Tíminn Sunnudagsblað - 03.09.1967, Blaðsíða 8

Kristján annar Danakonungur. Ferill hans var mjög merkilegur
fyrir margra hluta sakir. — Kristján hraktist j útlegE árlð 1523
og sat i fangelsi frá 1531 til dauðadags árið 1559.
HVER OLLI DAUÐA DYVEKE?
ÁriS 1508 var Krisiján Dana
prins, síðar annar konungtir Dana
með því nafni, 1 heimsókn í Björg-
vin. Hann var þá tutíugu og sex
ára að aldri. í fylgd tneð prijisin-
um var kanziari hans. Eirikur
Valkendorf.
Eiríki varð eitt sinn gengið um
aðaltorg borgarinnar og kom þar
að, sem mæðgur voru að seija fisk.
Það vakti athygli hans, hve ólíkar
þær voru: móðirin var ófrtð og
durnaraleg, en dóttirin íturvaxin
og glæsileg álitum. Kanzlarinn
skýrði húsbónda sínum frá fundi
sínum og kvennanna, og leið ekki
á löng'U, áður en prinsinn hafði
stofnað til kunningsskapar við þær
og fengið leyfi móðurinnar til
þess að taka dótturina, sem Dyveke
hét og var tvítug að aldri, til ást-
konu.
Móðir Dyveke var hollenzk að
uppruna og hét Sigbrit Viliemsen.
Hún hafði flækzt víða um lönd,
áður en hún settist að í Björgvin.
Ekki vildi hún standa í vegi fyrir
hamingju dóttur sinnar, og næst-u
fimm árin bjuggu mæðgurnar sam
an í myndarlegu húsi í Osló. Báðar
voru þær nákomnar hinum danska
prinsi: Dyveke sem ástkona og
Sigbrit sem ráðgjafi. Það er því
ekki undrunarefni, að þær mæðg-
ur skyldu vera í fylgdarliði kon-
ungs, þegar hann sneri heim ti',
Danmerkur árið 1513 til þess að
taka við konungdæmi að Hans, föð
ur sínum látnum.
En nú þurfti hinn nýi konungur
að verða sér úti um eiginkonu.
Vegna verzlunarhagsmuna Dana
varð það úr, að hann gengi að
eiga þrettán ára austurríska prins-
essu, Elísabetu nafni. Hún var
sonard-óttir Maximilians, keisara
í þýzka ríkinu, og bróðurdóttir Mar
grétar, sem réð ríkjum í Niður-
löndum, en við þau vildu Danir
koma á verzlunarsambandi.
Drottningin unga var ekki fríð
sýnum, og þrátt fyrir blíðlyndi
hennar, sem konungur mat mikils
síðar á ævinni, var engin von til
þess, að hún gæti fengið hann
til þess að þoka Dyveke til hliðar.
Engin breyting varð á háttum hans.
Hann lét þær mæðgur meira að
segja flytja frá Hvíteyri til Amak-
urtorgs árið eftir brúðkaupið til
þess að hafa þær eins nálægt kon
ungshöllinni og unnt var.
Þegar sá kvittur barst til þýzku
hirðarinnar, að drottning Dana yrði
að keppa um hylli konungs við
ástkonu hans um árabil, varð
Maximilian æfur. Skömmu síðar
lét hann sendiherra sinn í Kaup-
mannahöfn krefjast þess, að frilla
konungs hyrfi frá hirðinni. Eirík-
ur Valkendorf réð konungi nánast
ti3 þess að verða við þessum til-
mælum, en það kom fyrir ekki —
Kristjón vildi ekki sleppa Dyveke.
Hann var þeim ekki þægur, sem
lögðust gegn frillu hans. Til dæmis
um það eru viðbrögð hans gagnvart
frú Önnu Rosenkrantz, hirðmeist
ara drottningar, en hún hafði hert
upp hugann 0g sagt kóngi, að sam-
band hans við Dyveke væri í senn
ósæmilegt og óguðlegt. Kristján
sagði Önnu samstundis upp störf-
um og vísaði henni úr landi. Einn-
ig tók hann til sín jarðeign, sem
Elfsabet, drottning Krlstjáns annars.
752
T É M I N N — SUNNUÐAGSBLAÐ