Tíminn Sunnudagsblað - 05.11.1967, Blaðsíða 11

gleymt þessari morgunstund. Eng-
inn klappaSi eða eggjaði. Menn
tókust í hendur og föðmuðust, og
það var glampi í augum þeirra.
Annar fundur var haldinn í ká-
etu yfirmanna með sjóliðsforingj-
unum — og með öðrum hugblæ.
Þar gætti ótta, angistar og ringui-
reiðar. Foringjaliðið reis á fætur,
þegar ég birtist og flutti því venju-
legar kveðjur. Það hlustaði stand-
andi á stuttar skýringar mínar —
og fyrinskipanir: „Við erum í þann
veginn að kollvarpa bráðabirgða-
stjórninni með vopn í hendi. Við
væntum ekki samúðar ykkar, og
við þörfnumst hennar ekki, en við
krefjumst þess, að þið gegnið
skyldustörfum ykkar og gerið
refjalaust eins og fyrir ykkur er
gt. Við munum ekki reyna um of
á ykkur. Meira hef ég ekki að
segja“. Skipherrann á Amúr játað-
ist dauflega undir þetta og hvarf
upp á stjórnpall, en aðrir foringj-
ar gengu jnnist til klefa sinna eða
að störfum annars staðar“.
Amúr sigldi upp á Nevu, þar
sem akkerum var varpað. Skammt
frá lá beitiskipið Áróra, sem einn-
ig var á valdi byltingarmanna. Þar
lék hljómsveit á þiljum, og fagn-
aðarkveðiur gengu á milli skip-
anna. Tilkynning var birt um það,
að Vetrarhöllin hefði verið um-
kringd, og var sveit send af skip-
unum til rróts við umsátursliðið,
en önnur látin ganga á land á
land á Vasilíeffskíeyju.
Þessu næst var nefnd manna
sehd til vfetrarhallarinnar til þess
að krefjast uppgjafar, svo að kom-
ist vrði hjá því að hefja skothríð
á hana. En varnarliðið hafnaði kröf
unni Það var kornið undir dægra-
mót, er sendinefndin kom aftur,
og bakkar Nevu voru svartir af
fólki, sem komið hafði á vettvang
af forvitni, án þess að gera sér
fyllilega Ijóst, hversu alvarlegir at-
burðir voru að gerast. En mann-
fjöldinn tvístraðist — margir
duttu og sumir skriðu jafnvel burt
á hnjánum, — er fyrsta skotið reið
af í einu af virkjum borgarinnar.
Það var bó púðurskot eitt, hleypt
af í viðvörunarskyni. I næstu and-
rá var öðru púðurskoti skotið á
beitisklpinu Aróru. „Varir skip-
herrans á Amúr skulfu“, segir
Fleroffskí, „líkt og hann væri gráti
nær“, þegar hann varð þess
áskynja, að skothríð var hafin af
rússneskum skipum áhöfuðborg
Rússlartds.
Þegar púðurskotin nægðu ekki
til þess að hræða þá, sem búizt
höfðu um í Vetrahhöllinni, voru
fallbyssurnar látnar tala öðru máli.
Þá gáfust stjórnarsveitirnar fljót-
lega upp, enda skorti þær baráttu-
hug og trú á þann málstað, er
þær áttu að verja. Bolsivíkkar
ruddust inn í höllina um nóttina
á fleiri en einum stað samtímis.
Varnarliðið var afvopnað átaka-
Htið, og stjórnmálamennirnir, sem
þarna höfðu leitað athvarfs, voru
handteknir. Forsætisráðherrann,
Alexander Kerenskí, var þó ekki
meðal þeirra, því að hann hafði
degi fyrr haldið til vígstöðvanna í
liðsbón. Hann komst seinna til út-
landa, þar sem hann lifði svipaðri
tilveru og byltingarmennirnir
höfðu áður orðið að sætta sig við.
Samtímis og Kerenskístjórnin
valt úr sessi, nálega jafnsjálfdauð
og keisaraveldið nokkrum mán-
uðum fyrr, komu fulltrúar frá
rússneskum verkamannaráðum og
hermannaráðum saman í Pétuns-
borg. Þar voru bolsivíkkar í meiri-
lhuta, svo að Lenín gat þegar
stuðzt við fulltrúaþing, ex hann
settist að völdum. „Við skulum nú
hefjast handa um að koma á fót
sósíölsku þjóðfélagi“, sagði hann,
er hann ávarpaði þingið.
En margt gerðist, áður en unnt
var að sinna því starfi. Höfuðborg
Keisaradæmisins féll byltingar-
mönnum I skaut með svipuðum
hætti og Jerikó ísraelsmönnum, að
sögn ritningarinnar, en framund-
an voru löng og blóðug ár í tvi-
sýnni baráttu við innlend öfl og
útlendarhvítliðasveitir á aðra hönd
en matvælaskort og ringulreið á
hina. En sú saga verður ekki rak-
in hér.
Um fátt hefur meira vérið rit-
að og rætt til lofs og lasbs en
byltingu þá, sem hófst í Péturs-
borg fyrir réttum fimmtíu árum.
Þar hefur ekkert lát á orðið til
þessa dags. En óhrekjanileg stað-
reynd er það, að á þessum fimmtíu
árum hefur háþróað menningar-
ríki o.g annað tveggja mestu stór-
velda heims risið á rústum þess
miðaldaóskapnaðar sem Rússa-
veldi keisaranna var. Og énginn
stjórnmálaviðburður hefur gerzt
á þessari öld, er jafnvíðtæk áhrif
hefur haft.
Hann heldur hér í hest sinn, Grúsíumaðurinn
Sjírali Muslimoff, fæddur árið 1804. Renni hann
augum yfir farinn veg, má hann margs minn-
ast. Hann lifði marga keisara og sá veldi zars-
Ins hrynja í rúst og Ráðstjórnarríkin rísa á
legg. Hann lifði bæði Lenin og Stalín, og hann
sá Krjústjoff láta af völdum og nýja menn
veljast tll forystu.
TfMINN - SUNNUDAGSBLAÐ
971