Íslendingaþættir Tímans - 02.02.1983, Blaðsíða 3

Friðrik Þorvaldsson,
fyrrv. framkvæmdastjóri
1 -?■. ;
■ f dag fer fram frá Dómkirk junni útför Friðriks
Þorvaldssonar, fyrrverandi framkvæmdarstjóra
Skallagríms hf. Með honum hverfur af sjónarsvið-
inu maður, er bjó yfir flestum þeim mannkostum,
sem prýddu aldamótakynslóðina. í brjósti hans
brann til æfiloka sá eldmóður, sem gerði
samtíðarmönnum hans kleift, á örfáum áratugum
að lyfta íslensku þjóðlífi úr ráðalausri örbirgð til
nútíma velmegunar. Sem dæmi um áhuga hans
fyrir því, sem þjóðinni mætti koma að gagni, má
nefna að daginn eftir að þessi 86 ára gamli maður
var fluttur á gjörgæsludeild Landakotsspítalans,
birtist síðasta grein hans um fiskirækt sem
búgrein, og með því síðasta, sem hann sagði á
meðan hann hafði fulla rænu var: „Það er hægt
að byggja brú".
Friðrik var fæddur að Álftártungukoti á Mýrum
10. desember 1896, sonur hjónanna Porvaldar
Sigurðssonar og Valgerðar Önnu Sigurðardóttur.
Systkinin voru sex talsins og er nú eitt þeirra á
lífi, Sigurður bóndi á Sleitustöðum í Skagafirði,
99 ára að aldri.
Ungur aflaði Friðrik sér þeirrar menntunar,
sem kostur var á, m.a. á Hvítárbakkaskólanum
og stundaði síðar kennslustörf þar og víðar í
Börgarfirði og Borgarnesi. Ensku, þýsku og fleiri
námsgreinar lærði hann tilsagnarlaust. Sem for-
maður Ungmennasambands Borgarfjarðar stóð
hann fyrir sameiginlegu átaki félaganna um
bygginu héraðsskóla í Reykholti og var síðar
Prófdómari þar um árabil.
Á Hvítárbakkaskólanum kynntist Friðrik eftir-
lifandi eiginkonu sinni Helgu Guðrúnu Ólafsdótt-
Ur og áttu þau 65 ára hjúskaparafmæli í síðasta
mánuði. Börn þeirra hjóna eru: Eðvard,
mjólkurfræðingur í Abbotsford í Kanada, giftur
Barböru Friðriksson. Þau eiga 5 börn.Guðmund-
ur, verkfræðingur á Keflavíkurflugvelli, giftur
Guðrúnu Jónsdóttur og eiga þau 4 börn.
Þorvaldur verslunareigandi í El Paso í Texas,
giftur Joan Friðriksson. Þau eiga 2 dætur. Elsa,
búsett í Reykjavík, gift Óskari Jóhannssyni
haupmanni og eiga þau 4 börn. Ólafur, sjón-
varpsvirki í Abbotsford í Kanada, giftur Maríu
Hálfdánardóttur Viborg. Þau eiga 2 börn. Jónas,
verkfræðingur á Adak-eyju í Alaska, giftur
Valgerði Gunnarsdóttur. Þau eiga 3 syni.
Friðrik og Hclga settust að í Borgarnesi árið
1920. Par stafaði hann um tíma við Kaupfélag
Borgfirðinga, einnig sem hafnarvörður og síðar
ufgreiðslumaður Laxfoss. Það starf var umsvifa-
mikið á þeim tímum sem mikill hluti fólksflutninga
a milli Norðurlands og Reykjavíkur fór um
Borgarnes.
Þrátt fyrir það vannst Friðrik tími til að vera
°rganleikari við kirkjuna á Borg og við guðsþjón-
Islendingaþættir
ustur í Borgarnesi, stofna og stjórna blönduðum
kór og karlakór. Koma upp og stjórna lúðrasveit,
sem m.a. lék í Stykkishólmi, Akranesi og á
íþróttamótum á Hvítárbökkum. Hann var í
hreppsnefnd og skólanefnd, starfaði mikið að
bindindismálum og í ungmennafélaginu Skalla-
grími og var formaur þess um árabil og formaður
Ungmennasambands Borgarfjarðar.
Hann gerði fallegan trjá- og blómagarð á
lóðinni við íbúðarhúsið, flutti inn frá Noregi
blóma- og trjáplönturog útvegaði þeim, sem vildu
og gróðursetti jafnvel fyrir þá. Hann byggði
gróðurhús og ræktaði m.a. margvísleg blóm, sem
ekki höfðu áður sést hér á landi. Hann tók til
ræktunar stórt svæði ofan við Borgarnes og gcrði
þar ræktunartilraunir með margvíslegar grasteg-
undir, samdi nákvæmar skýrslur um árangurinn
og gaf Búnaðarfélaginu. Hann kom sér upp og
hreinræktaði gráan fjárstofn, einmitt þann lit
sem 40 árum seinna þótti eftirsóknarverðastur. Á
kreppuárunum byggði hann annað íbúðarhús á
lóðinni hjá sér og lét eldri syni sína, sem þá voru
unglingar, hjálpa við bygginguna. Fjölskyldan
flutti í nýja húsið, á meðan eldra húsið var lagfært
og stækkað, en nýja húsið var selt og andvirði
þess fjármagnaði framhaldsnám bræðranna. Við
lóð Friðriks var óbyggt svæði, og sem formaður
Ungmennafélagsins beitti hann sér fyrir því að þar
yrði gerður skrúðgarður. Með aðstoð eldri
sonanna gróðursetti hann þar fyrstu trén og lagði
þar með grundvöllinn að Skallagrímsgarðinum,
en síðar tók kvenféiagið við rekstri hans og með
mikilli vinnu, einstakri alúð og snyrtimennsku, er
hann ekki aðeins kvenfélagskonum heldur
Borgnesingum öllum til mikils sóma og fcrða-
mönnum unaðsreitur.
Friðrik var alla tíð mikill áhugamaður um
íþróttir, sérstaklega knattspyrnu. Hann útbjó
fótboltavöll með strákunum í Borgarnesi og
leiðbeindi þeim við íþróttaiðkanir. Eftir að hann
fluttist til Reykjavíkur, fylgdist hann með knatt-
spyrnuleikjum af miklum áhuga, á meðan hann
gat komið því við.
Þegar Skallagrímur hf. setti á stofn eigin
afgreiðslu í Reykjavík, sá Friðrik um hana og tók
einnig að sér um tíma afgreiðslu skipaflutninga til
Vestmannaeyja og Vestfjarða. Mörg sporin átti
þessi síkviki og líflegi maður á hafnarbakkanum
jafnt á helgidögum sem rúmhelgum, alltaf
reiðubúinn að leysa hvers manns vanda og sjá um
að allir pakkar og pinklar kæmust í réttar hendur.
Um það leyti hófust kynni okkar er ég varð
tengdasonur hans. Oft starði ég undrandi á
þennan mann. , sem skrifaði farmskrá með
miklum hraða og öryggi, talaði í símann og
svaraði fyrirspurnum fólks á afgreiðslunni allt
samtímis. Skömmu síðar réðumst við í að byggja
íbúðarhús við Austurbrún. Þá var hann um
sextugt. Enn átti ég eftir að undrast það
óþrjótandi starfsþrek sem Friðrik bjó yfir og hve
smitandi lífskraftur hans var. Veturinn sem við
máluðum allt húsið að innan með þeirra tíma
vinnubrögðum, var unnið til klukkan 1:30 hverja
einustu nótt og alltaf var Friðrik mættur niður við
höfn klukkan rúmlega 7. Varlá var byggingu
hússins lokið, er hann byggði gróðurhús og tók
til við lóðina. Á örfáum árum breytti hann
stórgrýtisurð í trjágarð með fjölskrúðugum og
sjaldgæfum blómategundum.
79 ára að aldri lét hann af störfum við
Akraborg, og eftir það var hann að mestu bundinn
heima við hjúkrun Helgu konu sinnar, sem missti1
heilsuna um þær mundir. Með aðstoð heimahjúkr-
unar, sem hann var mjög þakklátur fyrir, stundaði
hann Helgu af mikilli alúð, oft sárþjáður sjálfur
og mikið lengur cn heilsa hans leyfði.
Samgöngumál voru Friðriki jafnan hugleikin.
Hann sá fram á að brúargerð yfir Hvalfjörð væri
engir draumórar og andvirði hennar myndi fljótt
skila sér í þjóðarbúið. Hann skrifaði verktaka-
fyrirtækjum, sem stóðu í stórbrúarsmíðum um
víða vcröld og fékk frá þeint áætlanir, verklýsing-
ar, kostnaðarreikning og allar þær upplýsingar,
sem hann bað um. Með hverri sendingu varð hann
sannfærðari um kosti brúargerðarinnar. Svo
mikið mark var tekið á fyrirspurnum hans að um
það leyti sem hafin var garð Borgarfjarðarbrúar,
barst honum uppkast að tilboði í byggingu og
fjármögnun Hvalfjarðarbrúar f-rá einu þekktasta
verktakafyrirtæki heimsins á því sviði. Hefðu
Framhald á næstu síðu
3