Tíminn Sunnudagsblað - 29.04.1962, Blaðsíða 21

Grænlenzkar
Framhald af 195. siSu.
ugri en áður. Jókst nú ágengni þeirra
með hverjum degi. Þœr tóku að halda
sig við kofann mestallan sólarhring-
inn. Á morgnana lágu þær í hnipri á
milli steina og kassa og stungu trýn-
inu undir skott sér. Undir hádegið
tóku þær að rumska og rölta um. Þær
skokkuðu þá flestar niður að sjónum,
þar sem þær virtust finna eitthvað
ætilegt í fjörunni, einkum krabbadýr.
Þegar fjörðinn lagði, fóru þær líka oft
langar leiðir út á ísinn. En þegar leið
á daginn og skyggja tók, flykktust
þær ævinlega heim að kofanum, þar
sem þær eltu hvern þann á röndum,
er á ferli var úti. Þær voru nú venju-
lega á milli íjörutíu og fimmtíu.
Vetursetumennirnir voru orðnir þess
ari hjörð vanir og fáruðust ekki yfir
þvi, þótt tæfurnar gengju fast að mat
sínum. En svo henti óhapp. Þeir fóru
allir sex að heiman. Refahjörðin elti
þá fyrst í stað, eins og hennar var
vandi, en er komið var alllangt frá
_kofanum, fór ein og ein að heltast úr
lestinni. Þannig þynntist hópurinn
smám saman, unz allar tófurnar voru
snúnar við.
Mennirnir komu aftur heim seint
um kvöldið, svangir og þreyttir eftir
langa göngu. En þá gafst heldur á að
lita. Þegar þeir luku upp, sáu þeir, að
krökkt var af tófum inni í kofanum.
Sumar lágu í bólunum, sumar hring-
uðu sig niður í potta, ein húkti uppi
á eldavélinni. Allt var horfið, sem
tönn á festi, nema það, sem var í nið-
ursuðudósum eða varðveitt var í ram-
byggilegum kössum. Tófurnar höfðu
étið það.
Ekki varð þess vart, að þeim brygði
neitt við, þegar mennirnir komu inn.
Þær voru hvort eð var heimagangar
hjá okkur. Við athugun kom í Ijós,
að glugga hafði verið slælega lokað,
og þar höfðu þær rifið sig inn.
Fimm árum síðar hafði Alwin Ped-
ersen aftur vetursetu á Norðaustur-
Grænlandi, þótt á öðrum slóðum væri.
Hann hafði þar aðsetur við vatn eitt
á flatlendi. Um sumarið rannsakaði
hann þar líf fugla og dýra. Eitt sinn
var hann í tjaldi að horfa á lóm, er
lá á eggjum sínum á þúfu við vatnið.
Sá hann þá mórauðri tófu bregða fyr-
ir. Brátt kom hún hlaupandi að vatn-
inu með nefið niðri við jörð og virt-
ist eiga erindi bak við hvern stein og
niður í hverja laut og dæld. Við og
við nam hún staðar, lyfti trýninu og
nasaði út í loftið. Hún virtist vera að
leita læmingja, sem þarna höfð-
ust við, svo sem sjá mátti af sporum
þeirra í leirnum við vatnið. Hjá tjald-
inu og hreiðri lómsins sneiddi hún í
stórum boga. Lómurinn varð hennar
var og hafði á henni illan bifur. Hún
var enn langt í burtu, er hann teygði
tófur -
hálsinn út úr hreiðrinu og lagði hann
á jörðina, svo að ekki bæri óþarflega
mikið á honum.
En það voru fleiri fuglar en þessi
lómur, sem áttu hreiður við vatnið'.
Æðarfuglinn átti sér þar einnig varp-
land. Og nú kom í ljós, ag tæfa var
ekki að leita læmingja, heldur voru
það æðaregg, sem hana langaði í.
Þessi tófa kom að staðaldri í varp-
iandið við vatnið. Eitt sinn kom hún
að hreiðri, þar sem æður lá á eggjum.
Þegar hún nálgaðist hreiðrið, nam
hún hvað eftir annað staðar og teygði
upp hausinn til þess að aðgæta, hvort
æðurin væri kyrr á eggjunum. Þessi
var jafnan háttur hennar í ránsferð-
um. Sæti æðurin sem fastast, gekk
tæfa fram hjá hreiðrinu og lét eins
og hún vissi alls ekki af því. Fuglinn
kúrði sig aftur á móti niður og hélt,
að tófan sæi sig ekki.
Svo var það einn morgun, að æður-
in hafði brugðið sér niður á vatnið.
Tófan kom skokkandi, nam staðar og
hvessti augun á hreiðrið. Síðan hljóp
hún að því í spretti, ruddi burt dún-
inum, sem æðurin hafði breitt yfir
eggin, og greip eitt þeirra í kjaftinn.
Með það hljóp hún burt. Ag lítilli
stundu lið'inni kom hún aíftur og
hrifsaði annað egg. En þegar hún kom
í þriðja sinn, var æðurin komin í
hreiðrið, og þá brá svo við, að tófan
lét sem hún vissi ekki, hvar þag var.
Nokkrum dögum síðar vár hreiðrið
tómt. Ræningi hafði sætt nýju tæki-
færi.
Æðurin verpti í annað sinn og i
þriðja sinn, en alltaf tæmdi tófan
hreiðrið jafnóðum. Svipaða útreig
fékk fjöldi hreið'ra við vatnið. Fugl
snerti tófan ekki. Hvergi var fjöður
að sjá við vatnið, og við greni tóf-
unnar sást hvorki fiður né annað, sem
benti til þess, að hún hefði drepið
fugla. Þessi refafjölskylda lifði á
eggjum.
Nokkru sið'ar fór Alwin Pedersen
og félagi hans gönguför að nætur-
lagi. Þegar þeir komu aftur heim,
var tófa vig tjald þeirra. Hafði hún
hrifsað þar eitthvað, sem hún flúði
með í skyndi. Þetta var mávur, sem
þeir höfðu hamflett og átti að liggja
í kassa inni í tjaldinu. En tófan hlýt-
GLETTDR OG
PEús og minus
Skólapiltur, sem ekki var mikill
stærðfræðingur, var í prófi.
— Á að vera plús eða mínus fyrir
útkomunni? spyr kennarinn.
ur að hafa farið fleiri ferðir, því að
þeir söknuðu einnig skinnhúfu og leð-
urhanzka. Þ.egar þeir félagar voru
komnir í svefnpoka sína, heyrðu þeir
aftur til tófunnar. Hún var að skarka
í niðursuðudósum utan við tjaldið.
Upp frá þessu gerði tófan þeim heim-
sóknir að staðaldri og hirti allt, sem
þeir fleygðu, ef hún gat etig það.
Fyrst kom hún ævinlega síðla
kvölds, en þegar frá leið, brá henni
einnig fyrir um miðja daga. Brátt fór
maki hennar, hvítur refur, einnig að
koma, og höfðu þau þá þann hátt á,
að grenlægjan hélt sig nokkuð álengd-
ar, en lét maka sinn fara á undan
að tjaldinu.
Grenið var í rústum gamals Eski-
móakofa niðri á ströndinni. Ag því
höfðu refirnir meðal annars borið
nokkrar tómar niðursuðudósir, og þar
fundu þeir Pedersen líka skinnhúf-
una, sem hvarf, óétna. Seinna komu
hanzkarnir líka í leitirnar, en þeir
voru meira nagaðir en svo, að hægt
væri að nota þá eftir þetta.
Svo bar það við einn dag, að hópur-
inn kom í halarófu að tjaldinu. Karl-
dýrið fór fremst, en á eftir kom gren-
lægjan með sex yrðlinga. Seinna bætt
ist í flokkinn gamall, mórauður refur.
Yrðlingarnir voru mjög varkárir fyrst
í stað. Kæmu mennirnir út úr tjaldinu
skutust þeir undir eins niður í skurði
og gjótur.
Þeir Pedersen höfðu illan bifur á
heimsókn refafjölskyldunnar, og þótti
þeim vissara ag bera grjót á tjald-
skörina, þegar þeir fóru að heiman,
svo að hópurinn ryddist síður inn í
tjaldið. Nú fóru yrðlingarnir líka að
koma á nóttunni, og höfðu þbir uppi
mikil læti, urruðu og vældu og kröfs-
uðu jafnvel í tjaldið. En þeir Peder-
sen voru á förum, svo að þeir settu
þetta ónæði ekki fyrir sig. Þegar þeir
felldu tjaldið að lokum og báru far-
angur sinn brott, stóðu yrðlingarnir
álengdar og fylgdust með þessum at-
höfnum af mikilli forvitni. Þeir höll-
uðu undir flatt og fylgdu hverjum
hlut, sem á var snert, með augunum.
Þegar mennirnir héldu brott, skokk-
uðu þeir óðar þangað, sem tjaldið
hafði verið, og gengu þar fram og aft-
ur, þefandi og nasandi. I sömu andrá
birtust gömlu refirnir, sem lítið höfðu
látið á sér bera síðustu dægrin, og
stimpuðust við yrðlingana um mola,
sem lágu í mosanum.
GAMANSÖGUR
— Mínus, svaraði piltufinn hik-
andi.
— Hvers vegna má það ekki vera
plús? spyr kennarinn.
— Það gæti valdið misskilningi,
sagði pilturinn.
T í M I N N
SUNNUDAGSBLAP
213