Tíminn Sunnudagsblað - 28.06.1970, Blaðsíða 6
stellingar Maríu undir 'krossini/m“.
Síðumúlasteinninn er því frá
kaþólskri tíð, sennilega helgimynd
úr kirkju, en ekki legsteinn, og á
i engu skylt við morðið í Síðumúla.
En undirrót morðsögunnar eru at-
burðir, sem þar gerðust eftir siða-
skipti, og skal nú drepið á það
máú.
4.
Einn mesti valaamaðui' á ís-
landi á 16. öld var Eggert iög-
maður og hirðstióri Hannesson.
Vegur ættar hans hér á landi hófst
með Eggert Eggertssyni lögmanni
í Víkinni í Nore'gi. Árið 1438
sæmdi konungur Eggert bennan
riddaranafnbót o? gaf honum „frí-
heitabréf með svoddan atkvæði, að
hann gefur honum og hans réttum
ektabörnum og afkvæmi fríheit og
frelsi, sem aðrir riddarar og svein-
ar hafa í Noregsríki til ævinlegr-
ar tiðar með skjöld og hjálm, og
þar út í merktur og málaður hálf-
ur hvítur einhyrningur í blátt feld
ofan á hjálminum ög annarr á
skildinum“. Sonur Eggerts var
Hannes, sem höfuðsmaður var á
íslandi í nokkur ár, faðir Eggert3
lögmanns, en ætt þessi hefur geysi-
fjölmenn og dreifð orðið um land
allt.
Eggert Hannesson tók sýsluvöld
um Vestfirði 1545, en það var
nokkurs konar erfðaríki frá Birni
í Ögri, móðurföður hans. Þótti
Eggert hinn héraðsrfkasti og ninn
mesti málaseggur. Þar kom,
að hann undi lítt ríki sínu á Vest-
fjörðum einum saman — og sigldi
á koungsfund 1550, fékk þar stað
fest aðalsbréf afa síns og hlaut nú
stöðu aðalmanns og einhyrninginn
að skjaldarmerki. Um þessar
mundir þóttist konungur í vanda
staddur vegna umbrota þeirra, er
urðu á íslandi kringum siðaskiptin
og Hflát Jóns biskups Arasonar.
Lárenzíus Múli hafði þá nýlega
hrökklazt af landinu með skömm,
og bar hann íslendingum og þýzk-
um kaupmönnum illa söguna. Kon-
ungi Ieizt Eggert Hannesson næsta
efnilegur valdsmaður og afréð að
senda hann heim vorið 1551 til
fulltingis hirðstjóra, Otta Stígssyni.
Otti afhenti Eggert fljótlega kon-
ungseignir og yfirstjórn landsins
til meðferðar, og er Eggert sjðast-
ur þeirra íslendinga, er fóru með
hirðstjóravald. Lögmaður sunnan
og austan var Eggert kjörinn 1553,
og síðan hreppti hann lögmanns-
dæmið norðan og vestan 1556.
Eggert var nú stórauðugur orð-
inn, og munu fáir íslendingar hafa
haft meira veldi um sig i konung*-
umboði. Eigi var laust við, að
óánægja og öfund kviknaði í mönn-
um við aðfarir Eggerts, enda var
hann bragðvís og ófyrirleitinn og
lítt vandur að meðölum til frama.
Eggert Iét af lögmannsdæmi 1569.
Var þá tekið að hljóðna nokkuð
um hann, enda hafði konungur
lagt á hann nokkra fæð um þær
mundir.
Eggert Hannesson var þrfkvænt-
ur (eða fjórkvæntur, ef marka má
sagnir af giftingu hans erlendis)
og átti margt barna. Miðkona hans
var Sesselja nokkur Jónsdóttir.
Meðal barna þeirra var Jón, kall-
aður murti. Um þetta leyti bjó
Eggert að Bæ á Rauðasandi.
5.
Jón Grímsson hét maður og bjó
í Norðtungu í Þverárhlíð, og er þá
hafin forsaga morðsins í Síðumúla.
516
T 1 M I N N - SUNNUDAGSBI.AÐ