Vísir Sunnudagsblað - 13.07.1941, Blaðsíða 4

4
VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
FYRIRSÆTAN
Eftir Pétur Benteinsson frá Grafardal
Það var ægilegur glæpur, sem
eg hafði ratað í. Eg var ungur
og saklalis fram á þennan dag,
dulur og ómannblendinn. Það
væri frekasta rangfærsla, vildi
nokkur halda því fram, að horg-
arlífið liafi glapið mér sýn og
tælt mig út af mínum virðulega
námsferli. Eg var staðráðinn i
að halda þeirri hraut án veru-
legi'a skakkafalla beinustu leið
upp i prédikunarstólinn. Eg var
sannfærður um, að kirkja guðs
væri svívirðilega sniðgengin í
landi mínu, sauðirnir úrkynjað-
ir, trúarlega séð, og hirðarnir
andvaralausir. Eg var staðráð-
inn að hefja hásúnu mína til
endurkalls hinnar siðiænu tiú-
menningar. Þjóðfélagsmæli-
kvarðar, sem á ýmsan liátt voru
þá falsaðir syndinni til afsökun-
ar, báru þess vott, að ástandið
var hönnulegt. Fjórða hvert
barn, sem þjóðin eignaðist, var
getið án lieimildar, bankaþjófn-
aðir daglegir smáviðburðir, sem
eltki var ómaksins vert að liegna
fyrir, áfengisbrugg og leynisala
verndað af löggjafanum, land-
helgisbrot og spilafölsun grímu-
klæddar dyggðir, skipagöngur
ungmeyja taldar óverðugar
Jjess, að fórnað væri nokkrum
bárujárnsplolum til hindrunar
þeim, bækur, daghlöð og útvarp
lögverndað fyrir óverjandi mál-
spjöllum grófustu pennaníð-
inga, naumast ófúinn þráður til
i okkar sögufræga þjóðfélags-
véf.
Það var töfrandi lilutverk að
berjast áfram til slíkrar köllun-
ar sem þeirrar, að verða forustu-
maður nýrrár endurreisnar, trú-
arhetjan í sporum Jóns Sigurðs-
sonar, liins mikla stjórnmála-
kappa. Landið hafði fengið
sjálfslæði * veraldlegra mála
sinna. Þetta sjálfstæði var nú í
þann veginn að kippa síðustu
stoðunum undan trú og siðgæði
þjóðarinnar. Jafnvel prestarriir
treystust ekki lengur að afsaka
sig, þótt.á þá væru bornar stór-
sakir andlegrar glæpamennsku
frammi fyrir alþjóð i blöðum og
útvarpi. Þú tvistraða hjörð og
tálsvæfu liirðar, hversu þungur
mundi lúðurhljómur sannleik-
ans verða fyrir hlustum ykkar1
Þið munduð ákalla drottinn ver-
aldanna, þið munduð falla til
jarðar í auðmýkt, þið munduð
bölva þeim freistara, sem hefði
leitt ykkur á glötunarveginn,
refurinn mundi sleppa glímu-
tökum af sauðnum og s'auðurinn
virða þau landamerki, sem ná-
grannar hafa staðfest á milli
sín.
Áfram þokaðist ganga mín.
Aðeins 2 vetur eftir að stund-
inni miklu, þegar námsvott-
orð Háskólans gæfu mér óskor-
uð réttindi til hempunnar. Stað-
an yrði tæplega vandfengin,
svo þunnskipað var nú orðið
kirkjunnar vígða lið. Að vísu var
aðstaðan vandhæf til stórvirkja
þeim, sem hlytu þau brauð, sem
fjærst liggja harta þjóðlífsins.
En þó að maður yrði settur nið-
ur í Aðalvík eða Grimsey til að.
byrja með, væru tök á að aug-
lýsa hæfileika sina gegnum
Kirkjuritið og Bjarma, jafnvel
um Ríkisútvarpið einu sinni til
tvisvar á ári. Siðar kæmi til þess
að berjast um nýmyndað presta-
kall i höfuðstaðnum eða sæti
dauðs eða frávikins gamal-
mennis. Þeim, sem bjó yfir gáf-
um, viljastyrk og þolgæði til
mikillar lcöllunar á alvörutim-
um, hlaut að opnast vegur til
framsóknar.
En þó skeði það óliugsanlega.
Alla mína skólatið hafði eg dval-
ið á heimili föðurbróður míns,
Þorvarðar Árnasonar listmál-
ara. Kona lians, Þórunn Páls-
dóttir, liafði verið mér sem um-
hyggjusamasta móðir og vernd-
að mig fyrir þeim sárfáu freist-
ingum, sem á mig höfðu leitað.
Bæri það við, að stúlka gengi
með mér um strætið, var eg lát-
inn skilja það tvímælalaust, að
slíkt gæti verið hættulegt köllun
minni. Þórunni var augljóst
livað eg ætlaðist fyrir og studdi
þann ásetning’með ráðum og
dáð. Hún var kona stórlynd, en
orðlögð fyrir heiðarleik og
kvenlegar dyggðir allar. Lítt var
hún gefin fyrir skennntanaflakk
og veizluhöld. Hjónabandið var
orðlagt fyrir alúð og trú-
mennsku. Börnin voru tvö,
komin á fermingaraldur.
Svo var það veturinn fyrir
sýniriguna miklu, sem haldin
skyldi vestur í New York til
kynningar öllum þjóðum lieims,
að einkennileg breyting varð á
heimili frænda míns. Siðskipti
þessi fóru dult að visu til að
hyrja með, líkast því sem uggur
tviráðinna drauma sæti fastur í
hugum okkar. Einhver sýkill
hafði smeygt sér inn í blóðið og
fært það úr eðlilegri rás, and-
þrengsli kenndust i vitum okkar
og samtölin líktust aðdraganda
mikilla tíðinda. Þó að eg skildi
naumast í fyrstu hvort þessi
breyting stefndi til ills eða góðs,
varð mér ekki skotið undan
þeim grun, að til hins verra
mundi draga, þróun til bóta var
naumast hugsanleg, svo dýrðleg
var bygging þessa heimilis.
Eg hafði venjulega fylgst af
nokkrum áhuga með störfum
Þorvarðar frænda, sem hvorki
var dulur á hugmyndir sínar né
framkvæmdir. Nú brá svo kyn-
lega við, að hann duldi mér störf
sín og ætlanir. Eg vissi það eitt,
að hann var önnum kafinn frá
morgni til kvölds. Nokkuð var
honum tíðrætt um sýninguna
miklu. Grunaði mig því, að hann
mundi ætla sér þar viðkomu,
sem ekki var að furða, list hans
hafði fengið viðunandi dóma
hjá grannþjóðunum.
Undarlegri var háttbreytni
Þórúnnar húsfreyju. Það var
eins og hún skeytti nú engu
framar um heiður minn og
köllun. Gengi stúlka með mér
fram hjá glugganum liennar,
átti eg raunar vísar spurningar,
svipaðar jieim sem áður tíðkuð-
ust. En siðaboðin heyrðust ekki
lengur. Eg skildi þetta svo, að
mér væri fullkomlega treyst,
eftir áralanga reynslu. Dirfska
min óx þvi nokkuð af slíkri lin-
kind. Um liádegi fyrsta þorra-
dagsins, þegar eg fór heim i
matinn, var hundslappadrifa,
sem fyllti loftið eins og snjóhvít-
ir litlir fuglar; hún gerði mig
svo djarfan að kveðja skóla-
systur mína við garðsliliðið
. heima, dálitið kankvís og tvíráð-
ur i athöfnúm. Þegar eg kom
inn, varð eg að minnast fortið-
arinnar — dálitlar ákúrur frá
vörum húsmóður minnar, tvi-
ræður glainpi frá augum henn-
ar, síðan handsöl um yfirbót.
En hvað var þetta? I rökkrinu
daginn eftir settist eg að í dag-
stofunni til að hvila mig um
Stríðs-starf? — Borgarstjóri New York borgar Fiorello H.
La Guardia gef í skyn að hann kynni að láta af boigarstjóra-
störfum til að gefa sig að landvarnamálum. Starfið er álilið
vera framkvæmdaráðunautsstarf hjá forsetanum. Myndin er
tekin í ráðhúsinu í New York.