Vísir Sunnudagsblað - 30.03.1941, Síða 4

Vísir Sunnudagsblað - 30.03.1941, Síða 4
4 VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ ingar um mannúðlega slátrun búpenings. Það getur vel verið, að þjóðin sé ekki á eins liáu menningar- stigi, hvað þetta snertir eins og eg held; en eg leyfi mér að hafa þessa skoðun þangað tii mér verður sýnt fram á hitt. VIII. Að sumu leyti virðist þessi samúð með fuglunum hafa far- ið vaxandi á seinni árum, að sumu leyti ef til vill minnkandi. Þegar eg var barn var það altítt, að ef einhver fann nýtt spóa- lireiður, lóuhreiður eða rjúpu- hreiður, þá rændi hann öllum eggjunum. Nú efast eg um að þetta þekkist lengur. Á hinn bóginn eru iikur til, að æðarfugladráp hafi vaxið til muna eftir 1927. En-ef að er gáð þarf það ekki að bera vott um minnkandi samúð heldur stórum bætt tæki: litla trillu- báta og góðar byssúr. IX. Þegar skrifað er um hnignun æðarvarpa héi'á landi er venju- legast vitnað í útflutning á dún. Þetta gefur að vísu hend- ingu, en er enginn alger mæli- kvarði, vegna þess, a) að mikið af dún er keypf í landinu sjálfu, b) að það getur verið mjög mis- munandi frá ári til árs, c) það geta farið fná 25—31 hreiður í livert pund til jafnaðar á ári, d) að dúnn getur verið svo mis- munandi hreinsaður, að skakk- að getur allt að því ^4 á þyngd þ. e. ef mjög illa hreinsaður dúnn er hreinsaður upp aftur, getui' hann létzt upp í 25%. Eini öruggi mælikvarðinn er tala hreiðranna í hverju ein- stöku varplandi. Það er enginn vandi að telja hreiðrjn, hvort sem vill áður en ungað er út eða um leið og þaú eru tekin. Þetta þyrftu allir varpmenn að gera — eg býst við að margir geri það — og svo þyrfti að halda eina árbók yfir öll vörp i land- inu. . X. En þó að gi'undvöllurinn, sem á er byggt, geti ekki talizt alveg öruggur, þá virðist þó ekki vafi á því, að æðarfugli hafi fækkað hér við land síðan 1927. Það hlýtur annaðhvort að stafa af of lítilli viðkomu eða of miklum — og þá sennilega ónáttúrlegum —- vanhöldum á fullorðnum fugli. Það þriðja er til, ]»að, að liann flytji sig til annara landa; en því trúi eg ekki að svo stöddu. Segjum að kollan verpi tíu sinnum og ungi út að meðaltali á ári 3 Vfc eggi og varpið, sem ÆSardúnshreinsun viS dúnkofa kollan verpir í, standi i stað, þá ættu að fást 2 fullorðnir fuglar úr hverjum 35 ungum. Einn af hverjum 17! Ef varpið minnk- ar þá ætti útkoman einu sinni ekki að verða svo góð. Ef gert er ráð fyrir 3000 lireiðra varpi þá ættu 10500 ungar að fæðast þar árlega. Nú hýst eg við, að ung- unum ætti að vera hættast fyrsta mánuðinn — 30 daga. 000 fugla þarf til árlegs við- halds. Við það má bæta 900 fuglum sem farast einhvernveg- inn frá því unginn er orðinn fleygur og þangað til hann er kynþroska. Þá eru eftir 9000 ungar. Segjum að af þeim dræpust % fyrsla mánuðinn eða 6000. Þá ættu að drepast til jafnaðar þessa fyrstu 30 daga 200 ungar á dag. Eg býst við, að þar sem ekki er því meira af svartbak þyki mörgum þessi dauðatala of há til þess að hún sé trúleg Og 50 ungar á dag í næstu tvo mánuðina eða fram undir þann tíma að unginn verður fleygur! Eg get tekið það fram hér, að það er ágizkun min, að unginn verði fleygur þriggja mánaða; og allur þessi vanhaldalestur er líka ágizkun, því í raun og veru vitum við svo sorglega lítið með vissu um æð- arfuglinn. Þá er að athuga um vanhöld- in á fullorðna fuglinum. Það getur komið pest í fuglinn, sem við vitum ekkert um. En aldrei verður vart við að dauður æðar- fugl reki í stórum stíl á fjörur. Sé nú gert ráð fyrir að i þenna fuglastofn rói 20 trillubátar til skotveiða einu sinni á viku i 23 vikur (1. desember til 10. maí) þá verða það 460 róðrar. Og ætli það sé of mikið að gera ráð fyrir 20 fuglum í róðri? Þá höfum við 460.20 = 9200 fugl- ar, Og oft mun róðrartíminn hyrja í október. Þá fer það að verða skiljanlegt hvers 'vegna æðarfuglinum fækkar. XI. Eg gat þess hér áðan, að eg í BarSastrandarsýslu. efaðist um, að þetta borgaði sig fvrir mennina sem atvinnuna stunda. Ef reiknað er með lágu verði gerir fuglinn brúttó eina krónu = 20 krónur í róðri. Kostnaður er: Skotið á 15 aura X 20 = 3.00, olía, byssuslit, vélarslit, bátslit — og hvað ætli 2—4 menn liafi þá í dagkaup ? En ef til vill aflast lika meira í livérjum róðri en 20 fuglar. Eg hefi sannar sögm af 60-—80— 100 fuglum í einum róðri. XII. Eg' er viss um það, að fjöldi þeirra manna, sem fást við æð- arfuglaveiðar, vita ekkert hvað þeir eru að gera. Og það stafai' ekki af neinni lieimsku heldur blált áfram athugunarleysi. Að það er lagbrot kemur málinu ekkert við. Við brjótum hik- laust þau lög, sem okkur finnst ekki svívirðilegt að brjóta, ef við komumst upp með það. Og frá mannúðar sjónarmiði er ekki svívirðilegra að skjóta æð- arfugl en svartfugl eða máf. En munurinn er sá, að það er SKEMMDARVERK að drepa æðarfugl — hitt ekki. Það er skemmdarverk gagnvart þjóð- félaginu, alveg eins og það er skemmdarverk að brenna hús. Það er eyðing verðmæta, 9—19 kr. á hvern fugl. XIII. Eg þykist alveg viss um, að ef menn haéttu æðarfuglaveið- um og ef gangskör væri gerð að því að fækka svartbaknum smátt og smátt ofan í hæfilega tölu, myndi fuglinum fjölga svo 'ört, að undrum sætti. Þá kæmu vörp — alveg sjálfkrafa — á öllum jörðum, sem að sjó lægju, á Austur-, Norður- og Vestur- landi og eitthvað á Suðurlandi. Og þá gæti farið svo, að það þyrfti að skjóta úr hópunum á hverju hausti svo að ekki yrði ofsett á kræklingabeitina. Þá fengjust eins auðveldlega 200 fuglar í róðri og nú 20. XIV. En þetta eru ágizkanir. Það þarf að fara að líta á æðarfugl- inn eins og búfé. Það þarf að hætta að veiða liann. Það þarf að verja einum tíu þúsundum króna á ári, næstu 10—20 árin, til ýmiskonar rannsókna á hon- um, háttum hans og ýmsum lífsskilyrðum. Og þjóðin myndi sanna það, að því fé væri ekki illa varið — hvorki frá hagsmunalegu né menningar- legu sjónarmiði. Einar B. Guðmundsson frá Hraunum. SKÁK Tefld í Rogaska-Statina 1931. Hollenzt tafl. Hvítt: Pirce. Svart: Ppielmann. 1. d4, e6; 2. c4, f5; 3. Rf3, Rf6; 4. g3, Bb4+; 5. Bd2, BxB+; 6. RbxB, Rc6; 7. Bg2, 0-0; 8. 0-0, d6; 9. Db3, Ivli8; 10. Dc3, e5; 11. dxe, dxe; 12. Hadl, De7; 13. Hfel, e4; 14. Rd4, RxR; 15. DxR, c5; 16. Dc3, Bd7; 17. Rfl, Bc6; 18. Re3, Rd7; 19. Bli3, Dg5; 20. Hd6 (f4 var nauðsynlegt) Dh5; 21. Kg2, Hae8; 22. Rd5, Re5; 23. Rf4, Df7; 24. Rd5, f4!; 25. Rxf4 (Hvítur á ekkert betra til) g5; 26. Be6, Df6; 27. Rh5 (Rd5 yrði svarað á sama liátt) Dxf2+; 28. Khl. Hvítur virðist nú í fljótu bragði vera með unn- ið tafl; Iivað á svartur að gera gegn hótuninni DxR+? 8 7 6 5 4 3 2 1 28....Hf6!! (Ef DxRmámát- ar svartur í tveim leikjum) 29. Bd7? (Betra var að reyna RxH, DxR; 30. H'xB, pxH; 31. Bh3, Df2; 32. Hfl, Dd4! Svartur stendur þá að vísu miklu hetur, en eftir hinn gerða leik tapar hvítur strax) HxH; 30. BxH, Hd4! Hvítur gaf því hann, ræð- ur ekki við báðar hótanirnar BxB og Rg4.

x

Vísir Sunnudagsblað

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir Sunnudagsblað
https://timarit.is/publication/299

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.