Tíminn Sunnudagsblað - 31.10.1971, Síða 22

er, svo góða hæfilegleika sem hann
hefur þó til að rita um mörg efni.
Fyrir mitt leyti líkar mér vel við
hann, meðan stillingin er ekki á
förum. Þessar erjur, sem hann er
nú orðinn bendlaður við, geta orð-
ið til þess að stilla hann, ef hann
kann að þekkja gagn sitt. Þær
eru honum öldingis nauðsynlegar,
það er að segja mótspyrnan. Hann
hefur líklega haft of lítið af henni
í barndómi sínum. Einhver Aust-
firðingur skrifaði nýlega í Norðan-
fara um „Skuld og föður hennar“.
Skuld hafði gert fremur lítið úr
menntuninni hjá oss, en hinn Aust-
firðingurinn áleit henni niðrað um
of. Eftir því sem mig minnir, held
ég þó, að meiri sannleikur sé í
Skuldargreininni. Ég get aldrei séð
þessa miklu alþýðumenntun, sem
sumir þykjast sjá. Ég álít, að okk-
ur vanti ekkert eins tilfinnanlega
eins og einmitt alþýðumenntun. Ef
við hefðum hana, þá hefðum við
sjálfkrafa margt, sem okkur vantar
nú svo tilfinnanlega.
Það, sem mér inislíkaði einkum
við skólanefndina um árið, var það
að hún skyldi ekki taka þessa hlið
menntunarmálsins til athugunar.
Á alþýðumenntuninni ríður miklu
meira en á menntun fáeinna ein-
staklinga, sem þjóðfélagið ætlar
að nota til einstakra starfa. Þó
menn rífist endalaust um reglu-
gjörð latínuskólans, þá get ég
aldrei séð, að það sé neitt sérlega
merkilegt efni. Ég er lítill reglu-
gjörðarmaður, held að bezt sé að
hafa þær stuttar, en vanda sig
heldur á að fá góða kennendur
handa hinftm ungu. En nú er sú
öld, að menn halda nóg sé að hafa
lög og reglugjörðir um alla skap-
aða hluti mögulega og ómögulega.
Við höfðum enga skólareglugiörð í
fornöld, en þá höfðum við þó
menntamenn, vísindamenn, stiórn-
armenn, búmenn og svo framveg-
is, svo að við eigum enga slika nú
með ölium okkar reglugiörðum,
og komum þeim heldur aldrei upp
með reglugjörðum. Alþýða vor er
illa menntuð, segi ég, hún þarf að
menntast, hvað sem Iíður sérstakri
menntun sérstakra manna. Ef al-
þýðan menntast þá menntast þess-
ir sérstöku og einstöku um leið,
til að mynda embættismennirn-
ir, þvi hvað eru embættismenn
annað en alþýðumenn, sem hafa
verið tamdir til vissra starfa?
Bændur skamma einatt embætt-
ismenn fyrir hirðuleysi, ódugnað
og svo framvegis í embættunum,
en þó þetta sé rétt aðfinning, þá
er þetta einmitt hið sama, sem eins
mikil orsök er til að skamma
bændurna fyrir í sinni stöðu, hjú-
in í sinni og svo framvegis. Það er
í stuttu máli hin almenna spilling
þjóðarinnar. Vilji menn hafa góða
embættismenn, þá kpmi menn
upp góðri alþýðu fyrst, svo koma
þeir af sjálfu sér. Þeir spretta upp
úr henni, en falla ekki af himn-
um ofan.
Ég sé ekki, að menntun sé ann-
að en það, að menn séu sem lík-
astir því, sem menn ættu að vera,
eða bezt færi, að menn væru.Sum-
ir skilja og skýra orðið menntun
ef til vill öðru vísi, en ég skýri
það nú á þessa leið. Það að mennt-
ast álít ég vera það að taka sér
fram í hinu sanna, góða og fagra
eða í stuttu máli: Hinu rétta í hugs-
un, framkvæmd og aðferð.
Það er eftir mínum skilningi
ekki nóg að vita svo eða svo mik-
ið. Það er að vera fróður, en ekki
menntaður. Það er, ef ég mætti
svo segja, einn fóturinn undir
menntuninni, en hún verður völt
á honum einum. Eftir mínum
skilningi er engin eiginleg mennt-
un að læra fleiri en eitt tungumál,
hin málin geta verið vegur til
menntunar, ef sá vegur er þá far-
inn, annars er hann ónýtur. Öll
möguleg tungumál eru í rauninni
eitt og hið sama, hugsun gerð
heyranleg. Ég fæ ekki séð, að
neinn munur sé á því til mennt-
unar, hvort mér er sögð einhver
liugsun eða einhver sannindi á
latínu eða lappnesku, grísku eða
grænlenzku, ef ég aðeins skil
þessa hugsun, sem mér er látin í
ljós með málinu. Það er til mennt-
unar, að heyra eða lesa mörg
sannindi, sem spekingar hafa tal-
acf eða ritað, hvort sem þeir voru
á Ítalíu, Grikklandi, Egyptalandi
eða Indlandi og svo framvegis, og
ef ég á engan kost á að heyra og
skilja þessi sannindi, nema ég læri
mál þessara þjóða, þá getur það
Laussi
33. krossgátu
verið ómaksins vert fyrir mig að
nema þau, brjóta mér þennan erf-
iða veg að menntuninni. En geti
ég fengið að heyra þessi sömu
sannindi á móðurmáli mínu, þá
hef ég leitað langt yfir skammt,
því fyrir utan þetta er málið ein-
samalt mál og engin menntun, að
sínu leyti eins og vatnið tómt í
skírninni.
Nú held ég þér sé ekki farið að
lítast á mælgina í mér, enda nkal
ég nú þagna. Ég vona þú fyrirgef-
ir mér, þó þér virðist ég fara
sums staðar út af allra beinustu
og réttustu leið. Það hefur litlu
verið kostað til vegabóta fyrir mig
um dagana á leiðinni að Mímis-
brunni.
Vegni þér og þínum ætið sem
allra bezt.
Þinn einlægur vin,
Einar Ásmunsson.“
BÓKMENNTIR -
Framhald af 801. síðu
marka, — og um stund mörk-
uðu sósíalistar raunar djúp
spor á flestum sviðum þjóðlífs-
ins. Það væri vel farið að bók
Kristins yrði fræðimönnum um
bókmenntir sem stjórnmála-
sögu hvatning til að rannsaka
tíma rauðra penna og hlut
þeirra í menningarlífi þjóðar-
innar á þessari öld. Slík könn-
un yrði um leið úttekt á þætti
Kristins E. Andréssonar í bar-
áttu þessara ára, svipmikils for-
ystumanns á sögulegri tíð.
Gunnar Stefánsson.
. - . -----n
S O L T J NH
ö/í? Þ 'OR'O
K ’fí R fí * C / R ;
A T fi,% F f
L l t 4 F ft 0
t GEl r
SftR S £ t M
BoTN’oTT 5 K t f,J)U
0 K K U $ U 3 KS L l H
r ðus R'nnftR 'ftsi
D FAL S’fí Rfí S T ö
T AK ) flT fi.H ’o t n L
Þ'L V'OC Ofi s s u pu
H fí Ffi R i H H H fifl 6
" NUFT fí E I S A J?U Ct
i s fí h H i sarRft íV/i
S A T SOT 'ATUNfi
4f N ATSiftS
't S rtf'A £ 6 í ftf Q U M
hHtitifst IP8 fn
814
T t M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ