbuguðu hvilíkt
ógagn þeir væru að vinna —
blátt áfram skemmdarverk.
VII.
Eg leyfi mér að telja það víst,
að íslendingar séu flestum þjóð-
um meiri fuglavinir og’ hafi
flestum þjóðum minni dráp-
girni. (
Rökin eru þessi helzt;
1. a) íslendingar telja það ó-
sæmilegt að drepa smáfugla og
gera það ekki.
b) Allir fuglar eru friðaðir
hér um varptimann nema valir,
smyrlar, hrafnar, máfar, fiski-
endur, svartfugl, súla og fýll?
c) Jafnvel þessa fugla er talið
ósæmilegt að slcjóta á lireiðri
sínu.
d) Bæjarhrafnar voru viðast
liafðir í lieiðri og talið óláns-
merki að amazl við þeim eða
stytta þeim aldur; og launaði
krummi þó oft eldið með því
einu, að éta augun úr kindum,
sem urðu afvelta eða fóru ofan í.
e) Æðarfugl friðaður hér með
lögum síðan 1847.
2, a) Manndráp hér afarfá-
tið.
b) Allt, sem hér er sagt að of-
an um friðun fugla og alla af-
stöðu almennings til þeirra.
c) Friðun sels í látrum.
d) ÁliUgi manna og lagasetn-