Íslendingaþættir Tímans - 22.08.1973, Blaðsíða 5

heimsfræga leikara þeirra tima,
Milton Sills, er þá var að niðurlotum
kominn sökum taugabilunar og
„stress”. Tókst Haraldi betur en
nokkrum lækni að koma honum til
heilsu aftur og öðlaðist fyrir það mikla
hylli þess fræga manns.
Fyrsta starf hans á iþróttasviðinu
vestanhafs var kennarastaða við Ny-
sted High School i Dannebrog i Ne-
braska haustiö 1924. Þar kenndi hann i
tvo vetur, en siðan einn vetur við há-
skólann i borginni Columbia i Norður-
Carolinu. Arið 1929 fer hann að starfa
hjá Columbia University og City Coll-
ege, miklum skólastofnunum i New
York og þar starfaði hann i mörg ár,
eða þar til hann hóf þjálfunarstörf og
iþróttakennslu hjá herskólum Banda-
rikjanna, fyrst að Champlain College i
New York-riki, en siðar, eða 1953, við
Pennsylvania Military College og þar
starfaði hann þar til hann komst á
eftirlaunaaldur 1967. Við þennan skóla
starfaði hann lengst og naut þar mikils
álits, sem sjá má af þvi, að hann var
gerður heiðursprófessor, er hann lét af
störfum, fyrir mikla og góða þjónustu i
þágu skólans. Sjálfur var hann af-
burða iþróttamaður á sinum yngri ár-
um, eins og áður segir, en hann varð
einnig mjög vel fær nuddlæknir og
sjókraþjálfari. Var hann þvi mjög
fjölhæfur kennari og þjálfari i fjöl-
mörgum iþróttagreinum, sem stund-
aðar eru vestanhafs og þar að auki
dáður af nemendum sinum fyrir hve
hann var þeim góður félagi, ráðsnjall
og hjálpsamur i hvivetna.
1 kringum 1930, nokkrum áður en
Haraldur kvæntist, bjó hann i New
York, einn fárra Islendinga þar á þeim
árum. Hann, og ýmsir aðrir landar,
þeirra á meðal Bjarni Jónsson frá
Gröf, sá kunni hagyrðingur, tóku
nokkrir saman góða ibúð i stórborg-
inni. Þar varð brátt sjálfgerður sama-
staöur allra þeirra Islendinga, er til
borgarinnar komu. Má segja að þeir,
einkum Haraldur og Bjarni væru þá
nokkurs konar ræðismenn Islands i
borginni. Nutu margir íslendingar, er
þangað komu mikillar fyrirgreiðslu og
hjálpsemi þéirra félaga á ýmsan hátt,
á þeim miklu krepputimum, sem þá
voru i Bandarikjunum. Var þvi ekki
nema að vonum, er tslendingafélag
var stofnað i New York, að Haraldur
yrði fyrsti formaður þess.
Ég veit, að Haraldur þráði mjög á
fyrstu árum sinum vestanhafs, að fá
að njóta starfskrafta sinna hér heima,
og hann samdi greinargerð um
tþróttaskóla Islands að ég held áður en
um slikt var farið að ræða hér. Einnig
hvatti hann mjög til þess, árin fyrir Al-
þingishátiðina, að Vestur-Islendingar
íslendingaþættir
kæmu sér upp vel þjálfuðum iþrótta-
flokki, er sýndi listir sinar á hátiðinni
1930. Varði hann til þess þrem sumr-
um fyrir 1930, að æfa og þjálfa iþrótta-
fólk i byggðum Vestur-lslendinga i
Norður-Dakota og Winnipeg i þessu
skyni, en bæði fjárskortur og sam-
takaleysi þar vestra varð til þess, að
sú ferð var aldrei farin, en i þetta hafði
Haraldur lagt mikla vinnu.
Kona Haraldar, Hedvig, fædd
Christensen, hin ágætasta kona, er af
dönskum ættum. Þau hjón hafa búið á
ýmsum stöðum i Bandarikjunum, en
lengst i Chester, Pennsylvaniu, nálægt
skólapum, sem hann kenndi við siðast
Þegarhann hætti störfum fluttu þau til
Annandale i Virginiu-riki og bjuggu
þar, er hann dó. Þau eignuðust þrjú
börn, sem öll eru gift og búsett vestra,
Major Sven C. Sveinbjörnsson, flug-
foringja og dæturnar Guðbjörgu Rósu,
Mr. Edward Suiechoski og Iris, Mrs.
Merle Morris.
Haraldur var tæpur meðalmaður á
hæð, iturvaxinn og snarlegur i hreyf-
ingum og hraustmenni mikið á yngri
árum, en átti við þrálát veikindi að
striða siðustu árin. Hann var skapgóð-
ur og glaðsinna, og mikill vinur vina
sinna, hjálpsamur og úrræðagóður i
hvers kyns vanda. Varðþviöllum hlýtt
til hans, sem kynntust honum að ráði.
Ég kveð gamlan æskufélaga og góð-
an vin i þeirri vissu, að honum farnist
vel hvar sem leið hans liggur á ókunn-
um slóðum.
Jónas Thordarson.
70 ára minning
Dr. Victor Urbancic
Um þessar mundir eru liðin 70 ár frá
fæðingu Dr. Victors Urbancic. Hann
lézt um aldur fram árið 1958, en haföi
þá afkastað miklu og fjölþættu ævi-
starfi i þágu islenzkrar tónlistar. Dr.
Urbancic kom hingað til lands árið
1938, og gerðist einn ötulasti frum-
kvöðuil islenzks tónlistarlifs, sem þá
var að slita barnsskónum. Það var
mikið happ fyrir Islendinga að fá hing-
að slikan mann sem dr. Urbancic.
Hann var hámenntaður, haröduglegur
og óhræddur við að færast mikið i
fang. Dr Urbancic var lika óvenjulega
íjölhæfur tónlistarmaður. Hann var
afbragðs hljómsveitar- og söngstjóri,
prýðilegur pianó- og orgelleikari, ág-
ætt tónskáld og mikill kennari. Mörg
islenzk tónskáld og tónlistarmenn voru
nemendur hans um lengri eða
skemmri tima, og nutu góös af mennt-
un hans og viðtækri þekkingu, en i öllu
þvi sem að tónlist laut var dr. Urbanc-
ic lifandi lexikon. Þar að auki var hann
einstakt prúðmenni og elskulegur i
viðkynningu.
Dr. Urbancic var Mið-Evrópumað-
ur, mótaður af aldagamalli hámenn-
ingu. En hann var fljótur að skilja is-
lenzkar aðstæður. Ekkert verk, sem
gera þurfti i islenzkum tónlistarmál-
um var ómerkilegt i hans augum, enda
hlóðust að honum verkefnin. Oll leysti
hann þau af hendi með einstakri alúð
og samvizkusemi. Mér er i bernsku-
minni flutningur á Jóhannesarpassiu
Bachs, sem hann stjórnaði. Var verk-
ið sungið á islenzku, en dr. Urbancic
hafði islenzkað söngtextann.
Þá er enn ótalin öll sú hjálp, ráð-
leggingar og leiðbeiningar, sem hann
lét islenzkum tónskáldum i té. Fyrir
hönd Tónskáldafélags Islands vil ég
minnast hans með þakklæti.
Atli Heimir Sveinsson.
5