Lesbók Morgunblaðsins - 24.05.2003, Page 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 24. MAÍ 2003 3
SIGURBJÖRG ÞRASTARDÓTTIR
OG TÁRIN ÞÍN
Rúmið stendur
á miðju gólfi
lakið sópar kaldar flísar
ég veit að þú hugsar hingað
daga og nætur
þess vegna ligg ég grafkyrr
undir hvítu lofti
sem blómstrar bráðum
því þú ert að deyja frá mér
nætur og daga
ég lofaði að liggja
á eyjunni miðri
í dalnum dýpsta
elskubesti
og tárin þín
svífa í túlípanafallhlífum
á sængina mína
svo ég sofni
Sigurbjörg Þrastardóttir (1973) á að baki þrjár ljóðabækur. Ljóðið hér að ofan
er úr nýjustu bókinni, Túlípanafallhlífum, sem kom út í apríl síðastliðnum.
Í
SAMFÉLAGI nútímans er áber-
andi hversu mikið er fjallað um
fólk, kallað á viðmælendur í spjall-
þætti allra fjölmiðla og birtar
myndir af nýjustu samböndunum,
óléttunum eða sambandsslitunum.
Það versta er að fæst af þessu
fólki hefur eitthvað merkilegt að
segja.
Þetta kann að samræmast því sem
kallað er að reisa sér minnisvarða. Að
fólk eigi að lifa lífinu með hliðsjón af því
hvernig það vill láta minnast sín. Hvers
konar minnisvarða við reisum okkur.
Svona hugsun er á stundum kölluð
minnisvarðahyggja eða viðlíka. Frægustu
minnisvarðarnir hljóta þá að vera píra-
mídarnir í Egyptalandi og hofin í Aþenu
á Akrópólishæð svo nokkuð sé nefnt.
Sumir minnisvarðar hverfa fyrr en
ætlað er s.s. styttan fræga af Neró sem
stóð í Rómarborg. Hún var svo stór að
hún var kölluð COLOSSUS NERONIS.
Seinna var hún rifin niður en eftir lifir
að hringleikahúsið mikla og líklega það
frægasta allra, Colosseum, tók nafn sitt
af styttunni. Styttan var tæpir 40 metrar
og spurning hversu lengi hún átti að
standa.
Svipaða minnisvarða mátti og má finna
um fjölda manna um allan heim. Að vísu
hafa menn rifið niður styttur af Lenín,
Stalín og fleirum og hamast nú á styttum
af Saddam Hussein.
Engu að síður standa um víðan völl
styttur af engu minni harðstjórum, að
því frátöldu að þeir höfðu ekki eins öflug
vopn. Þannig eru risavaxnar styttur af
kóngum og herforingjum sem sumir
standa á drekum í dauðateygjunum og
fæstir láta sig varða um hvað málið snýst
lengur. Enda kóngar ekki með sama
vægi og fyrr, hvað þá átrúnaður á dreka.
Ein slík kemst í fréttirnar hver áramót
en það er stytta af Nelson flotaforingja á
Trafalgartorgi í London. Þangað safnast
múgur og margmenni til að fagna ára-
mótum og mikið fjör í gangi. Fæstir vita
hins vegar að undir Nelson er himinhá
súla sem er sögð steypt úr fallbyssum af
frönskum skipum sem hann hertók.
Styttan af honum þar efst virðist fremur
lítil en er í raun tæpir sex metrar á hæð.
Þá vita það færri að hann er látinn horfa
þannig að hann horfist ekki í augu við
styttu af erkióvininum Napóleoni í París.
Þannig fer sem sé fyrir minnisvörðum.
Þeir sem lengst standa morkna og verða
framtíðinni byrði, aðrir verða að þjóðsög-
um, s.s. risastyttan sem stóð í mynni
hafnarinnar í Rhodos. Þar var hún þar
til einhver arabískur kaupmaður tók
hana niður og flutti burtu. Enginn veit
hvert eða til hvers.
Svo eru hinir sem eru teknir niður
vegna þess að menn skammast sín fyrir
þá.
Nokkrir minnisvarðar eru til hér á
landi sem sumir eru umdeildir en aðrir
ekki. Margir verða til rétt fyrir kosn-
ingar eða komast það langt rétt fyrir
kosningar að ekki verður aftur snúið.
Meðal umdeildra minnisvarða eru
Perlan og Ráðhúsið í Reykjavík á meðan
annar ástsæll minnisvarði eins og Þjóð-
leikhúsið fær að morkna niður.
Þá þykir mörgum viðeigandi að stjórn-
arráðið sé fyrrverandi fangelsi. Enn aðr-
ir fagna þeim minnisvarða sem Torfan í
Reykjavík er um sigur sögunnar á minn-
isvarðastefnunni. Um tíma var henni ætl-
að að víkja fyrir ráðhúsi og jafnvel fleiru.
Þjóðminjasafnið er merkilegur minn-
isvarði sem farið var að reisa í tengslum
við lýðveldisstofnunina en verkið tók lið-
lega sex ár. Nú er vandræðagangur uppi
vegna viðgerða á því og virðist ætla að
taka engan enda að ljúka því máli. Sann-
arlega merkilegur minnisvarði um menn-
ingu og sögu Íslands. Lokað Þjóðminja-
safn.
Þó eru bestu minnisvarðarnir líklega
þeir sem talað er um í Hávamálum þar
sem segir að orðstír deyi aldrei þann er
sér góðan getur.
Slíkt er betri minnisvarði en nokkur
stytta.
Forsætisráðherra kvartaði einu sinni
yfir því að ungt fólk væri búið að gleyma
fyrri ráðherrum. Af þessu spannst nokk-
ur umræða enda spurning hvort þeir
væru búnir að gleyma þeim eða hefðu
aldrei lært um þá. Og þá hvort ástæða
væri til að læra um þá. Yfirlýsing ráð-
herrans var merkileg ekki síst þar sem
sumir töldu að hún endurspeglaði
áhyggjur hans af því hvernig menn
myndu minnast hans og arftaka hans.
Sem tengist reyndar athyglisverðri
spurningu sem fyrir mig var lögð einu
sinni af manni sem var að útskýra fyrir
mér hvað sjálfsstyrkingarnámskeið
væru.
Hann sagði einmitt: Hvernig viltu að
þín sé minnst?
Og þetta varð einmitt umhugsunarvert
svona í kosningaslagnum í vor þegar
menn deildu um endurunnin og óunnin
kosningaloforð. Hvernig myndi stjórn-
málaforingi vilja að hans yrði minnst?
Það var einu sinni sögð saga af manni
í fátæku landi – Rúmeníu ef ég man rétt,
sem hafði hitt forsetann, eða sem sé
Ceausescu sem fólk á mínum aldri minn-
ist sem mannsins sem var tekinn af lífi á
jóladag 1990. Almúgamaðurinn kvartaði
undan fátækt landsins, hungri og at-
vinnuleysi. Forsetinn leiddi hann fram á
torg þar sem stóðu glæsihallir, glamp-
andi hervagnar og stroknir hermenn.
Hann sagði þegn sínum að svona ætti
ekki að tala í landi þar sem allt þetta
væri að finna. Útlendingar sem þetta
sæju skildu ekki tal um fátækt í landinu.
Fátæklingurinn baðst afsökunar með
það sama. Tók í hönd forsetanum, bukt-
aði sig og beygði og tárfelldi. Forsetinn
fagnaði því að gleðitár féllu til jarðar og
grét með manninum sem stundi upp: En,
herra forseti, ég er samt svangur og fjöl-
skylda mín líka.
Enda er þessa forseta minnst sem
harðstjóra og illmennis þrátt fyrir allar
hallirnar.
Nú líki ég engum íslenskum stjórn-
málaforingja eftir að Sturlungaöld lauk
við Ceausescu. Hins vegar ættu þeir sem
lofuðu hvað harðast í aðdraganda kosn-
inga að muna að það eru maginn og það
sem að kroppnum snýr sem brennur
meira á fólki en nokkuð annað. Hrein
skammtímamál frekar en annað sem er
oft slæmt því við þyrftum að hugsa
lengra fram í tímann. En þetta virðist
lykillinn að atkvæðunum í kosningunum
eftir fjögur ár.
Það sem gerðist síðustu fjögur ár.
MINNIS-
VARÐAR
RABB
M A G N Ú S Þ O R K E L S S O N
maggi@flensborg.is
LESBOK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING LISTIR
2 0 . T Ö L U B L A Ð - 7 8 . Á R G A N G U R
EFNI
Matthew
Barney
er sagður mikilvæg-
asti listamaður sinnar
kynslóðar af gagn-
rýnanda The New
York Times. Einar
Falur Ingólfsson ræð-
ir við Barney um sýn-
ingu á verkum hans
sem opnuð verður í
Nýlistasafninu í dag.
Eru Kúrdar þjóð?
spyr Dögg Guðmundsdóttir og svarar ját-
andi þrátt fyrir að margt sundri þessum
hópi fólks sem býr í nokkrum löndum, talar
ólík tungumál og aðhyllist mismunandi
trúarbrögð svo fátt eitt sé nefnt.
Kristján Davíðsson
og Þór Vigfússon
eru fyrstir til að sýna í nýju húsnæði Lista-
safns Árnesinga þar sem Listaskálinn í
Hveragerði var áður til húsa. Þröstur
Helgason ræðir við þá um sýninguna og
listina.
Páll S.
Árdal
var fyrsti íslenski
heimspekingurinn til
að hljóta alþjóðlega
viðurkenningu fyrir
störf sín. Jörundur
Guðmundsson fjallar
um ævi Páls og verk
en Páll lést fyrr á
þessu ári.
FORSÍÐUMYNDIN
er af Matthew Barney sem The Laughton Candidate í Cremaster, 4. hluta.