Tíminn Sunnudagsblað - 17.06.1962, Blaðsíða 14

Wslfeyr Schramm:
RÖDDIN í HEYRNARTÆKJUNUM
Það hefur aldrei áður gerzt í sögu
fluglistarinnar. Og líkurnar til þess,
að það gerist aftur, eru aðeins ein
á móti tölu, sem hefur svo mörg núll,
að á blaði liti hún út eins og mynd
af eggjum í kassa. Samt gerð'ist það
Og fólkið, sem var nærri atburðin-
um, mun segja börnum sínum og
barnabörnum, hvernig Shorty Frooze,
sem aldrei hafði tekið í flugvélar-
stýri, vissi ekki fyrr til en hann var
einn til þess að stjórna flugvél í 8000
feta hæð yfir Kansas, og eins og
þrjár sveitapiltur gefst ekki upp fyrr
en folinn er taminn, ákvað Shorty að
stýra flugvélinni á leiðarenda.
En til þess að skilja, hvað raun-
verulega gerðist, þetta júlíkvöld,
verða menn að vita eitthvað um
Shorty. Frooze var ekki hans rétta
nafn. Hann hét raunverulega Habib el
eitt eða annað. Það var farið að kalla
hann Frooze, þegar hann varð ávaxta
sali í útborg Kansas City. Ég man enn
þá eftir honum, þegar hann ók asna-
kemtnni sinni um strætin, hristi
bjölluna og auglýsti vörur sinar háum
rómi, sem gall við í hverju eldhýsi
þorpsins: — Appelsínur! kallaði hann.
— Melónur! Nýir ávextir! Hann lærði
seint að segja enska orðið fruits, sem
þýðir ávextir, það hljómaði alltaf
eins og Frooze og nafnið festist við
hann, jafnvel þótt hann lærði seinna,
hvernig átti að bera orðið rétt fram
og setti upp lítinn söluturn inni i
Kansas City.
Það, sem mestu máli skipti í sam-
bandi við Shorty, var sonur hans.
Ykkur hefur náttúrlega aldrei dottið
í hug, að Bill James væri sonur hans?
Hann var eins ólikur föður sinum og
hægt var. Hann var hár, glæsilegur
og vinsæll, ákafur íþróttamaður.
Shorty sagði mér, að Bill væri eftir-
myndin hennar móður sinnar, sem dó,
þegar hann fæddist.
Eftir því sem Bill stækkaði og elt-
ist, fjarlægðist hann föður sinn meira
og meira. Hann skammaðist sín ekki
beinlínis fyrir hann, en Shorty fann,
að Bill var ekki hrifinn af uppruna
sínum, og Shorty forðaðist að halda
honum á loft. En þegar Bill keppti í
knattspyrnu, var Shorty alltaf á vell-
inum, falinn í skoti, þar sem fáir sáu
hann, en stoltið skein úr augum hans,
þegar hann fylgdist með syni sínum
En Shorty gat ekki alltaf fylgzt
með afkvæmi sinu, ekki einu sinni i
laumi. Bill var flugmaður af guðs
náð, en Shorty var lítið um flug og
skildi það ekki. Bill tók einkaflug-
mannspróf, þsgar hann var sautján
ára, og þegar hann var átján ára,
sögðu félagar hans, að hann gæti
flogið á hurð, ef einhver vildi setja
rafmagnsviftu öðru hvoru megin á
hana. Hann varð atvinnuflugmaður,
áður en hann lauk háskólaaiámi í
Kansas. Þegar stríðið hófst í Evrópu,
vildi hann þegar ganga í flugherinn,
en þá sagði Shorty nei. Hann sagði,
að Bill væri allt, sem hann ætti.
Bíddu í ár, sagði hann. Bill var ekki
orðinn tuttugu og eins árs, svo að
hann varð að fá samþykki föður síns.
Þeir rifust, og síðan fór Bill aftur
til vinnu sinnar. Svo varð slysið, tæpri
viku síðar, og Shorty horfði á það.
Shorty tregaði son sinn óeðlilega
mikið. Hann ásakaði sjálfan sig og
hrjáði á alla lund. Söluturninn hans
var lokaður dögum saman, en svo fór
hann að' stunda flugvöllinn. Hainn
talaði við flugvirkjana og flugmenn-
ina, og reyndi á allan hátt að skilja
fluglistina. Honum fannst hann nálg-
ast Bill með þessu móti. En starfslið-
inu fannst hann brátt vera fyrir, og
hann var beðinn að vera ekki inni á
vellinum.
Þá sökkti hann sér á ný ofan í
vinnu sína. Hann var í söluturninum
á öllum tímum sólarhrings. Hann spar
aði með því að borða ekkert tímum
saman, hann var vanur því síðan
hann kostaði Bill á skóla. Og þegar
hann hafði lagt nokkra dollara til
hliðar, skrapp hann í flugferð. Hann
mætti alltaf í flughöfninni klukku-
tíma áður en vélin átti að fara. Fólk-
ið horfði á hann og hló í laumi. Eg
starði líka, þegar ég sá hann fyrst.
Eg þekkti hann ekki þá. Hann var í
sunnudagafötunum sínum, líklega
þeim sömu, sem hann kvæntist í.
Buxurnar voru síðar og þröngar, jakk-
inn aðskorinn og síður. Hann leit út
eins og leikari í söngleik. En þegar
brottför vélarinnar var tilkynnt, var
Shorty alltaf fyrstur, hann flýtti sér
upp í vélina til þess að tryggja sér
fremsta sætið. Þar var hann eins
nærri þeim stað, sem Bill hafði setið á
og mögulegt var fyiir farþega. Og
þannig atvikaðist það, að Shorty sat
í fremsta sæti áætlunarvélarinnar
milli Kansas City og Denver, þennan
júlídag, þegar undrið gerðist.
Hinir farþegarnir hafa staðfest sögu
Shortys. Vélin var nýlögð af stað frá
Denver. þegar flugfreyjan kom fram-
an úr stýrisklefanum. Hún var náföl,
næstum eins hvít og blússan hennar,
sagði fólkið. Hún hneig niður i auða
sætið við hlið Shortys, og enginn
nema hann heyrði, hvað hún sagði.
Hún benti fram og stundi: — Guð
minn almáttugur, lítið þarna fram!
Svo leið yfir hana.
Shorty veit ekki sjálfur fyrir víst,
hvað hann gerði næstu mínúturnar.
Hann tók lyklana af flugfreyjunni og
fór gegnum dyrnar, þangað sem far-
þegum var bannað að fara. Hann
læsti dyrunum á eftir sér og leit
fram eftir stjórnklefanum, sem hann
hafði aldrei séð fyrr, en Bill svo oft,
fram hjá loftskeytatækjunum og far-
angursgeymslunni, fram í stjórnklef-
ann, þar sem flugstjórinn og flugmað
urinn höfðu aðsetur, umkringdir tækj
um og mælum.
í fyrstu skynjaði hann aðeins, að
eitthvað var öðru vísi en það átti að
vera. Svo raiyi það upp fyrir honum,
að sæti flugmannanna voru auð, eng
in hönd á stjórntækjunum, engin
augu vakandi yfir stefnu flugvélar-
innar.
Smám saman skynjaði hann allt
hitt einnig. Annar flugmannanna lá
endilangur á gólfinu. Hinn í hnút aft-
an við sætið sitt. Shorty kom við þá
til þess að gá, hvort þeir væru lif-
andi. Síðan hlustaði hann eftir hjart-
slætti þeirra, lagaði þá til og skvetti
framan í þá vatni. Þú hefur áreiðan-
lega lesið um þetta í blöðunum og
veizt, að áhöfnin fékk matareitrun af
matnum, sem hún át, áður en lagt
var af stað. En Shorty vissi það ekki.
Hann vissi aðeins það, að báðir flug-
mennirnir voru meðvitundarlausir,
hann gat ekki vakið þá til meðvitund-
ar og var einn meðal stjórntækja vél-
arinnar, hátt yfir Kansas.
Hið eina rétta, sagði hann með sjálf
um sér, væri að fara aftur í og gá,
hvort ekki ^er læknir eða flugmaður
meðal farþeganna. Líkurnar til þess
voru ekki miklar, stórum liklegra, að
farþegarnir yrðu yfir sig hræddir.
Með fram þess vegna, og einnig af
hinu, að hann var nú svo nærri þeim
stað, sem Bill hafði svo oft setið á,
ákvað hann að fara ekki aftur í —
ekki strax.
Hann settist í flugmannssætið og
skalf, en ekki af ótta. Þetta hérna
með stýrishjólin á endanum hlaut að
vera „pinninn", sem Bill talaði svo
oft um. Hvor flugmaður hafði einn
pinna, og framan við sætin voru tveir
fetar, eins og tengsli og hemlar.
Hann reyndi að finna út, hve mikið af
tækjum og mælum hann þekkti af
umtali Bills. Þarna þekkti hann eitt
tælci, neðan við miðju vinstra meg-
in, sjálfvirk flugstjórn, stóð þar. Það
mundi halda vélinni í beinni stefnu
374
T í M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ