Tíminn Sunnudagsblað - 02.06.1968, Side 11

8em kenndu föður sínum barnið,
er þær-ftöfðu alið.
Svo kom Búastríðið. Þá var hún
imeðal þeirra, sem risu upp til and-
mæta, og þá gekk hún, ásamt
sextán öðrum úr fabíanasamtökun-
um, sem reyndust tvíbent og deig
í andstöðu sinni við stríðið.
Englendingar hlutu mikið ámæii
fyrir Búastríðið í flestum löndum.
Hér úti á íslandi orti Guðmundur
Friðjónson um „níðinginn, sem
Búa bítur.“ En heima fyrir voru
stríðsæsingar miklar, og þeir, sem
dirfðust að vefengja réttmæti 6-
friðarins, sættu ofsóknum. Emme-
lína bakaði sér auðvitað re'ði með
mótmælum sínum. En reiðin bitn-
aði ekki á henni einni Einn dag-
inn fannst sonur hennar meðvit-
undarlaus úti á götu. flann hafði
.tekið málstað móður sinnar og
Búa, og skólabræður hans höfðu
ráðizt á hann. Þeir voru margir
um einn, og hann var yngs*:ur
allra drengianna í skólanum. Þess
vegna vaittist þeim auðvelt að
færa sönnur á óflekkaðan heiður
föðurlands og réttmæti ófriðarins
með því að berja hann í rot
VII
Síðasta ár aldarinnar gerðust
(þau tíðindi. að verkamannafiokki
Hardies, fabínasamtökunum og
stjórnmálasamtökum Hyndman.’i
var steypt saman í einn flokk með
stuðningi ýmissa verkalýðsfélaga.
Það var upphaf verkamannaflokks
þess, sem nú er í Englandi. A£-
staða ríkisvaldsins til verkalýðs-
samtakanna olli því, að þau hnigu
nálega öll til fylgis við þennan
nýja flokk þegar í byrjun aldar-
innar. Þetta gladdi Emmelínu.
En það ríkti ekki eindrægni á
Iheimili hennar. Elzta dóttirin,
Kristabel, réðst ofsalega á jafnað-
armennina, sem komu á heimili
móður hennar, og hana sjáifa bar
hún þeim sökum, að hún horfði
á það aðgerðalaus, að réttindamál
kvenna væru að engu höfð í hin-
um nýja flokki.
Emmelína var sem miili tveggja
elda. Það varð úrræði hennar að
freista þess að fá kvenréttindin
gerð að stefnuskrármáli verka-
mannaflokksins. í því skyni kvaddi
hún á sinn fund nokkrar konur
úr flokknum haustið 1903 og
kom á laggirnar enn einum bar-
áttusamtökum kvenna. Keir Har-
die gazt vel að þessari ráðagerð,
en óttaðist andstöðu innan fiokks
síns. Orsökin var sú, hve atkvæ'ö-
isréttur fátæklinga var þá enn
miklum takmörkunum háður. Fá-
tækur maður naut því aðeius kosn-
ingaréttar, að hann væri heimills-
maður — leigjandi, sem bjó í einu
herbergi, var því aðeins atkvæðis-
bær, að leigan væri ekki undir tíu.
sterlingspundum á ári. Undir
sömu sök hlutu konur að verða
seldar, ef þær fengju atkvæðis-
rétt til jafns við karla, og þeir
voru margir í verkamannaflokkn
um, sem hugðu, að borgaraf'pkk-
arnir myndu hreppa obbann af at-
kvæðum kvenifólksins. Keir Hardie
lét því rannsaka í fjörutíu kjör-
deildum, hvernig konur, sem
greiddu atkvæði í sveitarstjórnar-
kosningum, skiptust á milli stétta.
Niðurstaðan varð sú, að fjórar af
hverjum fimm höfðu verið úr
verkalýðsstéttum. Með þessu var
barin niður í bili audúð verka-
manna á kosningarétti kvenna, og
á ársþingi, sem haldið var í Cardiff
1 dymbilvikunni 1904, var Emme-
lína kosin í flokksstjórnina, svo
að henni gæfist 'kostur á að fylgia
kvenréttindamálunum þar eftir
Tillaga um kosningarétt og kiör-
gengi kvenna var síðan borin fram
á þingi og tekin á dagskrá 12. maí
1905. Þetta var annað málið á dag-
skránni.
Mikil deyfð haföi lengi verið yf-
ir kvenréttindakonum landsins En
nú var sem þær vöknuðu af svefni.
Þær flykktust til þinghússins tit
þess að fylgjast með því, hvernig
tillögunnl reiddi af. Sumar höfðu
gert sér ferð til Lundúna largt
utan af landi. Meira en fjögur
hundruð voru úr kvenfélögum
samvinnuhreyfingarinntar, og
margir fyrirliðar verksmiðju-
stúlkna í Lancashire gerðu sér
ferð til höfuðborgarinnar til þess
að hlusta á umræðurnar. Það varð
hin mesta þröng við járngrindurn-
ar, sem verið höfðu fyrir
framan áheyrendastúkur kvenna í
hálfan sjöunda tug ára. En sér-
stökum áheyrendastúkum handa
konum hafði verið komið upp árið
1778, er sá atburður varð, að kon-
ur, er áður höfðu haft aðgang að
sömu áheyrendapölium og karl-
menn, fjölmenntu svo á þá, að
karlmennFrnir komust ekki, og
n'eituðu í þokkabót að víkja fyrir
þeim, er þeim var skipað það.
Tillagan um jafnrétti kvenna
hafði sýnilega allmikið þingfylgi.
En hér var krókur látinn koma
á mótl bragði. Þennan dag brá
svo við, að þingmenn gerðust ær-
Ið mangorðir um mál, sem fyrr
var á dágskránni, teygðu Iopann
sem rreest þeir máttu, og hálf-
ur þingheimurinn veltist um af
htótri, þegar málaiengingarnar
báru ræðumenn víðs fjarri efninu.
Loks var markinu náð og þing-
fundi sl'itið.
Konurnar, sem komið höfðu
vonglaðar til þinghússins, tínd-
ust möglandi burt. En Emmelinu i
hafði runnið í skap, og henni var •
sízt í huga að láta slá sig svo auð- ‘
veldlega út af laginu: Það varð að
halda mótmælafund.
Verðirnir ráku hópinn út úr hús-
inu og niður þrepin, og konurnar
gengu að styttu Ríkarðs ljóns-
hjarta, sem forðum barðist við
Saladiíu austur í löndum og orti
söngvísur sór til hugathægðar í
andistreymi Emmeiína í broddi
fylkingar og Sylvía, næstelzta
dóttir hennar, við hlið hennar
Lögregluþiónar skárust í leikinn
og ætluðu að vísa konunum brott,
en gugnuðu fyrir Emmelínu og
féllust á, að hún mætti tala til
safnaðar síris nokkru fjær þing-
húsinu. ICeir Hardie kom á vett
vagn, tók elztu konuna í hópn-
um, Eiísabetu Wolstenhoine
Elmy, sér við hönd og leiddi hana.
Emmelína flutti þrumandi ræðu
en hópurinn, sem hlýddi orðum
hennar var fámennur. Samf ma-k-
aði þessi atburður tímamót í saga
kvenréttindabaráttunnar í Eng-
Iandi. Lognværðinni var Iokið í
orðum Emmelínu var dyaur að-
steðjandi stórviðris. Súfragetfurn-
ar, sem pláguðu Lundúnaborg í
lieilan áratug, voru í þann veginn
að hertygjast.
Þeir, sem hugsa sér
aB halda Sunnudags-
blaðinu saman, ættu
að athuga hið fyrsta,
hvort eitthvað vantar
í hjá þeim og ráða bót
á bví.
- T-
TfMINN - SUNNUDAGSBLAÐ
419