Tíminn Sunnudagsblað - 02.06.1968, Side 20

sniðlausan og fátæklegan, dettur
mér í hug, að þannig ættu allar
drottningar að bera sig, gangi þæi
annars þvers fótar. í vit-lausri
undrun stóð ég kyrr sem væri ég
dyravörður á plássinu, þar til ég
áttaði mig á því, að stúlkan ætlaði
inn í skrifstofuna, tók ofan hatt
inn, muldraði fyrirgefningarbæn
og opnaði dyrnar fyrir hana. Hún
leit á mig stórum, gráum augum,
alvarleg en brosandi, sem ég vissi
það að ekki gat átt sér stað. Þessi
sýn í sólskininu hafði blátt áfram
ruglað mig. Og ekki bætti það úr
að sjá framan í stúlkuna. Hún bar
sv'arta skýlu, sem féll fast að hárs-
rótum niður að hálsinum framan
við evrun, svo andlitið varð að
kameómynd i ramma — mynd
sem ég gleymi aldrei.
Óljóst var ég mér þess meðvit
andi.-að ég ættj að skammast mín,
og snautaði heim. Og því þurfti
ég endilega að skammast mín? Til
þess að greiða úr þvi spursmáli,
fór ég langa krókaieið og gekk
hægt.
Það var líkt komið með mig
og mann, sem hefur fundið gim
stein í sorphaug —gersemi iof-
aða og dásamaða af foringjum
fólksins — en liggur þó efi á, að
sé til. Hversu oft hafði ég ekki
heyrt mannvini og málskúma
velta orðunum mannleg tign af
tungunni, en aldrei fram að þessu,
þótzt finna það fyrirbæri, sem
ylli orðunum. Ég hafði litið hefð-
arfrúr og hámennj og fundið tign-
ina stafa af þeim sem brotinn
geisla frá demanti. En ef svo féllst
fyrir, að ég leit eftir þessum út-
völdu mannverum á sjúkrabeði,
heima hjá þeim eða í spítalanum,
hafði öll ti’n faliið af þeim útvort-
is. En svo var ég heldur ekki viss
um, hvernig þessari náðargjöf
mannsins er varið — skildist hún
vera meðfæddur eiginleiki hverr-
ar manneskju, en leng=t af í fel-
um, nema dregin væri fram í dags
ljósið af leiðtogum lýðsins. En
aðferðir til ~að koma þessari ger-
semi persónunnar fram á sjónar-
sviðið eru margvíslegar og ólíkar.
í önnum og amstri dagsins fæst
maður ekki um það. þótt kiörorð
og slagorð þeirra, sem orð nafa fyr
ir alþýðu, virðist lúin og loðin að
hugsun. Eólkinu eru þau þörf og
nauðsynleg. Líkl og krossmark
eða hérafótur. Eða maður venst
þeim svo vel, að þau verða mark
laxis. Þingmenn og þingmannsefni
hvetja kjósendur til að greiða sér
atkvæði, svo að hvert mannsbarn
í landinu megi sitja og standa í
mannlegri tign. Þegar kærleiks-
mennin gera áhlaup á buddur
borgaranna hinum fátækari til
fjár, er það i nafni mannlegrar
tignar: að þeir, sem oss eru ó-
lánsamari, megi lifa í mannlegri
tign — um jólin. Prestarnir segja
mannlega tign í því fólgna að
halda guðsmyndinni við með bæna
gerðum, sakramentum og kirkju-
göngum í glæsilegum guðshúsum.
Útkoman verður þó sú, að fram-
taksmaðurinn, sem á eitthvað und
ir sér, og yfir öðrum að ráða, og
kann alla siði guðs og manna, ber
mannlegri tign bezt vitni.
Naumast var, að Hútterítan hafð:
komið róti á hugsanir mínar! Hafði
sópað hugann öllum hleypidóm-
um um tign mannsins og vakið
spurningarnar. Hvað er mannleg
tign? Meðsköpuð fegurð og yndis-
þokki manneskjunnar. Og hvað er
svo fegurð? Lifandi, litbrugðið
form á hreyfingu, sem fellur svo
djúpt og vel í geð manns, að tek-
ur í hjartað. — Svo er mannleg
tign.
Og ekki er það maðurinn einn,
sem ber tign lífsins. Hann er að
finna meðal alls, sem er. Er þá
öll tilveran lifandi? Hvað annað?
Iðrast ekki sólir og plánetur. príf-
ast og deyja, líkt og frumur í lif-
andi holdi. Og hvar kennir full-
komnari tignar en á heiðum himni
nætur?
Fyrirmynd mannlegrar tignar
höfum við átt hér í bæ um langa
tíð. Sú er bæjarstjórinn: Hár mað-
ur, vel vaxinn, svipmikill, prúður
í framkomu, með öllu vel á sig
kominn og á hálfan bæinn Hann
er aflvaki allra framfara og drif-
fjöður hvers, sem gera skal Maldi
nokkur í móinn móti ákvæðum
hans, minnir hann okkur á. hvað
sæmi mannlegri tign, og fellur þá
allur mótþrói um sjálfan sig. En
fyrst komst orðið í algleyming eft-
ir að þjóðin tók að hervæðast.
safna sjálfboðaliði og leita lána
hjá borgurunum til að borga brús-
ann. f þessum efnum, sem öðrum
varð bæiarstjórinn okkar frurn-
kvöðull alls, sem hermál snerti.
Og kvað hann tign mannsins kom
ast á iiæst st'ig, þá e'r hann legg-
ur líf sitt og eignir í veð fyrir
föðurlandið, því til varnar eða við-
bótar. Mátti hann trútt um tala,
þar sem hann einn lánaði rílcis-
stjórninni meira fé en við hinlr
allir til samans — og Jón, son
sinn, engu síður mannborlegan n
föðurinn. Vildi nú hvert ungmettm
mannlega tignast. Þó fór skörin
fyrst upp í bekkinn, þegar Jón
kom heim í leyfi, orðinn frægur
flugkapteinn með vinstri barm
allan borðalagðan. Þá var sem.
mannleg tign lægi eins og gull-
skýjaður himinn yfir bænum og
grenndinni. En fölva brá á dýrð-
ina, þegar Jón bar að garði í ann-
að sinn, þá alkominn. Hafði lent
í flugslysi og krambólerast hroða-
lega, auk þess misst sjónina Allt
þetta kvað bæjarstjórinn skýrustu
tákn mannlegrar tignar. Því t-il
sönnunar leiddi bæjarstjórinn
son sinn oft um götur bæiarins
og bar höfuðið hærra en fyrr. Og
nú koma beir á móti mér, bæjar-
stjórinn tignari en nokkru sinni,
og Jón, grátleg skrípamynd af
sjálfum sér, herfileg guðsmynd,
sem afskræmdist enn meir. er
hann reynir að taka brosandi und-
ir kveðju mína. Ekki er staldrað
við, og við höldum leiðar okkar í
öfugar áttir. En þessi svipsýn
glundrar allri minnj fegurðarfíló-
sófíu í bráðina.
Þá kemur hægur andvari með
sálarilm blómanna í nefið á mér
og suðar eilifðarmál í laufum
trjánna, sem standa í trjálegri
tign sinni meðfram táinu. Á ný
er ég snortinn af tign lífsins —
og mannsins, því nú skýtur Hútt-
erítastúlkunni upp í huga miínum.
Þau fáu augnablik, sem ég hafði
litið hina ungu Hútterítu, lágu
einhvers staðar djúpt innan í mér
eins og ofurlítil. vermand; von.
Mig langaði til að sjá hana aftur
og leita deila á henni hjá Jósúa
Platt. En sú löngun átti ekkert
skylt við rómantíska né platoníska
ást, og því síður lostaþrá. Að sjá
þetta kvenlega fyrirbæri. þó ekki
væri nema stöku sinnum, fannst
mér jafnnauðsynlegt og hlaða raf-
geyminn i bílnum mínum af og
til. En ég átti í önnum. Og 'fvrr
en varði var skólaseksjónin auð.
Bræðrabandið hafði tekið sig upp
og hafði síðasta áfangann ti! fyr-
irheitna landsins. Mun ég hafa
verið eini bæjarbúinn, sem gerðí
sér rellu út af því. Mönnum var
farið að standa á sama, þó þessir
fáráðlingar kæmust klakídaust til
Kanaans og drægu þar fram lífið
kvalalítið. Engum gerðu þeir mein.
Ég einn saknaði þeicra og hafði
428
TlKIINN - SUNNUDAGSBLAÐ