Íslendingaþættir Tímans - 26.01.1983, Blaðsíða 5

Emilía Friðriksdóttir
Fagrahvammi, Hveragerði
Fædd 3. október 1906.
Dáinn 16. desember 1982.
Við sem búum á norðurhveli jarðar finnum það
best hvað birta og ylur eru okkur mikilvæg . Þegar
skammdegið leggst að okkur, sólargangur verður
styttri, en dimmi tími sólarhringsins þeim mun
lengri.
Það var einn af þessum dimmu skammdegis-
dögum að okkur barst sú fregn að Emilía í
Fagrahvammi væri dáin . Hún var bráðkvödd að
heimili sínu þ. 16. dag desemberm.i s.h.langri og
giftudrjúgri starfsæfi var lokið. Vissulega er það
gott hverjum þeim er fær að kveðja þennan heim
með slíkum hætti, en alltaf veldur slíkt nánustu
ástvinum óvæntri sorg og sársauka.
Emilía var fædd 3. dag októbermán. árið 1906
í Súðavík Norður-ísafjarðarsýslu. Hún var komin
af hinni mannmörgu Arnardalsætt, foreldrar
hennar voru Daðína Hjaltadóttir og Friðrik
Guðjónsson barnakennari í Súðavík. Hjá þeim
hjónum var símstöð staðarins til húsa sem þau
sáu um í áraraðir. Systkini Emilíu voru þrjú, sem
öll eru nú látin. Hún ólst upp hjá foreldrum sínum
í Súðavík og vandist snemma að taka til
höndunum. Emilía stundaði nám í Húsmæðra-
skólanum á Blönduósi 1924-1925 og þaðan lá
leiðin til Reykjavíkur til að öðlast meiri þekkingu
og aðra. Hún var mjög laghent við sauma og
tóvinnu, að ógleymdum kökubakstri. Drjúg
heyskaparkona og ólst upp við mjöltun á kvíám
ásamt þeim vinnubrögðum er tíðkuðust frameftir
fyrri hluta aldarinnar. Störf hennar voru ósvikin
°g vel þegin. Hin síðari ár prjónaði hún mikið í
höndum og eru þeir ófáir, yngri sem eldri, er notið
hafa hlýju af handaverkum hennar.
Hún hét fullu nafni Svanfríður Þórunn
Halldórsdóttir. Fæddist að Eyjum í Kaldrananes-
hreppi 16. október 1896, en þar dvöldu þá
foreldrar hennar Þorbjörg Kristjánsdóttir og
Halldór Jónsson, síðar bóndi á Svanshóli og
víðar, en andaðist að Bassastöðum. Við vorum
því bræðrabörn. Foreldrar hennar giftust ekki og
slitu samvistum. Hún kom að Svanshóli á sjöunda
ári ásamt móður sinni og systrum, sem báðar
voru yngri, en þær voru þessar: Jakobína Guðrún
er síðar bjó að Mýrum við Drangsnes ásamt
manni sínum, Elíasi P. Bjarnasyni frá Klúku, en
þau eru nú í Elliheimilinu Skjaldarvík, Akureyri.
Yngst var Kristjana er bjó með barnsföður sínum,
Ólafi Jóhannssyni frá Bakka, að Helganesi á
Selströnd og víðar. Hún andaðist í febrúar sl.
Þær Þorbjörg og Þórunn slitu ekki samvistum
°g áttu heima á Svanshóli til lokadægurs. Þórunn
giftist aldrei.
Þorbjörg, Bagga, eins og við börnin kölluðum
hana, var „húskona", eins og nefnt var þegar
hvorki var að ræða um húsmóður né vinnukonu,
í vefnaði og saumum. f Reykjavík kynntist hún
eftirlifandi eiginmanni sínum Ingimar Sigurðssyni
garðyrkjufræðingi og vann Emilía um tíma í
en höfðu sér eldamennsku þegar ekki var unnið
fyrir heimilið. Hún var hörku dugleg við öll verk
og eftirsótt við heyskap. Gaf ekki eftir duglegustu
karlmönnum við slátt, eða aðra átakavinnu. Dóda
var líka drjúg rakstrarkona þrátt fyrir fíngerða
líkamsbyggingu, og létt á fæti til hins síðasta.
AHar voru mæðgurnar mjög söngvinnar og mig
undraði oft hve feikna mörg ljóð og kviðlinga
Bagga kunni, eða þætti úr fornsögunum. Hún lézt
8. nóv. 1953.
Dóda bar ekki hugrenningar sínar á torg, og
vandfundin vinfastari manneskja.
í byrjun fjórða áratugsins, þegar átök voru hörð
í landsmálum, engu síður en nú, kom ungur
maður fram við útvarpsumræður, sem hreif
marga, m.a. Dódu svo mjög, að engum leyfðist
að hallmæla honum án þess að særa hana þótt hún
hefði ekki mörg orð um, en lífsstefnu hans féllst
hún á. Enda varð Eysteinn Jónsson leiðandi
stórmenni fjölbreyttra framfara í landinu um
áratuga skeið.
Þann 7. des. sl. lærbrotnaði Dóda og var daginn
eftir flutt suður á Borgarspítala þar sem hún lézt
snögglega viku síðar. Hún lifði það, að þrír
ættliðir hefðu hér heimilisforráð.
Dóda! Við leiðarlok þökkum við þér langa og
góða samfylgd og óskum þér allrar farsældar í
heimi ódauðleikans.
Ingimundur
á Svanshóli.
blómabúðinni Flóru, sem Ingimar átti ásamt
Rögnu systir sinni. Þau Emilía og Ingimar
giftu sig þ. 14. dag maímán. árið 1935. Flutti
Emilía nú í Fagrahvamm þar sem Ingimar ásamt
föður sínum Sigurði Sigurðssyni fyrrv. búnaðar-
málastjóra höfðu reist garðyrkjubýli á bökkum
Varmár í Ölfusi, voru það reyndar fvrstu
byggingar sem reistar voru á þeim stað, sem nú
heitir Hveragerði. Fyrsta gróðurhúsið þar byggði
faðir Ingimars árið 1930 og var það 45 ferm. að
stærð. 1 dag er gróðrarstöðin í Fagrahvammi með
um 5 þús. ferm. undir gleri og með stærstu
gróðrarstöðvum landsins. Uppbyggingarstarfið hef-
ur haldið áfram í gegnum árin. Hefur Sigurður
sonur þeirra Emilíu og Ingimars lagt þar gjörva
hönd að nú síðari árin. Það hefur því vérið nóg
að starfa hjá húsfreyjunni í Fagrahvammi því oft
var mannmargt heimilið, bæði garðyrkjufólk og
smiðir auk stækkandi fjölskyldu. Kom sér því vel
hve húsmóðirin var vel verki farin og frábærlega
vel að sér í matargerð og hússtjórn allri. Þau
Emilía og Ingimar voru samhent í lífinu og
lánssöm, þau byggðu upp fagurt heimili, sem
öllum er þangað komu, en það er orðinn stór
hópur, var tekið af alúð og veittar höfðinglegar
móttökur. Veit ég að margir minnast nú með
þakklæti góðra og glaðra stunda með þeim í
Fagrahvammi frá liðnum árum. Emilía var
sérstaklega skapgóð, jafnlynd kona, sá ég hana
aldrei skipta skapi,alltaf jafn glaðleg í viðmóti, en
þó var alvara ltfsins henni aldrei mjög fjarri. Hún
var hreinskilin í besta lagi og sagði jafnan hug
sinn, söngelsk var hún og las nótur enda hafði
hún hljóðfæri á heimili sínu. Hún var sérstaklega
barngóð kona og mátu bamabörnin hana mikið
og hændust að henni, sem allt vildi fyrir þau gera.
Veit ég að þau eiga nú og varðveita í hjörtum
sínum ógleymanlegar og bjartar minningar og
þakklæti til ömmu sinnar frá fyrstu tíð. Ekki má
ég gleyma að geta þess hvað Emilía var mikill
dýravinur og höfðu þau hjón ávallt húsdýr á heimili
sínu sem hún annaðist eins og börnin sín. Hún
hafði mikið yndi af ferðalögum, enda ferðuðust
þau hjón mikið, bæði innanlands og utan.
Þau Emilía og Ingimar eignuðust fjögur börn,
sem hér verða talin upp í aldursröð. Þau eru: Þóra
fædd 21.mars 1936, búsett á Grófargili, Skagafirði,
gift undirrituðum og eiga þau 5 börn. Sigrún
Auður, fædd 24. nóv. 1937, búsett í Reykjavík
gift Magnúsi Sigurjónssyni húsgagnabólstrara og
kaupmanni og eiga þau 5. börn. Einn son átti
Sigrún áður en hún giftist, Daði Tómasson fæddur
5. feb. 1957, hann var alinn upp hjá afa sínum og
ömmu í Fagrahvammi sem þeirra sonur, hann er
nú við garðyrkjunám í Danmörku. Sigurður
fæddur 3. ágúst 1941 garðyrkjufræðingur búsettur
í Brúarhvammi, giftur Guðrúnu Jóhannesdóttur
og eiga þau 3 börn.
Gerður fædd 15. maí 1945, búsett í Sandgerði
islendingaþættir
5