Vísir Sunnudagsblað - 22.06.1941, Blaðsíða 5

VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
5
Frönsk myndlist -“"rrírr
Tvo síðastliðna vetur fékkst ekki franskur sendikennari til Háskóla Islands. Fór
því rektor háskólans, hr. Alexander Jóhannesson, þess á leit við ræðismann Frakka í
Reykjavík, hr. Voillery, að hann flytti fyrirlestra á vegum skólans. Hr. Voillery, sem
ber mjög hlýjan hug til þessarar stofnunar — enda á hann innan hennar marga góð-
vini, — varð góðfúslega við þessu. Fyrri veturinn flutti hann marga fróðlega fyrir-
lestra um nýlenduríki Frakka.
I vetur tók hinn snjalli fyrirlesari til meðferðar í erindum sínum hið einkar skemmti-
lega efni: „Frönsk myndlist frá 1800 til vorra daga“. Þessum fyrirlestrum var afarvel
tekið, en þar sem þeir voru fluttir á frönsku, gátu ekki eins margir og skyldi haft þeirra
not.
Hér á eftir gefst mönnum kostur á að lesa í þýðingu niðurlag seinasta erindisins.
Iiöfðu verið heppnari. Þeir lcomu
skilaboðum til hennar með að-
stóð klúbbs þess, sem hún
lét senda öll bréf síii. Var bún
beðin að heimsækja formann
„Sovietvinafélagsins“, Ivovaleff.
í fylgsni okkar urðum við á-
sátt um „að ekki væri byggilegt,
að bún bitti þenna mann. En
næst þegar Marie kom til að
sækja bréf \sin var bún spurð
bversvegna bún befði ekki talað
við Kovaleff. Hann liefði mikinn
bug á að kynnast benni og liún
yrði að fara á fund Iians þegar i
stað.
í þetta skipti ákváðum við að
Marie skyldi liitta Kovaleff og
næsta dag liringdi bún til lians.
Urðu' þau ásátt um að bittast
næsta dag í griska sýningar-
skálanum á heimssýningunni i
París. Ifún fór þangað, en
Kovaleff kom ekki. Seinna um
daginn skýrðu Parísarblöðin
frá ástæðunni. Þau birtu fregn-
ina um morðið á Ignace Reiss,
sem hafði stjórnað leyniþjón-
ustu Rússa í Vestur-Evrópu en
bafði sagt skilið við Stalin vegna
morðanna í Moskva.
Næsta morgun hringdi
Marie til skrifstofu Kovaleffs og
var sagt, að liann hefði skyndi-
lega þurft að fara í ferðalag um
óákveðinn tíma. En blöðin
skýrðu frá rannsókn Reiss-
morðsins og þá kom i ljós, að
einn morðingjanna, sem liafði
náðst, liafði verið í félagi Kova-
leffs og liann skýrði fná nöfn-
um fleiri manna, sem tekið
liöfðu þátt í morðinu. Lögreglan
gerði leit í skrifstofu Kovaleffs,
en mennirnir voru borfnir og'
það var bægt að rekja slóðina
til aðalstöðva' GPU í Barcelona.
Skömmu eftir dauða Reiss
varð eg þess var, að flugumenn
GPU böfðu upi)gölvað fylgsni
mitt í Saint Cloud-bverfinu.
Þeir béldu vörð um það og eltu
mig bvert sem eg fór. Einu sinni
var eg svo óvarkár að ganga inn
i skóginn sem er bjá St. Cloud.
Áður en varði stóð einn
„skugga“ minna andspænis mér
i nokkurri fjarlægð. Eg snéri
við, en þar stóð annar. Eina opna
leiðin lá inn í skóginn. Eg ætlaði
i fyrstu að fara þá leið, en varð
þá Ijóst, að með þvi móti mundi
eg fjarlægjast alla mannaferð.
Eg varð því að láta królc koma
á móti bragði. Eg snéri við og
gekk með föstum skrefum til
þess hluta skógarins, þar sem
umferð var mest. Eg gekk fram
bjá öðrum mannanna og liélt
annari hendinni i vasanum, eins
og eg væri reiðubúinn til að
draga upp skammbyssu. Eg'
komst óáreittur heim.
Og nú er eg kominn að enda-
lokum máls míns um „franska
myndlist frá 1800 til vorra
daga.“ Það, sem eg bef sagt um
þetta efni, er allsónóg. Eg bef
orðið að stikla á stóru og drepa
einungis á helztu stefnurnar,
sem bafa sett svip sinn á þetla
tímabil.
Eg vona samt, að mér bafi
lekizt að benda á hina miklu
þýðingu þessa tímabils, ekki að-
Þegar fréttir bárust i sífellu
um fleiri liandtökur og liflát í
Rússlandi fannst mér það skylda
mín að segja frönsku þjóðinni
sannleikann um þessi mál og
samdi því opið bréf til frönsku
mannréttindafylkingarinnar og
rannsóknanefndar Moskva-
málaferlanna. Að því búnu gekk
eg á fund foringja socialista-
flokksins franska, bað um dval-
arleyfi og lögregluvernd. Sá
innanrikisráðberrann Max
Dormoy um bvorttveggja þeg-
ar í stað.
Við þetta breyttist aðstaða
míu. Við Marie vorum gefiu
saman i bjónaband og með að-
stoð franskra vina minna tókst
mér að fá atvinnu i viðgerðar-
verkstæði flugvéla í eiilu út-
bverfi Parisarborgar. Allt virt-
ist leika í Ivndi.
Eitt kveldið gaf maður einn
sig á tal við mig. Hann var for-
maður verkalýðsfélagsins, sem
verkamenn verkstæðisins voru
í. Hann kvaðst liafa útvegað mér
betri vinnu í skrifstofu flugvall-
arins. Mér þótt einkennilegt, að
þe'ssi voldugi maður skyldi láta
sér svo annt um bag minn, ekki
sízt af því að hann var Stalinisti.
En eg var reyndur og fékk starf-
ið.
Fáeinum dögum siðar var
mér sagt, að eg ætti að starfa að
næturlagi næstu vikuna. Þá yrði
eg einn í byggingunni allmargar
klukkustundir. Eg vissi að flug-
vélin til Barcelona átti að fara
rétt fyrir dögun og að fáeinir
menn gæti bæglega komið þvi
eins fyrir franska myndlist,
heldur fyrir myndlistina yfir-
leitt, þegar tekið er tillit til
franskra álirifa á þróun lista
hvarvetna í heiminum.
Ykkur befir gefizt kostur á
að sjá, að ekki getur skemmti-
legra efni en sögu franskrar
myndlistar á 19. öld. Aldrei
bafa verið uppi listamenn með
jafnólíkar skoðanir um listina,
né jafnólikan skilning á lienni.
svo fyrir, að eg yrði i Barcelona
einn góðan veðurdag, en þar
gátu GPU-menn gert það sem
þeir vildu. Þegar eg skýrði lög-
regluforingjanum, • sem bar á-
byrgð á öryggi mínu, frá því að
eg ætti að vinna að næturlagi
sagði bann: „Parbleu, þetta er
óbafandi!“ Síðan var eg losaður
við nælurvinnuna, en það var
auðséð, að GPU bafði samt ekki
gefið upp vonina um að liafa
hendur í bári mínu.
Svo liðu tvö ár.Við Marie vor-
um saman, eg var óhultur að
meira og minna leyti og Iiafði
vinnu. En það var ekki nóg. Eg
var alltaf útlendingur í Frakk-
landi og mér fannst það vera að-
eins eitt land, sem gæti gert mig
hamingjusaman — Bandarikin,
þar sem „útlendingar“ fjölda
þjóða eru orðnir að einni þjóð.
Við Marie ræddum málið og
urðum á eitt sátl um að leita
hamingjunnar í Bandarikjun-
um.
Dvalarumsókn okkar var tek-
in til grei'na og fáum mánuðum
siðar stigum við á land. Inn-
flytjendaeftirlitsmaðurinn slcoð-
aði skilriki okkai' og stimplaði
þau. Við vorum frjáls ferða
okkar.
„Þakka yður fyrir“, sagði eg
brærður, '
„Verið velkomin,“ svaraði
maðurinn.
Þannig svaraði bann öllum,
en i eyrum okkar bljómaði það
sem fyrirboði bjartari fram-
tiðar.
(Stytt.)
Aldrei befir verið unnið af
meiri brifningu né viljakrafti.
Enda varð uppskeran ríkuleg.
Sköpuð voru dásamleg lista-
verk, sem báru vott um nýjar
þrár og öflugt og' göfugt lif
listarinnar.
VOILLERY.
Varla liefir á nokkru öðru
tímabili verið uppi jafn mikill
fjöldi snillinga.
A 19. öldinni koma til sög-
unnar landslagsmálarar er
komast upp á bátinda listarinn-
ar. Þá skapast einnig liin feg-
urstu listaverk hinnar „skreyt-
andi“ (,,dekorativu“) myndlist-
ar (en um bana befði eg gjarna
viljað tala við ykkur sérstak-
lega) með þeim Delacroix, Pu-
vis de Cbavannes, Henri Martin,
Albert Besnard, Paul Leroy,
Edouard Vuillard. Þá endurnýj-
ast hin „klassiska“ list málar-
ans Davíðs og hans lærisveina
fyrir áhrif frá Ingres og bans
stefnu. Raunsæisstefnan kemst
á hærra stig beldur en nokkru
sinni fyrr frá því á dögum
flæmsku og spánsku snilling-
anna. Ádeilulist og siða (sér-
slök tegund listar, sem fróðlegt
befði verið að tala um nánar)
verður hárbeitt vopn í liöndum
málara, eins og Gavarni, Dau-
mier, Lautrec og Forain. Á þess-
um hundrað árum hefir frönsk
myndlist staðið með svo mikl-
um blóma á öllum sviðum, að
19. öldin er með sanni talin