Tíminn Sunnudagsblað - 26.05.1968, Blaðsíða 4
Rætt við
Véstein Ólason
um
fornbókmenntir
Þrátt fyrir allar þær gamlar
íslenzkar skinnbækur, sem á
undanförnum öldum hafa eyði-
lagzt, ýmist verið klipptar nið-
ur í skóbætur, nagaðar 1 hall-
ærum, eða týnzt 1 eldsvoða eða
sokkið í saltan mar í flutning-
um, þá hefur fjöldi þeirra
geymzt fram á okkar dag. Skort
ir þar ekki rannsóknarefni fyrir
norrænufræðinga.
Meðal annars hefur danskur
háskólakennari, Agnete Loth,
nýlega gefið át á vegum Árna-
safns fimm bindi af riddarasög-
um (Late Medieval Icelandic
Romances, I—V, Cph. 1962—65)
sem hún hefur skrifað upp af
gömlum skinnum. Við fengum
leyfi hennar til að prenta eina
söguna með nútíðar rithætti, al-
menningi til skemmtunar og
fróðleiks.
En með því að Agnete er ekki
í viðtalsfæri, þá urðum við að
finna einhvern annan til að
segja okkur eitthvað um stöðu
riddarasögunnar í íslenzkum
bókmenntum.
Hér í næsta húsi við Tímann, í
Handritastofnun íslands, hittum
við meistara, síðan í janúar, í ís-
lenzkum fræðum, Véstein Ólason.
Prófritgerð hans fjallaði um
sagnadansa frá fjórtándu öld og
síðar, en í svipinn er hann styrk-
þegi Handritastofnunar, og undir-
býr útgáfu á allt að sex hundruð
ára gömlum lækningabókum.
„Þetta or fyrst og fremst vísinda-
leg útgáfa með upprunalegum rit-
hætti, segir hann. Bækur þessar
eru verðmæt menningarsöguleg
heimild, en lækningaaðferðirnar
mundu þykja skrýtnar nú á dög-
um. Til að mynda er máttur galdra
stafa ekki dreginn í efa. Þeir
skyldu ristir á tré eða bein og
lagðir undir kodda sjúklingsins.
Og fyrir utan hvers kyns jurtir og
grauta og bakstra eru ráðlagðar
særingar og bænir, hálfar á latínu
Oig hálfar á íslenzku. Það er heit-
ið á Þór og Óðin og Krist og Maríu
í sömu andrá.
Við látum að því liggja,
að slík máttarvaldablanda vitni
um uhdarlega fáfræði, en Vé-
steinn leiðir okkur fljótt fyrir sjón
ir, að fáfræðin er öllu meiri á
okkar eigin hlið.
Það hafði til dæmis ævinlega
verið grilla okkar, að Íslendinga-
siögur og Noregsikonunga, ásamt
Eddukvæðum, væru ritaðar áður
en kaþólska náði að festa rætur
í landinu, og það hefði ekkí verið
ðllu fyrr en á 14. öld, sem hinn
nýi átrúnaður hafði umtalsverð
áhrif á hugsunarhátt og menningu,
En norrænufræðingurinn segir:
— Kirkjan er móðir allra okk-
388
lÍMINM - SUNNUDAGSBLAÐ