Vísir Sunnudagsblað - 15.06.1941, Blaðsíða 1

Vísir Sunnudagsblað - 15.06.1941, Blaðsíða 1
1941 Sunnudaginn 15. júní 24. folad Pétur Jónsson frá Stökkum: »I*|ódiiátíðarvedrid« Gamlir menn, sem muna ár- ið 1874, nefna það oftast „þjóð- hátíðarárið“, sökum atburða þeirra, er þá gerðust, og sem eru svo kunnir, að óþarfi er að gera þá hér að umtalsefni. Um mánaðamótin júlí og ágúst á téðu ári fóru átta menn úr Hergilsey á tveim bátum út í Oddbjarnarsker, sínir fjórir á hvorum; ætl- uðu þeir að stunda þar flyðru- veiðar nokkra daga. Á öðrum bátnum voru þrír bræður, sem hétu: Árni, Guðmundur og Jón; fjórði maðurinn hét $næbjörn og var Jónsson. Allir voru menn þessir tápmenn miklir og á létt- asta skeiði. Jón var þeirra yngst- ur, hann var þá á 17. ári, hinir þrir voru um og lítið yfir tvít- ugt. Jón var síðar nefndur Sauð- eyingur að kenningarnafni. Hann var atorkumaður með yf- irburðum. Hann fór til Ame- i'íku og hefir vei'ið á lífi til skannns tíma. Árni var elztur þessara bx-æði-a; hann var for- maður á þeim bátnum. Formaðurinn á hinum bátn- um var Snæbjörn Kristjánsson, sægarixui'inn þjóðkunni. Hann var þá um tvítugt, en þó full- orðinn að þroska og fyxúr- hyggju. Á bátnum voru auk lians: Unglingsmaður, Þoi’lákur að nafni ,Ólafsson, æltaður af Rauðasandi, Brandur Jónsson, fulltíða rnaður. Nokkrum árum síðar var liann einn rneðal þeirra, sem fórust af Snæbirni við Hellissand undir Jökli. — Þi'iðji hásetinn var unglings stúlka, sem Kristín hét Sveins- dóttii’, ættuð úr Flatey. Hún var þá á 17. ári. Á þeim bátnurn þótti ekki jafn samvalið lið að hreysli sem á hinum . Mox-guninn eftir að þeir komu í Skei'ið, var gott sjóveður. Báð- ir bátai’nir fóru þá í róður, og sóttu suður af Skerinu um hálfn viku sjávai', eða þar unx bil, og lögðust þar í flyðrulegu. En er þeir höfðu legið nokkra stund, laust allt í einu á norðan áhlaupsveðri svo hvössu, að engin tiltök voru að ná Odd- bjarnarskeri, því að veðrið var beint unx linífil þangað. Skömmu eftir að veðrið skail á sáu þeir, Snæbjörn og bátvei’j- ar lians, að Árni leysti upp,*) vatt upp segl og sigldi suður á flóann. Báturinn, sem Snæbjörn var á, var fremur ,,kvikui’“**) sem kallað er, og liafði lilla segl- festu. Þeir liöfðu að sönnu feng- ið eina spröku allvæna. Snæ- birni sýndist þvi ói'áð að hleypa suður yfir flóa, en réði af, að reyna að liggja af sér veðrið. Þeir lágu svo þarna það sem eflir var dagsins, nóttina eftir og fram á næsta dag, nær há- degi. Lægði þá veðrið nolckuð, svo að Snæbii’ni virtist ekki vonlaust um, að voðhæft myndi vera. Þeir félagar voru þá all- mjög aðþrengdir, bæði af vos- búð og sulti, þvi. að þá tíðkaðist ekki að hafa með sér nesti í eins dags róður, annað en blöndu til drykkjar. Legustrengur þeiiTa var þá og orðinn svo lúður og teygður, að óvíst var hversu lengi að hann dygði úr því. Snæ- björn réð því af að leysa upp, í’ifa seglið og í-eyna að slaga upp undir Skerið. En er seglið kom upp, reyndist veðrið lítt við leggjandi. Og er þeir höfðu tek- ið fjóra slagi, liöfðu þeir frem- iu’ fjarlægst en nálgast Skei'ið. Tóku þeir svo fimmta slaginn og létu hann standa suður R Bjarneyjarál, en þangað munu vera sem næst 7 sjómílur, og svo þann sjötta vestur aftur, og náðu þá undir „Bjálfatanga“, yzta tanga Oddbjarnarskers. — Síðar sagðist Snæbirni svo frá, að í það sinn hefði hann teflt djarfast á siglingu á æfi sinni, siglt bókstaflega upp á líf og dauða. Því oft liefði báturinn þá ausið sig sjálfur. Þegar kom að Bjálfatanga, var seghð fellt og tekið til ára, *) Létti akkeri. **) Valtur, óstöðugur. en hvernig sem Snæbjörn skip- aði liásetum sínum, fékk hann ekki fullróið á móti sér, og livorki gekk né rak, þar til að hann lét þrennt fara á annað borðið, en var einn á hitt, en varð þá að láta slá upp á þá þre- menningana. Með þessu móti náðu þau lendingu í svo nefnd- um „Ketilvog“, sem er austan megin Bjálfatangans. Einstöku sinnum er lent þar, þegar ekki næst í réttu lendinguna norðan megin skersins sökum ofviðris. Þegar Snæbjörn leysti frá sér bróklindann þar í sandinum, var hnédjúpur sjór í brókinni. Taldi liann að það hefði að miklu leyti stafað af þvi, að liann hafi lengst af verið fram á, meðan þeir lágu, til að lita eftir legustrengnum, gefa út og draga inn eftir ástæðum, og orð- ið því fyrir mestri ágjöf. Mjög dáðist Snæbjörn æ siðan að tápi Kristínar, því liún var lítt útbú- in i ferð þessari. Var að sönnu í skinnstakki, sem hlíf að ofan- verðu, en að neðanverðu var liún aðeins í tveim vaðmálspils- um, en buxnalaus. Brandur var að mestu þurr, enda alhlífaður, en þó lakast á sig kominn þeirra skipverja. Þegar báti liafði ver- ið hjargað, var gengið til búðar, undin föt og skift um eftir föng- um'og malast, en þá var ekki betur búið en það, að þeir liöfðu ekki eldfæri. Snæbjörn vissi að Árni álli eldfæri í kofforti sínu. Hann sagði: „Eg brýt upp koff- ortið hans Árna, hvort sem liann er lífs eður liðinn." Þetta fór fram, samkvæmt áætlun. Snæbjörn náði eldfærunum. Kristín hitaði kaffi, allir drukku og hresstust vel. En Brandur var þá svo af sér genginn, að hann gat ekki drukkið kaffið hjálparlaust. Næsta dag var komið alfært veður. Þá komu þeir Árni heilir á húfi. Þeir höfðu náð Hösk- uldsey, ef þeir hleyptu suður. Á leiðinni fengu þeir áfall, svo að um það bil hálf fyllti. Jón var i aftasta rúmi og átti að ausa. En Pétur Jónsson. er áfallið kom féllust honum liendur og segir „Guð hjálpi mér, við förumst“. Árni bróðir hans var við stýrið og hélt skautbandi seglsins með annari hendi. Það var alldigur kaðall. Hann slær af afli miklu kaðal- endanum á herðar bróður síns og segir: „Austu, helvítið þitt.“ Jóni svall móður og jós allt livað af tók. Eftir það gekk allt slysalaust. Þeir lentu í Hösk- uldsey um kvöldið heilu og höldnu. Yoru þar um kyrt næsta dag og komust síðan heim sam- kvæmt áður sögðu. Hvérsu lengi þeir félagar dvöldu í Odd- bjarnarskeri í það sinn eftir þetta, fylgir ekki sögu þessari, en siðan kölluðu þeir áhlaup þetta „Þjóðhátíðarveðrið.“ Heimildarmenn að ofan- skráðri sögu eru þau Snæbjörn hreppstjóri Kristjánsson og Kristín Sveinsdóttir. Þau sögðu hana þeim, sem nú ski’ifar hana. Hvorugt lieyrði til annars, og bar þó nákvæmlega saman, jafnvel í hverju smáatriði. Síðar lét Snæbjörn svo um mælt, að þetta hefði verið sín versta slarkferð á sjó. Og þótt að hann legðist að lokum lík i sjó, myndi það ekki verða erfið- ara. Líkast til þó, að undan- teknum mannskaða-róðrinum undir Jölch, sbr. sögu hans.

x

Vísir Sunnudagsblað

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir Sunnudagsblað
https://timarit.is/publication/299

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.