Íslendingaþættir Tímans - 09.05.1973, Qupperneq 8

Anna Einarsdóttir
Hún lézt á Landspitalanum hinn 3.
dag marzmánaöar s.l.
Við höfðum verið samtimis um
stundarsakir á Héraðssjúkrahúsi
Skagfirðinga. Hún kvaddi mig stundu
áður en hún lagði af stað flugleiðis til
Reykjavikur. Hún var að vanda hress
og glöð, þótt vanheil væri, og varði mig
sizt, að við mundum ekki oftar sjást.
„Litið sjáum aftur — en ekki fram . . .”
Ég þekkti Onnu allt frá þvi er ég var
unglingurá Frostastöðum. Hún var þá
á Þverá, næsta bæ og skammt i milli.
Hún giftist vini minum og leikbróður,
syni Stefáns á Þverá. Og vinátta min
við ungu hjónin rofnaði hvorki né
þvarr, þótt samfundir strjáluðust
nokkuð um sinn. Árum saman og ára-
tugum hef ég verið tiður gestur á
heimili þeirra á Sauðárkróki — og þó
ekki sem gestur, heidur heimamaður,
gengið þar inn og ut sem heimamað-
ur, hvenær sem var. Mér fannst þetta
sem sjálfsagður hlutur. Og þeim
fannst það lika, hélt ég, Sigurði og
önnu. Og enn mun ég ganga þar um
garða, meðan uppi stend og við
Sigurður báðir. Enn mun ég njóta
samvistanna við æskuvin og félaga i
litla húsinu við Suðurgötu. Þó er hér
ekki allt eins og áður var. Húsfreyjan
erhorfin, hún sem var óaðskiljanlegur
hluti þessa húss, þessa heimilis.
Anna Einarsdóttir var fædd I Tuma-
brekku i Óslandshlið þ. 9. júni 1891.
Voru foreldrar hennar Einar Jónsson,
Kaprasiussonar, og kona hans Júliana
Jóhannsdóttir, ættuð vestan af Strönd-
um. Anna ólst upp á ýmsum stöðum
austan Héraðsvatna, var m.a. um hrið
hjá Sigurði Ólafssyni og Margréti
systur hans, en þau bjuggu I Langhús-
um (nú Asgarður i Viðvikursveit) um
og fyrir aldamótin. Kringum 1914 réðst
hún i vist til Stefáns bónda Sigurðsson-
ar og konu hans Hjörtinu Hannesdótt-
ur á Þverá i Blönduhlið. Með þeim
hjónum og börnum þeirra ólst upp
Sigurður, sonur Stefáns, er hann átti
með Sigurlaugu Baldvinsdóttur áður
en hann kvæntist Hjörtinu. Felldu þau
hugi saman er stundir liðu, Sigurður
og Anna. Reistu þau bú að Rein i
Hegranesi 1916 og bjuggu þar 3 ár.
Arið -1919 gengu þau i hjónaband og
fóru i húsmennsku aö Syðri-Hofdölum,
bjuggu i Hjaltastaðakoti (nú Græna-
mýri) i Blönduhlið 1921-1922, eftir það i
húsmennsku i Merkigarði i Tungusveit
1 ár, i Torfumýri i Blönduhlið 2 ár
(1923-1925) og á Ytri-Húsabakka i
Seyluhreppi 2 ár, þaðan lá leiðin til
Sauðárkróks, og þar stóð heimili
þeirra æ siðan.
Svo sem hér má sjá, voru þau Anna
og Sigurður á sifelldum hrakhólum
fyrsta áratug sjálfsmennsku sinnar,
enda sárfátæk, þótt hvorugt þeirra
brysti dugnað né fulla tilburði til að
bjarga sér. Og á Sauðárkróki var
eigi að miklu að hverfa á þeim ár-
um. Þá fór heimskreppan að, teygöi
arma sina um allar jarðir, einnig
noröur hingað á útkjálka veraldar og
olli hér óáran og atvinnuleysi.
Komust þá bændur og verkamenn að
þvi fullkeyptu. Þau voru hvorki
glæsileg né háreist, salarkynnin i
„Bænum”, er svo var kallaður (Þor-
steinsbær), þar sem þau bjuggu fyrstu
árin fimm á Sauðárkróki, Sigurður
Anna. En þar var allt þrifið og fágað,
svo sem léleg húsakynni framast
leyfðu, og snyrtimennska i allri um-
gengni. Þar var hlýtt og gott að
vera, gestrisni og höfðingslund meiri
og einlægari en i margri háreistri höll.
Og timarnir liðu fram. Með ráðdeild
og dugnaði tókst þeim hjónum að
koma undir sig fótum. Sigurður
verkhygginn og frábærlega verklag-
inn, drjúgvirkur, Anna hamhleypa til
allrar vinnu. Þau keyptu sér litið hús.
Þar komu þau sér vel fyrir og þar leið
þeim vel. Þar hefur margan gest að
garði borið — og þess eigi orðið vart,
að húsakynni væru þröng. Og enn er
þar gott að koma gömlum vinum, þótt
skarð sé nú fyrir skildi.
Þau Anna og Sigurður eignuðust
fjóra sonu, sem hér verða taldir í
aldursröð:
Kári, viðskiptafr., framkvæmdastj.
i Reykjavik, látinn fyrir allmörgum
árum: hann var tvikvæntur, fyrst
Guðriði Guðmundsd., skildu, áttu einn
son, — og síðar Guöriði Guðlaugsdótt-
ur, er lifir mann sinn ásamt með syni
þeirra hjóna.
Stefán, skipstj. á Sauðárkróki, dáinn
1936: hann var kvæntur Þuriði Péturs-
dóttur, f. bónda i Vatnshlíð: lifir hún
mann sinn ásamt með tveim dætrum
þeirra.
Indriði f. skipstj. i Reykjavik,
kvæntur Erlu Arnadóttur Hafstað,
eiga eina dóttur og þrjá sonu.
Hreinn, forstj. á Sauðárkróki,
kvæntur Eddu Baldursdóttur, eiga
eina dóttur og tvo sonu.
Anna Einarsdóttir var góð meðal-
kona á vöxt og ágætlega á fót komin,
dökkhærð, móeygð, vel farin i andliti,
friðleikskona ásýndum og glæsileg á
yngri árum. Hún var höfðingi i lund,
hetja i raun, lét ekkert á sig ganga,
ekki fátækt framan af árum, ekki
missi ástfólginna og efnilegra sona á
bezta skeiði, ekki heilsubrest á efri ár-
um. Hún var sivinnandi alla ævi og
lærði aldrei að hlifa sjálfri sér. Hún
var mikil mannkostakona, fágætlega
trygglynd og vinföst. Hljóðlát var hún
löngum og hávaðalaus, vann störf sin
öll i kyrrþey: hefur sá og löngum verið
háttur isienzkra húsmæðra, og störf
þeirra eigi ávallt metin sem skyldi, af
þvi að hljótt hefur veriö um þau út á
við. En þjóðnýt hafa störfin veriö jafnt
fyrir þvi og blessazt ungum og öldnum
betur en mörg þau, sem meira hafa
auglýst verið.
GIsli Magnússon.
íslendingaþættir
8