Íslendingaþættir Tímans - 04.10.1980, Síða 6

Anna Ólafsdóttir
Fædd: 13. mal 1893.
Dáin: 7. jlíll 1977.
„Lengi man til litilla stunda”.
Ég mun einhvers stahar hafa getiö þess,
aö innan vi& fermingaraldur var ég vetr-
artima i' Hvallátrum og átti aö nema þar
einhvern barnalærdóm. Frá þeim tíma
man ég eftir Onnu frænku minni öörum
æskufélögum minum betur. ViB vorum
bræBrabörn.
Ólafur Bergsveinsson faBir önnu, var
framtakssamur og framsýnn bóndi og lét
sér annt um menntun barna sinna. Hann
hafBi þá fengiB á heimili sitt afbragBs
kennara, konu norBan frá Djúpi, er Stein-
unn Kristjánsdóttir hét. Hún fór seinna til
Ameriku. Steinunn kenndi börnum Ólafs
þennan vetur og nutu fleiri góös þar af.
MeBal þeirra var ég.
Og Steinunn kenndi fleira en kristin-
fræBi. Milli þess sem hún lagBi sig alla
fram viB a& troBa guBsorBi og góBum siB-
um I okkur hina reglulegu nemendur sfna,
sátu heimasæturnar i Látrum og vinnu-
konurnar viö fótskör hennar og námu af
henni hannyröir og finan vefnaB. Hún
imun hafa veriö jafn vel fær iþeim fræBum
og guBspjöllunum, ef ég hef tekiö rétt eft-
ir.
Aldrei hafBi ég þá fariö frá foreldrum
minum, eöa veriö næturlangt aB heiman.
Mér leiddist þvl og var illa haldinn af
óyndi fyrstu dagana.
Helzt var, aö bráöi af mér leiöindunum
sIBari hluta daganna, ef ég fór ofan I
smiöahús til Ólafs frænda mins, þar sem
hann og eldri synir hans smlöuöu báta og
skip. ólafur var mesti og bezti skipasmiö-
ur eyjanna um þær mundir.
Ég mun hafa veriö mesti sóöi. Anna
frænka þjónaBi mér. Þá var þaö einu sinni
þegár ég kom inn blautur, liklega hálforg-
andi og kaldur úr vogunum og fjörunni,
þar var oft leikvangur okkar strákanna,
aö hún segir viö mig: — Þér bregöur nú
liklega viB frændi minn, aö koma hingaB
til okkar úr hlýja faöminum hans pabba
þlns. Ég man hvaB hann var góöur viB
mig áriB sem hann bjó hérna. Þá var ég
stelpuhnokki, 6 e&a 7 ára og þú ófæddur.
Hann tók mig oft organdi upp af götu sinni
I sterku armana slna, kyssti mig og hugg-
aBi. Eftir þessu man ég enn og minnist oft
þegar ég sé hann. Ég vildi aö þú erföir
mildu og hlýju skapgeröina hans pabba
þlns.
LltiB mun ég hafa gefiö Ut á þessi orö
frænku minnar I þaB sinn. En einhvern
veginn hafa þau lo&aö viB mig öll þau ár
sem liöin eru si&an þau voru sögö. Og héö-
an af tekur þvl ekki fyrir mig aö gleyma
þeim.
Og árin liöu, eitt, kannski tvö. Þá fermd
6
istég upp á þau fræöi sem ég haföi lært
hjá Steinunni kennara og af vörum móöur
minnar.
Ekki voru þá komnar I tlzku hinar
iburöarmiklu veizlur og fermingargjafir
sem nú tröllriBa öllu siBferöi. En tvö
fermingarkort fékk ég. Annaö var frá
önnu frænku minni I Látrum. A þvf voru
fögur orö úr bibliunni, kross og rós. En
þaö sem prýöir kortiö mest, er höndin
hennar önnu. Hún skrifaBi svo vel, aö
ekki minnist ég aö hafa séB fegurri skrift.
Þetta kort á ég enn. Þaö hefur loöaö viö
mig eins og oröin sem hún sagBi um fööur
minn. — Llklega veröur þaö eitt af þvl
fáa, sem finnzt eftir mig dauöan .
Eftir þetta uröu kynni okkar önnu ekki
verulega náin. Hún mun skömmu seina
hafa fariB aö heiman til frekara náms. En
um skólagöngu hennar er mér HtiB kunn-
ugt. Þó veit ég, aöhún sótti kvennaskóla-
nám til IsafjarBar og seinna stundaöi hún
nám I fatasaum og hannyröum i Reykja-
vik. Hve mörgum árum þaö var eftir aö
hún hirti böslin af mér heima i Látrum,
man ég ekki.
Eftir þær fjarvistir settist hún aö heima
I Látrum. Óllna móBir hennar inun þá
hafa veriB oröin þreytt og lasin. Hún dó
1929. Eftir þaö mun öll heimiiisforstaöa og
stjórn innanbæjar hafa hvllt á heröum
önnu, meöan faBir hennar bjó búi slnu.
Mun þaö hafa veriB æriö verk.
Þá var enn búiB á öllum eyjum í Flat-
eyjarhreppi og þéttbýlt I næstu sveitum.
Verzlun var þá I Flatey. Hvallátur voru I
þjóöbraut þegarsótt var i kaupsta&inn úr
austursveitunum og þangaö áttu margir
erindi. Og þótt erindiö væri ef til vill ekki
næsta brýnt, munu þeir ekki hafa veriö
margir sem leiB áttu um BæjarsundiB á
þeim árum, án þess aö stinga viö stafni I
vörinni ILátrum. OltiB gat þá á ýmsu um
framhald feröarinnar og næturgestir tíö-
ir.
Heilsu fööur hennar hnignaöi ört, eftir '
aöhann missti konu sina. Hann haföi alla
tiBhaft yndi af gestakomu og veriö gest-
risinn. Og þótt hann heföi löngum ekki
fótavist þegar hér var komiö sögu, var
hans mesta yndi aö fá gesti I heimsókn og
rabba viö þá I herbergi sinu. Og ölluin
veitti Anna af rausn og myndarskap, enda
ævinlega gnægBir i búi.
ÓlafurandaöistáriB1939. HafBihann þá
I mörg ár þjáöst af erfiöum sjúkdómi. öll
þau löngu ár held ég aö þaö hafi komiö 1
hlut önnu, auk annarra starfa, aö hjúkra
honum og sinna. Mátti hann og varla af
henni sjá. Engan veginn mun þaö hlut-
verk hafa veriB létt, en leyst af höndum af
einskærri llknarlund og fööurást. Sjaldan
láta sllk störf mikiö yfir sér og eru ekki
höfB I hámælum á torgum.
Eftir aö faöir önnu dó, mun hún enn um
mörg ár hafa átt heima I Látrum á heimili
þeirra hjóna, Jóhönnu FriBriksdóttur
mágkonu sinnar og Jóns Danlelssonar
frænda síns. Jóhanna haföi veriB giH
ABalsteini bróöur hennar, en misst hann
eftir skamma sambúö. Ef til vill hefur
Anna á þeim árum ekki veriö svo föst viö
heimiliö I Látrum sem áBur. Um þaö er
mér ekki aö fullu kunnugt.
ÞaB var svo mörgum árum seinna, aö
hún roskin kona (1958) giftist Sveini
Gunnlaugssyni skólastjóra á Flateyri-
Hann var þá ekkjumaöur.
Sveinn er BreiBfiröingur, fæddur og
uppalinn I Flatey. Fróöleiksmaöur um
menn og málefni I sinni heimabyggö-
FlóBmælskur ræöumaöur, ritfær og
skáldmæltur vel, en hefur fátt látiö frá sér
fara af sinni framleiöslu á þvl sviöi.
Eftir giftinguna fluttist Anna alfarin úr
Hvallátrum, og áttu þau hjón upp frá þvl
gott og myndarlegt heimili á Flateyri •
önundarfiröi.
Og nú er þessi fórnfúsa hugljúfa frænka
mln, aldin aö árum og þrotin aö heilsu,
genginafþessum heimi. Hún andaöist hér
IReykjavík7. júll s.l. og var jöröuö íFlat-
ey 16. sama mánaBar. Hvergi hef ég séö
hennar minnzt. 1) ÞaB er eins og hún haf>
aldrei veriö til. Þess vegna eru þessar
sundurlausu fátæklegu minningar mfnar
um hana settar á bla&. 18/111977.
Bergsveinn Skúlason.
1) Svo var þaö þegar þessi grein var skrif'
uö, en hún er allgömul eins og sjá má. Si®'
an hefur hennar veriö minnzt I blööum-
B.Sk’
lslendingaþaett'r