Íslendingaþættir Tímans - 01.03.1973, Blaðsíða 6

JÓHANNES JÓNSSON
Þaö hefur dregizt lengur en skyldi,
aö biöja Islendingaþætti Tfmans fyrir
nokkrur minningarorö um Jóhannes
Jónsson frá Flatey.
Foreldrar hans voru, Jón Arnason
ættaöur úr Múlasveit i Baröastranda-
sýslu og ráöskona hans Sigurrós
Jónsdóttir. Um ætt hennar er mér ekki
kunnugt.
Jóhannes fæddist aö Auöshaugi I
Baröastrandarhreppi 2. júli 1892. Voru
foreldrar hans þá f húsmennsku hjá
bóndanum þar.
Skömmu seinna slita þau sambúö-
inni Jón og Sigurrós og hverfa frá
Auöshaugi til Flateyjar. Er mér ekki
kunnugt um ástæöurnar fyrir þeirri
ráöabreytni. Höföu þau þá eignazt
þrjú börn: — Ingibjörgu, Arna og
Jóhannes (tvíbura).
Ekki munu þau Jón og Sigurrós hafa
ætlaö sér langa dvöl eöa sambúö i
Flatey. Þó fór svo, aö þar bættist þeim
hjónaleysunum fjóröa barniö, drengur
er skiröur var Eyjólfur Haraldur
fæddur 6. april 1894.
Sigurrós mun ekki hafa haft langa
viðstööu f Faltey eftir aö Haraldur
fæddfst, heldur haldiö áfram för sinni
út undir Jökul (eins og sagt var !
eyjum), f Neshrepp utan Ennis. Þaöan
mun hún hafa veriö ættuð. Þar giftist
hún seinna Jónasi Jónssyni tómthús-
manni frá öndveröarnesi. Þótti i hvi-
vetna myndarkona og er hún úr þess-
ari sögu.
En dvöl Jóns Arnasonar var lengri
i Flatey. Ariö 1907 giftist hann Sig-
riöi Jónsd. vinnukonu þar i eyjunni og
áttu þau heima þar til æviloka. Þrjú af
börnum Jóns munu hafa alizt upp i
Flatey hjá fööur sinum og stjúp-
móöur: Ingibjörg, Jóhannes og Har-
aldur, en Arni fór i Bjarneyjar til Mar-
grétar föðursystur sinnar er þar bjó
lengi, og ólst þar upp.
Jón Árnason var hinn mesti þrek og
kjarkmaöur, eins og hann átti kyn til.
Segja gamlir Flateyingar, aö varla
muni sú hákarlalega hafa veriö farin
úr Flatey, eftir aö Jón settist þar aö,
aö hann væri ekki þar meö. Svo eftir-
sóttur var hann til allra meirháttar
sjóferöa, vegna hreysti sinnar og
fádæma fiskni, hvort heldur hann
renndi fyrir þann gráa, þorsk eöa
annað fiskakyn.
En auk þess aö stunda hákarlalegur
á vetrum úr Fiatey, sem ekki var at-
vinnugrein til að byggja afkomu sina
á, var hann löngum til sjós á skútum
vor og sumur, og formaður á ára-
bátum úr Flatey hvert haust. Lengst
mun hann hafa farið meö bát er Brana
hét og sr. Sigurður Jensson átti. Fóru
margar sögur af aflasæld hans á þeipri
fleytu.
Ungur mun Jóhannes hafa farið aö
stunda sjóróöra meö fööur stnum úr
Flatey. Mun þaö hafa oröiö honum
hollur skóli fyrir þaö lif sem hann átti
fyrir höndum. Þótti hann og snemma
kjarkmikill, duglegur og eftirsóttur i
hvert skiprúm eins og faöir hans haföi
veriö.
— Þá sögu heyröi ég á æskuárum
minum, aö eitt sinn sem oftar I fiski-
róöri setti Jón faöir hans i væna flyöru
og skyldi Jóhannes færa i hana og
innbyrða þegar hún kæmi undir borö-
stokk. Geröi hann sem fyrir hann var
lagt. Vildi þá ekki betur til en svo, aö
Ifæran hrökk sundur I bugnum um leiö
og Jóhannes færöi hana I flyöruna.
Bregður skepnunni svo viö tilræöiö, aö
hún strikar aftur til botns meö öngul-
inn i kjaftinum og ifærubrotiö i kinn-
inni, en Jóhannes heldur eftir leggnum
og spottanum sem I hann var festur.
Heldur mun hafa sigið brúnin á gamla
Jóni viö þetta óhapp, en sagði þó ekki
margt, þvi fátalaöur haföi hann jafnan
verið. Haföi og áður fengizt viö flyöru
sem strikaöi frá boröi og kunni vel aö
halda um færi I sliku tilviki. Eftir
skamma stund kemur hann með lúö-
una aftur aö borðstokknum og er hún
þá nokkuð farin aö dasast. önnur I-
færa var i bátnum, og skipar nú Jón 2.
háseta að færa i hana, en áður en
honum hefur gefizt færi til þess, hefur
Jóhannes komiö sér vel fyrir I bátnum,
réttir aðra hendina út fyrir boröstokk-
inn, nær undir kjálkabaröiö á flyör-
unni og kippir henni inn i bátinn. Þótti
þeim er á horföu þaö fallegt handtak.
En formaðurinn brosti litiö eitt I
skeggiö og sagöi: — Þú veröur ein-
hvern tfma handheill Jói! Mun þaö og
hafa ásannazt.
Jón Árnason mun hafa andazt 1918.
En þaö átti ekki fyrir Jóhannesi aö
liggja, aö eyöa öllum æviárum sinum I
Flatey. Skömmu fyrri 1920 flytur hann
út á Hjallasand og giftist þar 20. jan-
úar 1925 önnu Guömundsdóttur frá
Asgrimsbúö. Þar áttu þau heima
meðan Anna liföi, en hún lézt I júll
1940.
Þau eignuöust fjögur börn. Skulu
þau talin hér eftir aldursröö:
Unnur Lilja, fædd 3. september 1922.
Gift Sigurði Ólafssyni bakarameistara
hér í Reykjavik.
Hansina Marta, fædd 13. júnl 1924.
Gift og búsett I Keflavlk.
Jón Siguröur, fæddur 22. ágúst 1928.
Giftur og búsettur hér i borginni.
Guömundur fæddur 21. april 1931
Giftur og búsettur i Hafnarfiröi.
Auk þessara barna eignaöist Jó-
hannes eina dóttur áöur en hann fór úr
Flatey, fædd 11. desember 1917. Hún
heitir Inga, ólst upp i Skáleyjum, en er
gift og búsett hér i Reykjavik. Maöur
hennar er Valentínus Valdemarsson
þungavinnuvélstjóri hér i borginni.
Þegar Jóhannes haföi misst Onnu
konu sina, var veru hans á Hjallasandi
lokiö. Hann fluttist þá meö Guömund
yngzta son sinn i Skáleyjar til LOju
dóttur sinnar og Siguröar manns
hennar, sem þá voru farin aö búa þar,
6
islendingaþættir