Tíminn Sunnudagsblað - 02.06.1968, Side 7

JÓHANNES P. PÁLSSON:
EINN Á FERD
F 1
Ég var kútuppgefinn. Hafði ver-
ið meira og minna á ferðinni i
þrjá sólarhringa, án þess að af-
klæða mig og fá mér dúr.
Biðstofan var auð, og ég kastaði
mér niður á legubekkinn. En áð-
ur en ég Lafði rétt úr mér, hringdi
síminn. Skilaboð frá Kanaan: Koaa
í barnsnauð. Skilaboð, því til Kan-
>aans lá ekki sími, enda ekki lækn-
ir kallaður þangað nema líf lægi
við. Annars voru sjúklingar það-
an oftast fluttir í fiutningsvagní í
sjúkrahús, þættu þeir hæfilega
veikir til þess. Þó var það Kata
Ijósmóðir, sem flest læknisstörf
ieysti af hendi í Kanaan.
Það þyrmdi yfir mig og ég hugs-
aði ljótt. Þá sjaldan ég var kali-
aður til Kanaans, var ekki nafns
sjúklingsins getið. Hafði enga
þýðingu. Ég þekki þar ekki einn
frá öðrum. En í þetta sinn brá út
af þeirri reglu. Það fylgdi skiia-
boðunum, að sænguxkonan væri
hún Marta, konan hans Kobba
Platts.
Jæia, verra gat það verið. Þeg-
ar Kobbi var kallaður í herinn,
hafði hann lagt svo fyrir við Kötu
ljósmóður, að ég yrði kallaður
strax og Marta tæki jóðsóttina og
þess ekki beðið, að tvísýnt væri
um l'íf hennar. Mér treysti hann
til að • bregða við, nær kallið
.kæmi, og tróð upp á mig tvöföld-
um taxta. Þess uta i var hann góð-
kunningi minn. Hafði svo árum
skipt passað upp á bílinn minn,
sem ég hafði keypt af þeim Platt-
feðgum, og gert upp gamlan Ford,
sem ég notaði í ferðum um veg-
leysur. Oft þakkaði ég vélviti
Kobba og trúmennsku hans, að 6g
komst leiðar minnar, og áttum við
Marta það nú undir Ford gam'a,
að ég kæmist til Kanaans í tæka
tíð.
Til Kanaans varð ekki farið
nema í trukk eða gömlum Ford. En
eins og ég var á mig kominn,
kom farartækið og vegleysurnar
mér vel. Að sönnu var brautin góð
fyrsta sprettinn, en Ford hafði svo
hátt, að lítil hætta var á, að mað-
ur sofnáði við stýrið, fyrr en mað-
ur vandist skarkalanum. Þegar að
þvf kæmi, var komið á krókóttan
hjólaslóða, og lá líf manns við,
hversu tókst að sneiða hjá stein-
um og stofnum eða þræða leið
sína meðfram forarvilpum. En
þannig var Kanaansland. Og ef
nafn þess og landkosta var gætt,
sýndist manni líklegt, að mein-
hæðinn galgopi hefði gefið þessum
öræfum sléttunnar nafnið. En svo
var ekki. Elzti og helzti sögumað-
ur okkar, Patrekur nokkur, fróð-
ur um landnám á þessum síóðum,
kvað fyrsta eiganda þess, Roberts,
vera höfund þess. Segir sá fróði
þulur, að Roberts hafi verið jafn-
biblíufastur og hann var hagsýnn.
Með nafninu helgaði eigandinn Jah
ve landið. Og í því lá aðlaðandi lof-
orð tilvonandi kaupendum.
Á hvern hátt einn maður komst
ytfir eign á þessu svæði, sem skipti
hundruðum fermílna, skýrði Pat-
rekur á einfaldan hátt. „Roberts
var alla sína ævi í pólitík og varð
bráðkvaddur í senatinu, saddur
æru og ára“. Og svo er sögumað-
ur minn almennt virtur, að í dag-
legu tali er hann ætíð nefndur
fullu nafni, en ekki bara Pat. Þá
var hann og í geng þeim, sem
rikisstjórinn lét mæla þennan
hluta fylkisins. En er þeir fundu
stórt óræktareyland í hinu mikla
og frjósama hafi sléttunnar, gaf
formaður mælinganna þeim
gamla, að gengur hans færi að
mæla land, sem væri ekki annað
en malarhryggir, kviksyndisflóar,
fúlar tjarnir og stórar spildur,
þar sem sýnilega yxi ekki annað
en hrís, hálfvaxinn pílviður og
kxæklóttar dvergaspir. Og þetta
meðan milljónir ekra af prenunni
væru enn ónumdar. Og það sver
Pafcrekur, að Kanaan sé enn ómælt
land, að undanteknum ytri tak-
mörkum þess, sem miðast við það
eitt, hvar að því liggur land. sem
framgjörnum og siðuðum mönn-
um sæmir að byggja.
Enn fremur segir Patrekur: Þeg
Höfundur þessarar smásögu, J6-
hannes P. Pálsson, hefur langa
ævl verið læknir I Vesturhelml,
nú háaldraður orðinn. Sagan
ber með sér, a3 hún er skrifuS
á heimsstyrjaldarárunum fyrrl,
þegar ekki var heiglum hent a5
amast viS stríðsæsingunum. Á
því tímabili reyndu tll dæmis
elskulegir landar Stephans G.
Sfephanssonar, íslenzkir menn I
Kanada, að fá hann saksóttan
fyrir landráð vegna kvæðis síns,
Vígsióða. — Jóhannes Pálsson og
Stephan G. voru vlnir og margt
líkt um skoðanir þeirra.
L.,— ,.M, ,„j
ar Roberts hafi náð Kanaan úr
pólitíkinni, gerðist hann fasteigna-
félag. Og fyrr en nokkurn varðí,
hafði félagið selt Kanaan eins og
það lagði sig milljónera suður’ í
Bandaríkjunum. Svo seldi sá lar.d-
ið nautakóngi til hjarðbúnáðar.
Mun bóndinn hafa gengizt mest
fyrir þeim uppgripum vatns, sem
Kanaan hafði að bjóða, og skógin-
um, sem bauð skepnum skjól, þó
þar væri hvergi nýta spýtu að
finna til annars en í eldinn. Hin-
ir ótakmörkuðu flóar munu hon-
um hafa litizt álitlegt graslend'. til
beitar og heyskapar. Þá mun hann
hafa skoðað, þegar frost var í
jörð, þess óvitandi, að endranær
var hvorki manni né skepnu fært
yfir þá, þótt hvergi sæist vatn, því
á því flaut grassvörðurinn. Og til
Kanaans fiutti hann með nauta-
hjörð sína, er talin var ýmist í
þúsundum eða tugum þúsunda,
eftir því hver sagði frá. Reisti
nautakóngurinn hús fyrir sig og
kúsmala sína, en skýli fyrir skepn-
ur, og hafði mikið um sig. En
svo segir Patrekur, að innan
þriggja ára var mest af hjörðinni
horfallið og kóngurinn allslaus,
nema að lífsreynslu i Kanaan, og
hvarf á brott með það lítið, hann
fcomast á burt með. Skildi hann
eftir allar byggingar, ásamt vitn-
isburði um landfcosti Kanaans-
lands. Og lifa orð hans enn i munn
mælum: Kanaan er helvíti t’l gripa
ræktar. Þar er flugnahöfðir.ginn
einvaldur á sumrum. Þar rísa mý-
ský úr hverjum flóa og forarpohi,
svo vart sér til sólar, svo nautm
villast og verða óð, unz þau drepa
sig ofan í eða falla, étin á hol af
varginum. Allur vetuTinn iná heita
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
415