Íslendingaþættir Tímans - 23.11.1974, Blaðsíða 6

Kristján Jónsson
í Skuld
Þegar ég nú sendi minum góða vini
Kristjáni i Skuld saknaðar- og þakkar-
kveðjur, er ekki úr vegi að rekja vin-
áttu minnar fjölskyldu og hans til upp-
hafs sins.
Litill árabátur undir seglum heldur
frá Eskifirði og út Reyðarfjörð bjartan
en kaldan maidag 1916 áleiðis út að
Karlsskála en þar skyldi hafzt við um
sumarið og róið til fiskjar. Hverjir
voru þessir ferðalangar? Það vorum
við hjónin, og var Sigurður maður
minn formaður, en með honum ætlaði
Agúst bróðir hans að róa. Þetta gekk
nú allt vel. Nú myndi margur halda, að
óðalsbændur og fjölskyldur þeirra,
sem fyrir voru á Karlsskála, hefðu
haft mest aðdráttarafl fyrir þessa litlu
sjómannsfjölskyldu, en svo var þó
ekki. í Smiðahúsinu, sem dvalizt var i,
lá lltill stigi úr eldhúsi upp i svolitið
loftherbergi. Þegar upp var komið,
voru þar fyrir ung hjón með þriggja
mánaða dóttur efnilega. Þarna voru
þá komin Stefania og Kristján i Skuld.
Frá þeim degi er ég steig upp á loft-
skörina hófst vinátta okkar hjónanna
við þau. Hún hélzt meöan öll lifðu, og
hef ég engar manneskjur vitað vin-
fastari en þau og þeirra börn.
Kristján og Sigurður voru jafnaldr-
ar, 24 ára þá, og Stefania á likum aldri,
en ég aðeins 18 ára. Mér var þvi til
mikils trausts að ná vináttu mér eldri
og reyndari konu og hún skyldi taka
mig sem góða og gilda vinkonu svo
unga.
Bjart og gott sumar leið, og
um haustið hélt hvor fjölskylda til slns
heima inni á Eskifiröi, en vináttan
hélzt. Vorið eftir ákváðu þeir vinirnir
að róa saman á bát úr Seley. Til þess
að gera lifið skemmtilegra hélt ég til
inni i Skuld hjá Stefaniu, og við mat-
reiddum og borðuðum saman. Eg var
þá með hálfs árs gamlan dreng. Nóg
var að gera I stórstraumana við að þvo
fiskinn og þurrka, og enginn lá á liði
slnu. Fyrra striðið geisaði, og margt
var þaö sem vantaði. Taka varð upp
mö úti á suðurbyggö, og þangað fór
Stefanla með þeim piltunum, en ég
gætti barna okkar beggja.
Sumariö leið og frostaveturinn
mikli gekk i garð. í október fór minn
6
maður til Vestmannaeyja, var þar á
vertið fram i mal, og eftir sat ég i
köldu timburhúsi uppi i Mel. Kol voru
af skornum skammti, en nóg olia, enda
mátti heita, að primusinn suðaði nótt
sem nýtan dag, og týrði á 10 ltnu lamp-
anum, þegar vatnið fraus I Ljósaánni.
Þá var gott að eiga slika vini að sem
Skuldarhjónin. En einnig þau fengu
sitt að reyna þennan vetur. Seint I
mars hélt 7 tonna mótorbátur i róður
frá Eskifirði i góðu veðri suður i bugt-
ir. En sá róður stóð lengur en ætlað
var. Báturinn hét Freyja. Einhverra.
hluta vegna var Kristján vinur okkar
með I þeim róðri, en ég man ekki,
hvort hann var fastur skipverji á
Freyju. Um þennan róður hefur áður
veriðskrifað viðar en á einum stað. Er
skemmst frá að segja, að á þá skall
vitlaust veður með snjókomu og frosti.
Hver dagurinn leið af öðrum, og ekki
kom Freyja. Það voru daprir dagar
fyrir vinkonu mina i Skuld og aðra,
sem áttu ástvini þarna um borð, já
fyrir alla á Eskifirði. Eftir nokkra
daga slotaði veðrinu. Og hvað mundi
þá ske annað en það, að litli báturinn
sem talinn var af kemur stimandi inn
fjörðinn i glaöasólskini, já og það á
eigin vélarafli með alla heila innan-
borös. Þvflikum gleðidegi verður ekki
meö oröum lýst. En vel má þó vera, að
sumir þeir, er i þessum hrakningum
lentu, hafi aldrei beðið þessa langa og
erfiða róðurs bætur.
Vorið kom, og vonir manna um
bjartari tima glæddust, er þessu
hræöilega striði lauk. Þetta sumar
gerðu þeir Kristján og Sigurður út tvo
árabáta frá Seley og höföu sinn mann-
inn hvor. Umsvifin jukust, en lifið var
skemmtilegt.
A þessu hausti fluttumst við hjónin
utar I kauptúnið. Nú réðust þeir félag-
ar I að kaupa mótorbátinn Bergþóru
og gera hann út á vetrarvertið frá
Hornafirði. Þeim gekk vel og sam-
komulagið var gott og enn jukust um-
svifin.
Sumariðeftir var róið frá heimahöfn
á Eskifirði og ráðnir á bátinn tveir
sunnlendingar, eins og það var kallað
þá, þó að þeir væru reyndar frá Vest-
mannaeyjum: Björgvin Jónsson frá
Úthliö, sem var til heimilis hjá okkur,
og Guðjón Scheving I Skuld. Þetta voru
góðir drengir og duglegir.
Arið 1921 byggðum við okkur hús
inni á Grundinni, og þótti okkur þar
yndislegt að vera. Það er af útgerð
þeirra félaga að segja, að hún stóð til
1925, og fiskaðist misjafnlega vel, eins
og gengur. Sjómenn voru til heimilis
hjá þeim á sumrum, einnig stúlkur,
sem ráðnar voru bæði til heimilis-
starfa og hjálpar við beitningu og fisk-
verkun. Allt reyndist þetta úrvalsfólk,
sem svo batt vináttu við heimilin. Þá
var oft glatt á hjalla, margar fyndnar
setningar flugu og jafnvel lausavisur,
og ekki voru þau Skuldarhjón eftirbát-
ar annarra við að koma manni i gott
skap. Hámark ánægjunnar var þó,
þegar við fengum okkur lánaða hesta
og fórum riðandi norður að Sveins-
stööum I Hellisfirði til að heimsækja
móöur Stefaniu og bræður. Þar var
fagurt um að litast og móttökur frá-
bærar.
Nú tóku að hlaðast skuldir á út-
gerðarmenn bæði hjá bankanum og
kaupmönnum. Sá bankinn það bezt ráð
að gera alla gjaldþrota og taka eign-
irnar, sem að sjálfsögðu voru veðsett-
ar. Báturinn var tekinn og viö gátum
ekki haldið okkar húsi. Uppboðsdagur-
inn haustið 1926 var ömurlegur. Sem
betur fór gátu hjónin I Skuld haldið
húsi sinu, og mun Bogi bróðir
Kristjáns hafa gengið I ábyrgð fyrir
þau. Kristján hélt áfram að fara á
vetrarvertiöir á ýmsum bátum, og hefi
ég fyrir satt, að 30 vertiöir hafi hann
veriö við sjó, áður en hann hætti. Minn
maöur gerðist ýmist stýrimaður eða
skipstjóri á sildveiöum eða flutninga-
islendingaþættir