Íslendingaþættir Tímans - 25.10.1973, Blaðsíða 2

lengst af átt við vanheilsu að striða.
Þegar Olav Brunborg var tekinn til
fanga, stundaði hann hagfræðinám við
háskólann i Osló. Guðrún stofnaði þvi
minningarsjóð um hann, Olav Brun-
borgs Minnefond, sem veita skyldi is-
ienzkum stúdentum fjárhagslega að-
stoð við nám i Noregi og norskum
stúdentum aðstoð við nám á islandi.
Skömmu eftir striðið kom Guðrún
hingað til lands með kvikmyndina
Englandsfararnir, sem hún sýndi viða
um land til fjáröflunar fyrir sjóðinn.
Henni var forkunnar vel tekið, og réð
þar vafalaust nokkru um hin mikla
samkennd íslendinga með Norðmönn-
um á þessum tima.
Guðrún hélt fjársöfnun i sjóðinn á-
fram næstu árin með þvi að ferðast um
Island á hverju sumri og fram á haust
og sýna norskar kvikmyndir. Guðrún
naut við þessa starfsemi mikillar að-
stoöar frændfólks sins, sem bæði er ó-
venju fjölmennt og búsett viðs vegar
um land, en auk þess eignaðist hún á
þessum árum stóran hóp vina, sem allt
vildu fyrir hana gera.
Guðrún hlaut á þessum tima fyrir
störf sin að auknum menningarlegum
samskiptum Noregs og tslands bæði
islenzku Fálkaorðuna og norsku St.
Olavs orðuna.
Ennþá átti Guðrún þó eftir stærsta
átakið i þágu islenzks námsfólks. Hús-
næðisvandræði voru gifurleg i Osló á
árunum eftir striðið, og fór islenzkt
námsfólk ekki siður en aðrir varhluta
af þvi. Mér er enn i fersku minni, eins
og það hefði gerzt i gær, þegar við
Guðrún ræddum þessi mál eitt haust-
kvöld fyrir 20 árum i stofu þeirra
hjóna. Þá höfðu nýlega verið teknar i
notkun fyrstu byggingarnar i nýjum
stúdentagarði að Sogni. sem Norð-
menn höfðu svo til eingöngu aðgang
að. Allt i cinu sló Guðrún þeirri hug-
mynd fram, að þarna væri lausnin á
húsnæöismálum islenzks námsfólks
fundin, það þyrfti bara að kaupa nokk-
ur herbergi handa þvi á Sogni. Og eins
og einatt lét hún ekki standa á fram-
kvæmdum : daginn eftir var athugun á
þessu máli komin i fullan gang. Her-
bergin, sem hún ætlaði að kaupa, voru
i upphafi 5, en urðu fljótlega 10. Og áð-
ur en nokkur hafði raunverulega áttað
sig á, hvað var aö gerast, var búið að
ganga frá kaupum á þessum 10 her-
bergjum. Engir peningar voru að visu
fyrir hendi, en allar eignir Brunborg-
fjölskyldunnar veðsettar, eins og lög
framast leyfðu.
Við kaupin naut Guðrún mikillar
velvildar norskra ráðamanna um
þessi mál, en nafn hennar var þá orðið
vel þekkt i Noregi, ekki siður en á Is-
landi.
Það var svo á aðfangadag jóla fyrir
tæpum 20 árum að sá, sem þetta ritar,
flutti fyrstur islenzkra námsmanna
inn I hið nýja húsnæði á Sogni.
Guðrún hélt áfram fjársöfnun sinni
vegna þessara kaupa næstu árin á ts-
landi, og var eins og alltaf áður vel
tekið, ekki sizt i dreifbýlinu. A smærri
stöðum voru þannig stundum allt að
þvi allir ibúarnir, allt frá háöldruðu
fólki ofan i kornung börn, sem sáu
myndir hennar.
A veturna var Guðrún siknt og heil-
agt að greiða fyrir islenzku námsfólki i
Noregi, og reyndar ekki aðeins þvi,
heldur öllum þeim Islendingum, sem
leituðu aðstoðar hjá henni. Þessari
starfsemi sinni hélt hún áfram eftir að
herbergin voru að fullu greidd, og
ótrúlega mikið af tima hennar fór i
slika fyrirgreiðslu. Ég dvaldist á
heimili hennar fyrir þremur árum um
nokkurra daga skeið að sumri til, og ég
held mér sé óhætt að segja, aö ekki
hafi liöið svo dagur, að hún hafi ekki
fengið bréf, skeyti eða upphringingu
með beiðni um aðstoð á einhvern hátt.
öllum þessum beiðnum sinnti hún, en
þei fylgdu oft nokkur fjárútlát, sem
hún átti, a.m.k. hin siðari ár, óhægt
með. Það var eins og engum dytti i
hug, að hún léti ekki einungis vinnu
sina án endurgjalds, heldur hefði einn-
ig beinan kostnað af.
Þetta þrotlausa starf hafði það m.a.
I för með sér, að ráðamenn stúdenta-
bæjarins neituðu henni aldrpi um hús-
næði fyrir Islending, óg munu nú, að
þvi er ég bezt veit, búa þar 30—40 is-
lenzkir námsmenn og -konur, enda
þótt tslendingar eigi ekki nema þau
herbergi, sem Guðrún keypti i upp-
hafi. Auk þess hefur Islenzka náms-
fólkið nú umráð yfir stórri og vistlegri
setustofu.
Það er rétt og skylt, að það komi
fram hér, sem allt of sjaldan hefur
verið minnzt á, en Guðrún talaði oft
um við mig og vildí ekki að lægi i þagn-
argildi, að i starfi sinu og fyrirgreiðslu
fyrir Islendinga fyrr og siðar naut hún
jafnan óskoraðs stuðnings manns slns
og barna, enda bersýnilegt, að henni
hefði verið ókleift að vinna að þessum
málum án hjálpar þeirra. Þeim, sem
þekktu Brunborgfjölskylduna, mun
jafnan vera i huga hlýleiki og alúð hús-
bóndans og barnanna við þá Islend-
inga, sem bar að garði.
Guörún kom ekki til tslands frá þvi
hún hætti söfnun sinni fyrr en i sumar.
Ég átti þó nokkrum sinnum kost á að
heimsækja hana á þessum tima. Sér-
staklega er mér i minni, er við hjónin
bjuggum hjá fjölskyldunni um tima
fyrir þremur árum, ásamt tveimur
börnum okkar. Hápunktur þeirrar
dvalar var vika i sumarbústað þeirra
að Köllunarkletti (Jörestenen). Þar
undi Guðrún sér bezt á siðari árum, en
hafði þó jafnan eitthvað fyrir stafni.
Þessi vika leið heldur ekki i aðgerðar-
leysi.Snemma ámorgnanavar róið til
fiskjar út á lognkyrran Oslófjörðinn, á
daginn dyttað að bústaðnum, bænd-
urnir í nágrenninu heimsóttir eða farið
i „kaupstaðinn” til matarkaupa. Eitt
kvöldiðsagði Guðrún okkur alla harm-
söguna um Olav, en við höfðum aðeins
heyrt hana i brotum áður. Það sama
kvöld sagði hún okkur einnig söguna
um Erling, og hvernig henni tókst með
lagni og harðfylgi að ná honum úr
höndum Þjóðverja. Og þessa daga að
Köllunarkletti myndaðist gagnkvæm
og sérstök vinátta milli dóttur okkar
ungrar og Guðrúnar, enda þótt aldurs-
munur væri 65 ár.
Og aldrei leið Guðrúnu betur en i
hópi ungs fólks. Henni var á dálitið
sérstæðan hátt illa við ellina og titið
fyrir að ræða um þá hluti. Innan um
æskufólk var oft eins og hún yngdist
um áratugi.
Það þarf ekki að fjölyrða hér frekar
um einstæðan dugnað og þá hæfileika
Guðrúnar Brunborg, sem gerðu hana
að þeirri persónu sem hún var. Verk
hennar og lifsstarf bera þvi glöggt
vitni. Afrek hennar verða þó enn
stærri fyrir þá sök, að hún var mikið
bækluð frá barnæsku og lá langtimum
saman á sjúkrahúsum.
Þegar Guðrún kom hingað til lands
s.l. sumar i boði broðursonar sins á
Reyðarfirði, var bjart yfir henni eins
og jafnan fyrr, en þó var þvi ekki
leynt, að heilsufar hennar var ekki
sem skyldi. Hún var þó vissulega ó-
buguð og bjartsýn, þegar ég kvaddi
hana á Keflavikurflugvelli um miðjan
ágúst s.l., og strax farin að hlakka til
að koma hingað aftur að ári. Heima I
Noregi beiö hennar að flytja úr gamla
húsi Brunborgfjölskyldunnar á Bill-
ingstad i litla ibúö i stúdentabænum á
Kringsja, þar sem hún ætlaði að eyða
siðustu árunum i nábýli við æskuna.
Guðrún fékk þó ekki búið
þar lengur en i tvær vikur, er hún fékk
það áfall, sem varð henni að aldurtila
14. þ.m.
Við hjónin viljum að lokum þakka
Guðrúnu fyrir einlæga vináttu i rúm-
lega 20 ár, og vottum eiginmanni
hennar og börnum samúð okkar. Ég
veit, að ég mæli fyrir hönd fjölmargs
islenzks námsfólks fyrr og siðar, er ég
þakka af heilum hug óeigingjarnt starf
hennar i þágu þess.
Ölafur Steinar Valdimarsson.
2
islendingaþættir