Íslendingaþættir Tímans - 19.01.1978, Síða 9

hún þessi 9 ára gamla stUlka, sem
álengdar stóö? Þaö var fósturdóttir
þeirra Hólmfriöar og Friðbjörns og
hét Ingibjörg og var Amadóttir. Hún
var fædd að Hóli á Upsaströnd 21. dag
ágústmánaöar árið 1888. Strax ný-
fædda tóku þau Efstakotshjdn hana I
fóstur, þvi foreldrar hennar, þau
Sigrlður Hallgrimsdóttirog Arni Jóns-
son, voru fátæk vinnuhjú á Hóli og
gátu ekki haft dótturina hjá sér.Þau
Efstakotshjón gerðu engan mun á
fósturdótturinni og sinum börnum, og
hún leit á þau sem foreldra sina og
kallaði þau pabba og mömmu. Alltaf
varhenniminningin um fdsturforeldra
sina mjög kær, og til marks um þaö
má geta þess að tvö barna sinna lét
hún bera nöfn, sem tengd eru Efsta-
kotsfólkinu, son, sem ber nafn fóstur-
foreldranna og dóttur, sem ber nafn
fóstursysturinnar Þóreyjar. — Einnig
var henni bersnku- og æskuheimili sitt
Efstakot mjög hugstætt, og sagði hún
— „Heima i Efstakoti” er um þaö
heimili var rætt.
1 Efstakoti átti hún heima til 16 eöa
17 ára aldurs, e.n þá varö það hlutskipti
hennar að hverfa úr foreldrahúsum og
fara að vinna fyrir sér hjá vandalaus-
um, en að vissu leyti var hún heppin
með vistaskiptin, þvi hún lenti hjá
mjög góðu fólki, prestshjónunum aö
Tjörn i Svarfaðardal, þeim Kristjáni
E. Þórarinssyni og Petrinu Hjörleifs-
dóttur. Þessi 9 ára gamla stúlka, sem
stödd var i baðstofunni i Efstakoti er
Þórey fæddist, varð siðar móðir min.
Eins og áður er frá greint var Þórey
þriðja barn foreldra sinna. Systur
hennar tvær, sem fyrir voru, hétu
Kristrún og Petrina, en fimm árum
eftir fæðingu Þóreyjar fæddist þeim
hjónum sonur, sem hlaut nafnið
Sveinn og hefur hann allan sinn aldur
átt heima i Efstakoti. Sveinn er smiður
góður og hefur lagt gjörva hönd á
margt um dagana. Sveinn er valin-
kunnursæmdarmaður. Kristrún systir
Þóreyjar, mun einnig hafa átt að
mestu heima f Efstakoti allan sinn ald-
ur og skipaði þar langa tið húsfreyju-
sætiö meö heiðri og sóma. Maður
hennar var Þorsteinn Antonsson frá
Hrisum. Kristrún andaöist áriö 1973 og
var þá búinað vera ekkja i nokkur ár.
Lifssaga Petrinar er mér ekki vel
kunn, en veit þó að hún átti heima á
Siglufirði i f jölda ára, en er nú búsett i
Reykjavik. Auk barna þeirra hjóna og
fósturdóttur, ólu þau einnig upp fóst
urson, sem hét Stefán. Var hann sonur
Kristins bróður Friðbjörns bónda.
Stefán var lengst gjaldkeri viö útibú
KEA á Dalvik. Stefán var heiðursmað-
ur ihvivetna, en hann er nú látinn fyrir
nokkrum árum. Kvæntur var Stefán
Þóru Antonsdóttur frá Hrfsum, systur
islendingaþættir
Þorsteins i Efstakoti. Sonur þeirra
Þóru og Stefáns er hinn kunni skip-
stjóri Aki Stefánsson, sem lengi hefur
verið skipstjóri á togurum útgerðar-
félags Akureyrar.
11
Eins og frá er greint hér að framan
var móöir min fósturdóttir hjónanna i
Efstakoti. Það kom þvi oft I hennar
hlut aö annast um litlu fóstursysturina
Þóreyju á meöan hún gat ekki séð fót-
um sínum forráð, eða á meðan hún var
að stiga sin fyrstu skref út i hinn stóra
heim. Þórey var ekki nema 7 eða 8 ára
gömul er stóra systir hvarf að heiman
til að vinna fyrir sér hjá vandalausum.
Með söknuði kvöddu þær hvor aöra
Þórey og Ingibjörg, og má vera aö tár
hafi blikaö i augum beggja á kveðju-
stund. En stóra systir kom ööru hvoru
iheimsókn heiml Efstakotog var þaö
nokkur raunabót.
Þórey dvaldist i foreldrahúsum öll
sin bernsku- og æskuár. Efstakot var
taliö allgott byli á þeirra tima mæli-
kvarða. öllum búskap þar var stýrt af
hyggindum og stjórnsemi. Friðbjörn I
Efstakoti hafði þó nokkurt bú, bæöi
kýr og kindur, en einnig stundaði hann
eða þeir Efstakotsmenn töluverðan út-
veg frá sinni fjöru.
Snemma eignaðist hann árabát, sex-
æring, og stuðlaði sú eign að bættum
efnahag heimilisins en á þeim tima
mátti segja að þeim heimilum væri
borgið, sem árabát eignuðust. I Efsta-
koti var á uppvaxtarárum Þóreyjar
yfirleitt til nægur matur, sem var
undirstaöan þá, ef fólk átti að lifa
sæmilegu lifi. En ekkert fæst án fyrir-
hafnar. Hver timi var notaður til hins
ýtrasta og fristundir voru þvi fáar.
Snemma mun Þórey hafa vanizt á
vinnusemi, enda féll henni sjaldan
verk úr hendi. Hún mun á sinum
bernsku- og æskuárum hafa unnið öll
þaustörf, sem til féllu á heimilinu, svo
sem i sambandi viö landbúnaö t.d. við
heyskap, þvi rakstrarkona var hún
með afbrigðum góð. Einnig vann hún
talsvert við sjávarútveginn, t.d. við
aögeröá fiski o.fl. Ef fristundir gáfust
þá voruþærnotaðar vel, t.d. viö leik aö
fjörusteinum og með legg og skel.
Frá Efstakoti sést vel út á sjóinn, og
oft gat verið yndislegt að horfa út á
spegilsléttan sjóinn, horfa á þegar
árabátum var ýtt úr vör, og knáir sjó-
menn reru þeim frá landi og fylgjast
með er þeir komu heim aö kveldi
knúnir með árum af vöðvaafli
hraustra manna, og þá ef til vill hjálp-
að til við að setja skip til En oft gat lika
sjórinn verið ægilegur á að lita, er
hvitfyssandi öldur skullu á brimsorf-
inni strönd. Ef svo var ástatt var oft
staðið við glugga og skyggnazt út á
sjóinn i von um að koma auga á litinn
bát I öldurrótinu. Bát, sem bar innan-
borðs föður, frænda, bróður, góða vini
og kunningja. A meðan þeir, sem f
bátnum voru börðust hetjulegri bar-
áttu við öldur hafsins, var ótti I augum
þeirra, sem á horfðu, en er báturinn
hafði náð landi með alla áhöfn heila,
þá breyttist óttinn I fögnuö og gleðitár
blikuðu á hvarmi. Þetta mun Þórey og
hennar fólk oft hafa reynt, eins og svo
margir aðrir.
A uppvaxtarárum Þóreyjar var lítið
um skólagöngu, en þó munu þau
Efstakotssystkin hafa notið einhverr-
arskólagöngu I bernsku. Ef tilvill hef-
ur hugur margra sveina og meyja á
þeim árum staöið til meiri mennta en
völ var á og mun Þórey hafa verið ein i
þeirra hópi. Þórey var hins vegar góö-
urnemandií skóla lifsins og hlautfyr-
ir það viðurkenningu og lof samferða-
fólksins, þvi alla tið var hún forkur
dugleg og hh'föi sér lítt við vinnu og
auk þess var hún rik af samkennd og
velvild til samferðafólksins og beitti
þeim eiginleikum óspart. Um tima
hleypti Þórey þóheimdraganum og fór
i klæðskeranám til Stefáns Jónssonar
klæðskera á Akureyri. Er heim kom
frá námi þá stundaði hún þessa iðn
talsvert og þótti hún einkar lagin viö
aö snlða og sauma, einkum karl-
mannaföt.
Arið 1927 veröa straumhvörf i llfi
Þóreyjar, þvi það ár festi hún ráö sitt,
sem svo er nefnt, er hún giftist Kristj-
áni E. Jónssyni frá Nýjabæ á Dalvlk.
Kristján var einu ári eldri en Þórey,
fæddur 24. sept. 1896. Foreldrar hans
voru hin kunnu dugnaöar og sæmdar
hjón Rósa Þorsteinsdóttir og Jón
Stefánsson, sem telja má með nokkr-
um rétti, aö hafi verið frumbyggjar
Böggvisstaðasands, sem nú heitirDal-
vlk. Þau hjón keyptu um 1890 litiö hús
á Böggvisstaðasandi og hófu þar bú-
skap. Jón var smiður og hann byggði
fyrsta ibúöarhúsið á Dalvik eða
Böggvisstaðasandi, sem reist var nær
eingöngu úr timbri og járni, og nefndi
Nýjabæ.ÞauÞórey ogKristján keyptu
þetta húsog varþaö heimiliþeirra alla
tiðá meðan bæði lifðu. Sambúð þeirra
hjóna var með ágætum. Kristján maö-
ur Þóreyjar var sjómaður að atvinnu
og dvaldi þvi oft langdvölum fjarri
heimili sinu eins og tftt var um þá, sem
stunduðu sjómennsku á fyrri hluta
þessarar aldar. Kristján var
dugnaðarmaður i hvivetna og góður
sjómaður. Var hann þvi mjög eftir-
sóttur I skipsrúm og á sínum sjó-
mannsferli var hann búinn að vera há-
seti, stýrimaður og skipstjóri. En þótt
heimilisfaðirinn væri oft víös fjarri,
var heimilinu vel borgið 1 höndum
9