Vísir Sunnudagsblað - 15.08.1943, Blaðsíða 5

VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
5
Frumbyggjar jarðarinnar.
var eins og drypi af þeim bráðið
silfur. Höfrungar lyftu sér til og
frá kringum bátana, eða þeytt-
ust í löngum bogum upp úr sjón-
um. Við og við hófu tignarlegir
emir sig til flugs og mældu f jar-
lægðina milli tveggja heimsálfa.
öll brekkan fyrir neðan okk-
ur var þakin rósum og ilmur
þeirra fyllti loftið. Frá kaffihús-
inu niður við sjóinn barst hljónv-
ur til okkar gegnum tært loftið
af hljóðfæraslætti, sem fjar-
lægðin hafði mýkt.
Áhrifin voru töfrandi. Víð sát-
um öll þögul og sálir okkar
lauguðust í þessari paradísar-
sælu. Unga pólska stúlkan lá í
grasinu og hvíldi höfuðið við
brjóst unnusta síns. Það vottaði
fyrir ofurlitlum roða í fölu and-
litinu og allt í einu runnu höf-
ug tár niður kinnar hennar.
Elskhuginn skildi hana, beygði
sig niður og kyssti burt tár eftir
tár. Móðirin komst einnig við
og ekki var laust við, að mér
vöknaði einnig um augu.
„Hér hlýtur maður að verða
iieilbrigður á sál og líkama“,
hvíslaði stúlkan. „En hvað þetta
er yndislegt land!“
„Guð veit, að eg á enga óvini,
en ef eg ætti þá, myndi eg fyrir-
gefa þeim hér,“ sagði faðirinn
skjálfandi x-öddu.
Og aftur varð þögn. Þetta
hafði undursamleg áhrif á okk-
ur öll. Það var svo ósegjanlega
unaðslegt. Hverl okkar um sig
fann hér heilan heim af unaði,
og við vildum gjarna hafa miðl-
að öðrum af þessari hamingju.
Þannig hugsuðum við öll, Yið
sátum þögul og vöruðumst að
trufla hvert annað. Við tókum
varla eftir því, þegar Grikkinn
reis upp og tók saman pjönkur
sinar, eftir að hafa setið þarna
um klukkutíma, kinkaði kolli til
okkar og fór. En við sátum kyrr.
Loks eftir nokkura klukkutíma,
l>egar dökk purpurablæja var
farin að breiðast yfir lóftið í
fjarska, minnti móðirin okkur
á, að nú væri kominn tími til
hcimferðar. Við risum upp og
gengum hægt í áttina niður að
hótelinu. Þegar við komum
þangað, settumst við niður und-
ir svölunum.
En l>egar við vorum ný-setzt,
heyrum við óm að rifrildi og
blótsjTðum. Grikkinn okkar var
þarna kominn og var að rifast
við gestgjafann. Við hlustuðum
á þetta stundarkorn. Gestgjafinn
kom svo upp tröppurnar til
okkar. „Já, ef eg hefði ekki aðra
gesti,“ umlaði í hönum.
„Segið þér mér, herra,“ sagði
ungi Pólverjinn við geátgjafann,
„Hvér er þessi maður, hvað heit-
ir hann?“
Það er álitið að jörðin hafi
verið byggð mannlegum verum
um eina milljón ára. En lítið er
vitað um líf þeirra og hugsunar-
hátt. Það er óvist að þeir hafi
notað eldinn. En um mejin þá
er byggðu jörð vora fyrir 20—
30 þúsund árum getum vér gert
oss allákveðnar hugmyndir. Og
það er aðallega að þakka fróð-
leik þeim sem fengizt hefir við
að rannsaka hinn franska hluta
Pyrenea-fjallanna. Þar er fjöldi
af kalksteins liellum, eða hol-
um. En þar sem afar erfitt er að
komast upp til þeirra, eða inn í
þær, hafa þær varðveitt leyndar-
mál sín um þúsundir ára. Það
er hinum duglegu fjallgöngu-
mönnum og útilífs sportmönn-
um að þakka, að þessi fræðsla
fékkst. Þeir hafa með ódrepandi
dugnaði komizt að og inn i
þessa Aladinshella og séð þær
veggmyndir, teikningar, mynda-
styttur, för eftir fætur og hend-
ur manna, för eftir hellabjörn-
inrí, og verkfæri frummanns-
ins. Þennan fróðleik eiga menn
mest að þakka hinum fræga
fornfræðingi, franska greifan-
um de Begouen og vísinda-
manninum og fjallafaranum
Norbert Catteret. En Acadé-
mie Francaise hefir heiðrað
hann fyrir neðanjarðar fundi.
„Hver skyldi vita livað hann
heitir ?“ sagði gestgjafinn um
leið og hann leit niður og hnykl-
aði brýrnar. „Við köllum hann
blóðsuguna."
„Er hann listamaður?“
„Það er skemmtileg atvinna.
Hann teiknar ekkert nema lik.
Jafnskjótt og einhver í Konstan-
tínópel eða hér í nágrenni deyr,
hefir hann mynd tilbúna af lik-
inu. Hann málar fólk rétt áður
en það deyr — og honum skeik-
ar aldrei — rétt eins og blóð-
sugu.“
Gamla pólska frúin rak upp
hljóð -— dauðhrædd; i örnvum
hennar lá dóttir hennar, það
liafði liðið yfir hana. í einu
slökki var elskhugi hennar kom-
inn ofan tröppurnar. Hann þreif
i Grikkjann með annari hend-
inni, en með hinni þreifaði hann
eftir teikningunum. Við hlupum
á eftir honum, báðir mennirnir
voru í áflogum í sandinum, en
blöðin lágu eins og fjaðrafok út
um allt. Á einu blaðinu var
mynd dregin svörtum litum af
höfði ungu stúlkunnar pólsku,
með lokuð augu og myrtussvejg
um ennið.
H. G. þýddi.
Catteret fann stóra hellinn
nærri Montespan i franska hér-
aðinu Hasste Geronne. En þar
hafa merkustu uppgötvanirnar
verið gerðar.
Þegar vér heyrum hve erfitt
var að komast inn i áðurnefnd-
an helli skiljum vér, hve eðlilegt
var að Ieyndarmál hans geymd-
ust lengi.
í halla Pyrenéafjallanna ligg-
ur litla þorpið Montespan. Og
ekki langt fró dalnum er kletta-
gil með neðanjarðar göngum.
Rennur þar yfir lítill lækur.
Catteret fór inn i þessi göng.
Hafði verið farið inn í þau fyrr.
40 m. frá innganginum liggja
göngin í vinkilhorn til hægri
og klettaloftið nær niður að yf-
irborði vatnsins. Vatnið verður
dý]>ra og dýpra. Loftið liggur
neðar og neðar. Og 20 metrum
innar er klettarifa. Þar er þakið
komið niður að vatninu og
hindrar lengri för. Þarna höfðu
allir rannsóknarmenn gefist
upp. En Catteret stóð í hinu ís-
kalda vatni og hugsaði ráð sitt.
— Vafalaust var þessi lilli læk-
ur leyfar af fyrrverandi fljóti
er fallið Iiafði þarna neðanjarð-
ar. Sú á hafði brotið sér leið
gegnum kalkfjöllin. Þetta hefir
gerzt viða á jörðinni, um mill-
jónir ára áður en nokkurt lif
var á henni að finna..
Þessi á hlýtur að hafa verið
til löngu á undan ísöldinni
miklu. En það er kunnugt að
þá var mjög þurrt og kalt lofts-
lag i Suður-Frakklandi á ís-
öldinni. Þá hefir áin minnkað
afar mikið, orðið að læk, en
látið eftir sig hella og hvelfng-
ar frá þeim tíma er hún var
mikið vatnsfall.
Það var því mjög liklegt, að
neðanjarðarhellar væri bak við
þessa vatnsfylltu klettaþró. Og
þessir bellar lægju að Iikindum,
sumir þeirra, yfir yfirborði þess
vatns, er nú væri þar, þar sem ár
ætíð grafa sig dýpra og dýpra
niður.
Á ísöldinni var trúlegt að þess-
ar holur hefðu verið mannabú-
slaðir, því að þá var miklu
minni erfiðleikum bundið að
komast inn í þær.Catteret ákvað
að hætta sér lengra. Hann setti
skriðljós sitt á klettasyllu, dróg
djúpt að sér andann og kafaði
niður i hið óþekkta djúp. Þetta
var afar hættulegt, þvi að vatnið
fyrir innan gat ríáð upp í loft á
löngu svæði. Einnig gat fleira
verið hæftulegt þarna, iða, eitur-
gas, greinar, sem hann festist á
o. fl.
Cattert þreifaði fyrir sér. Að
litilli stundu liðinni skaut hon-
um upp á yfirborð vatnsins. —
Hann gat aftur andað. Loftið
hressti hann. En alltaf var sama
myrkrið. Hellirinn virtist vera
stór. Hann kafaði síðan sömu
leið aftur.
Næsta dag gerði Catteret aðra
tilraun. Þá liafði hann kerti
og eldspýtur í vatnsþéttri húfu,
er liann bar á liöfðinu. Hann
kveikti ljós og sá að vatrí var
ennþá innar. En þar var rúm
milli jJirborðs vatnsins og
hvelfingarinnar. Ilann hélt á-
fram og komst tvo melra. Þá
kom hann í helli, sem var 10—
12 metra hár. Þangað runnu
margir lækir, er héldu vatninu
við og mynduðu frárennslið. Við
enda þessa hellis var enn gang-
ur hálffylltur vatni. Catteret
synti áfram og kom í stóran sal.
Þar var afarstór steinn á gólf-
inu. Þessi hellir endaði einnig
í gangi. Enn hélt hann áfram.
Nú var hann kominn að litlum
„glugga“ i klettaveggmum Það
virtist ógerningur að fara
lengra. En er hann stakk liöfði
og handlegg gegnum opið, trufl-
aði l)irtan af ljósi hans heilan
flota af syndandi kvikindum.
Þarna hlaut að vera skammt til
vfirborðs jarðar, aðeins fáir
metrar. Og þarna rann sjálfsagt
ofanjarðarvatn niður. Þannig
fannst liinn mikli hellir við
Montespan.
Margar aðrar Pyx-ena-holur er
erfitt að komast inn í. Qg í þess-
um hellum hafa merín fundið
margt. Frummennirnir bjuggu
í fremstu holunum. Þar hafa
fundist haugar eftir þá. Þeir
hafa sjaldan l>orað inn í hina
myrku afkima, er innar lágu.
Þeir óttuðust myrkrið og hin
stóru rándýr, er þar reikuðu
um. Dýrin hafa sjólfsagt haft
sinar vissu inngöngudyr og
haldið sig í afskekktu hellun-
um. — En þrátt fyrir þetta hafa
merkilegustu hlutirnar ekki
fundizt i hinum fremstu hellum.
í Montespan-hellunum fundu
menn gang um kílómeter frá
innganginum. Nokkrum hundr-
uðunx nxetra lengi-a inni fundust
ýmsir merkilegir hlutir, mynda-
styttur, veggmyndir og óhöld.
Myndir sínar hafa þessir forn-
eða frummenn gert við ljós frá
lönipum, sem líklega hafa líkst
lömpum (eða kolum) Eskimóa.
Litil leirskál með dýrafitu og
kveik í, samanundnum af
plöntutrefjum eða dýráhárum.
Þessir lampar hafa „ósað“ og