Vísir Sunnudagsblað - 22.06.1941, Blaðsíða 3

VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
3
staðai* síns, Saratov, var liann
handtekinn og fluttur aftur til
Moskva í fangelsisvagni.
Að sögn blaðanna voru átt-
menningarnir skotnir nóttina
eftir yfirlieyrzlurnar. Erlend
blöð sögðu frá því, að Tuk-
liachevsky liefði verið horinn
særður á sjúkrabörum inn i
réttarsalinn. Að líkindum er
þetta allt tilbúningur. Eg efast
um að réttarhöld liafi nokkuru
sinni farið fram. Stalin mundi
varla hafa þorað að leiða ])essi
fórnardýr sín* fyrir hræður
þeirra i hernum og skipa þeim
að dæma þá til dauða.*)
Eg talaði um önnur atvik i
sambandi við fall Tuldiachev-
skys: Dóttur hans, tólf ára gam-
alli, hafði elcki verið sagt frá
afdrifum föður síns. Þegar til-
kynningin um líflát lians var
birt, létu bekkjarsystkini liennar
skammirnar og svívirðingarnav
dvnja á henni. Þau vildu ekki
sitja' í sömu skólastofu og dótt-
ir fasistasvikara. Litla stúlkan
fór lieini og hengdi sig. Móðir
hennar, er var handtekin næsta
dag, varð brjáluð og var flutt til
Uralhéraðsins í spennitreyju.
Landvarnaráðuneytið var elcki
eina stjórnardeildin, sem fékk
að kenna á hreingerningunni.
Ofviðrið æddi um utanríkis-
ráðuneytið okkar. Krestinsky,
aðstoðarnáðherra, gamall félagi
Lenins, hvarf. Helztu fulltrúar
og sendiherrar voru handteknir
og skotnir í tugaláli. Hreingern-
ingunni i utanríkismálaráðu-
neytinu var stjórnað af GPU-
manninum Korjenko, sem hafði
umsjón með starfsfólkinu. Varla
nokkur yfirmaður slapp. You-
reniev, Rosenberg, Davtian og
aðrir sendilierrar hurfu á dular-
fullan hátt úr stöðum sínum í
öðrum löndum. Þúsundir
•*manna í öllum deildum stjórn-
arinnar urðu fórnardýr hrein-
gerningarinnar. Þetta var brjál-
æði og hafði engan tilgang ....
Mér lélti við að tala við þenna
starfsbróður minn, sem virtist
vera á sömu skoðun og eg. En
þegar eg leit á eftir honum nið-
ur eftir götunni, náði skynsem-
in aftur tökum á mér.
„Vinur minn,“ sagði eg við
sjálfan mig, „þú hefir verið of
lausmáll í kveld.“
*) Þegar eg rita þetta, er
Budjonny, marskálkur, sá eini
dómaranna níu, sem á lifi er.
Blúclier og Yegorov, marskálk-
ur, Orlóv, aðmíráll, Alksnis og
Kashirin, hershöfðingjar, og
fleiri höfðu verið skotnir eða
voru horfnir, áður en ár var lið-
ið.
Stalin, Voroshiloff
og Kalenin.
II.
Fáeinum dögum síðar var
starfsmaðurinn, sem eg hafði
talað við, kvaddur heim. Við
kvöddumst í skrifstofunni
minni og minntumst ekki á sam-
tal okkar. Þegar við tókumst í
hendur, fór eg að velta því fyrir
mér, hvort hann hefði verið
kallaður heim samkvæmt eigin
ósk, til þess nð gefa skýrslu.
Slcömmu eftir þetta liætlu
vinir minir i utanríkismálaráðu.
neytinu í Moskva að skrifa mér.
Kobetsky, sendiherra, hafði lát-
izt í sjúkrahúsi í Moskva og
Litvinov svaraði ekki bréfum
mínum þar sem eg óskaði fyrir-
skipana. Eg hafði innsiglað
skrifborð Kobetskys og spurzt
fyrir um það í Moskva, hvað eg
ætti að gera við skjöl hans. Dag
einn kom Loukianov, sem gekk
næstur mér, inn i skrifstofu
mína og hélt á simskeyti frá
Potemkin, aðstoðarmanni Lit-
vinovs. Hann var dálítið vand-
ræðalegur.
„Mér liafa rélt í þessu borizt
skipanir frá Potemkin,“ sagði
liann, „um að innsigla öll skjöl
Kobetskys og senda þau til
Moskva. Hvað á eg að gera?“
Þar sem eg var fyrir sendi-
sveitinni liefði átt að senda mér
þessi fyirmæli. Þetta var algert
brot á öllum venjum i þessum
efnum og gat ekki verið óvilja-
verk.
„Þér eigið að hlýða skipunum
iiáðuneýtisins,“ svaraði eg' stutt-
aralega.
Eg verð að segja það, að um
þessar mun'dir var eg búinn að
missa allan áhuga fyrir starfi
mínu og var næstum alveg hætt.
ur að umgangast starfsbræður
mína og kunningja í Aþenu. Eg
tók ekki þált í veizlum og liafn-
aði næstum öllum heimboðum.
Ef eg hefði getað fahð mig á
einhverri eyðimörku mundi eg
hafa gert það. Hvað gat eg sagt
við erlenda stjórnmálaerind-
reka, er spurðu kurteislega hvað
væri að gerast i Rússlandi? Eg
hefði getað svarað eins og ætlazt
var til: „Rauði herinn er vold-
ugri en nokkuru sinni, siðan
upp komst um svikarana. Herra
minn, við þurfum eklcert að
óttast, meðan snillingur á horð
við Stalin stjórnar okkur“. En
eg gat bara ekki sagt þetta.
Mér flaug í liug spakmæli,
sem liaft var eftir vini minum
Dovgalevsky, fyrrum sendiherra
oklcar í París: „Stjórnmálaer-
indrekinn er aðeins að einu leyti
frábrugðinn vitni við réttarhöld
— liann verður að segja sann-
leikann og ekkert nema sann-
leikann, en liann má aldrei segja
allan sannleikann . . . .“ Sann-
leikann — eg gat alls elcki sagt
sannleikann lengur!
Mér var ekki lengur mögulegt
a'ð þjóna stjórn Stalins. Eg
skrifaði til Moskva og óskaði
þess að vera lcvaddur heim.
En þá skaut annað vandamál
upp höfðinu. Hvaða örlög biðu
mín? Það voru engin hugsanleg
sönnunargögn gegn mér. En
eitthvað illt hlaut að koma fyrir.
Fangelsi ? Eða hara útlegð til
einlivers afkima landsins? Gat
eg snúið aftur með konuna, sem
eg liafði kynnzt í Grikklandi og
átti að verða konan mín?
Hún var í París, á liúsameist-
araþingi, og eg skrifaði henni
urn hina væntanlegu för mína til
Rússlands og sagði lienni að um
stundarsakir yrði hún að hætta
að hugsa um að fara með mér.
Eg sagði henni, að hún skyldi
ekki láta það koma sér á óvart,
þótt eg skrifaði ekki. Hversu
löng sem þögnin yrði, mætti hún
eklci tapa trúnni á mig. Svo gæti
farið, að við hittumst ekki aftur
fyrr en eftir mörg ár.
Eg varð áhyggjufyllri eftir
þvi sem lerigra leið án þess að
eg heyrði frá Litvinov. Þess sá-
ust þó ýms merki, að eg væri
ekki gleymdur í Moskva. Einn
júlí-morgun, er eg kom fyr til
skrifstofunriar en venjulega,
kom eg að skrifara, sem var að
leita í skrifborðinu mínu: „Eg
var að leita að símskeytinu, sem
konia í gær um vegabréfaárit-
un,“ stamaði hann og forðaði sér
út.
Fáeinum dögum siðar kom eg
að Loukianov, er hann var að
rannsaka skjalaíösku mina.
Hvorugur sagði neitt, því að
ekkert var að segja.
Mér gekk erfiðlega að eyða
kvöldunum einn. Þann 16. júni
ákvað eg að fara um kveldið í
stutta veiðiför með Georg, hróð-
ur unnustu minnar.
Eftir liádegið liringdi verzl-
unarfulllrúinn okkar til mín.
Við röbbuðum um hitt og þetta
og að lokum sagði hann:
„Jæja, við verðum þá bráð-
lega samferða um borð, Alex-
ander Grigorievitch. Má eg
sækja yður um kl. 7?“
„Um borð hvar?“ spurði eg.
Þá komst eg að þvi, að Soviet-
skipið Roudzoutak væri nýkom-
ið lil Pireus og án þess að vita
af þvi, hefði eg tekið boði um að
koma um borð í skipið. Eg
komst að þessu frá þriðja
manni, enda þótt skipstjórinn
hefði átt, samkvajmt venju, að
koma fyrst á fund minn. Mér
liafði ekki einu sinni verið sagt
frá komu skipsins.
„Eg get ekki komið,“ sagði eg
fulltrúanum. „Eg er upptekinn
i kveldi.“
Tíu minútum síðar liringdi
skipstjórinn á Roudzoutak frá
PireUs. Hann bað afsökunar á
því að liafa ekki lcomizt frá
borði vegna nauðsyrilegra við-
gerða, og bað mig um að koma.
Hann kvaðst langa til að kynna
mig tveim nýjum yfirmönnum,