Íslendingaþættir Tímans - 29.06.1983, Blaðsíða 2

Þar ólu þau upp dóttur sína Kristínu og fósturson
Björn Karlsson er til þeirra kom sjö ára. B úið var
ekki stórt. Þorgeir vann nokkuð utan heimilis að
iðn sinni með aukinni rafvæðingu sveitanna, en
mest og lengst við Laugaskóla og byggðahverfið
þar, en búsumstang lenti meira á Ólöfu og
börnunum er þau komu til aldurs. Og á þessum
næðingssama stað á hávaðanum við gljúfrin þar
sem Brúagolan átti upptök sín, tókst þeim hjónum
að koma upp fallegum blóma- og trjágarði við bæ
sinn og trjáreit í girðingu við túnið, og bómagarð-
urinn dafnaði vel við atlæti Ólafar.
Þegar ráðin var brottför þeirra frá Brúum 1965,
úr héraði, orti Ketill á Fjalli, mágur Þorgeirs,
þetta stef:
Þorgeir bjó sig frá Brúum,
brúnirnar úði fal.
Þoka í Þorgerðarfjalli,
þungt yfir Aðaldal.
Leitar nú enginn lengur,
Uðsinnis á þeim stað.
Horfinn er dáða drengur,
dimmir og syrtir að.
Þau hjón settust að á Akureyri hjá Kristínu
dóttur sinni, en ekki var Þorgeir þó með öllu
farinn að austan. Hann var öðrum þræði austur í
dölum við raflagnir og við aðgerðir og mest í
Laugaskólahverfinu. En þar kom að ferðum hans
austur fækkaði og síðustu árin tvö, þrjú, var hann
sestur að heima. Þorgeir lést eftir stutta legu 19.
mars og var jarðsettur á Akureyri 26. sama
mánaðar, tæplega áttatíu og eins árs. Þorgeir var
heiðursfélagi í Lionsklb. Náttfara.
Einn var sá þáttur í persónugerð Þorgeirs er ég
hef aðeins tæpt á, sem gerði hann sérstakan
nokkuð og eftirminnilegan, þeim er því kynntust,
en það var þekkingarleit hans, allt frá barnæsku,
sífelld og áleitin, er aldrei skildi við hann. Var það
bæði á vísindalegum og hugrænum sviðum. Hann
ritaði þrjár greinar um jarðfræði Aðaldals og
Þingeyjarsýslu er birtust í Árbók Þingeyinga.
Helgi Hallgrímsson náttúrufræðingur ritaði í 20.
tölublað íslendingaþátta grein um Þorgeir, þar
sem hann gerir þessu góð skil og verður þar ekki
umbætt af mér. Vil ég taka upp stutta tilvitnun í
grein Helga:
„Það semmáli skiptir er, að til skuli vera
fróðleiksmenn á borð við Þorgeir, sem h afa yndi
af því að tileinka sér vísindalega þekkingu og efla
þannig anda sinn til frekari íhugunar og þekking-
arleitar.
Þekkingarleitin var einmitt citt höfuðeinkenni
Þorgeirs á efri árum, þeim tíma sem ég hafði af
honum einhver kynni, og takmarkaðist þá ekki
við þann geira tilverunnar sem vísindi nútímans
hafa valið sér að viðfangsefni."
Hér hef ég engu við að bæta. Þar sem Þorgeir
Jakobsson kvaddi er góður maður genginn. -
Síleitandi nýrrar þekkingar, með spurn á vör og
úrlausn í andsvari hélt hann sér andlega ungum til
elli. Slík er góðs manns gæfa.
Jóna var fædd 8. janúar 1904 í Haga, tæpum
tveimur árum yngri en Þorgeir. Þar ólst hún upp
og óx úr grasi, fremur smávaxin, falleg stúlka,
blíðlynd, héldræg og brosmild. Ekki átti hún á
kostum völ til menntunar umfram hið venjulega
barnaskólanám. Rúmlega nítján ára að aldri, 18.
febrúar 1923 giftist Jóna Jóhannesi Friðlaugssyni
2
kennara og rithöfundi, sveitunga sínum og
frænda. Var hann þá rúmlega fertugur að aldri.
Þau voru að öðrum og þriðja að frændsemi.
Friðlaugur faðir hans var bróðir Hólmfríðar
móður Jakobs föður hennar.
Jóhannes og Jóna hófu búskap á fjórðungi af
Haga á móti föður hennar, alls ónógu jarðnæði.
Búið varð aldrei stórt, en Jóhannes hélt áfram
starfi sem aðalkcnnari sveitarinnar samhliða bú-
skapnum. Fyllstu hagsýni varð að gæta í einu og
öllu eftir því sem börnunum fjölgaði og árin liðu.
Suðurlandaferðir og orlofsdvalir voru ekki þá í
boði, heldur kreppa og heimsstyrjöld. Jóna þurfti
auk heldur að vera bæði bóndinn og húsfreyjan
tímum saman að vetrinum þegar Jóhannes var
fjarverandi vegna starfs síns. Börnin urðu alls
átta. En Jóna átti lipurð, þolgæði og seiglu með
jafnlyndi er aldrei brást, - og búskapurinn í Haga
blessaðist í sambýli við fólk hennar.
Jóhannes og Jóna bjuggu í Haga í þrjátíu ogeitt
ár, allt til fráfalls Jóhannesar haustið 1955, og
hafði hann þá látið af kennslu nokkrum árum
áður. Þá tók Dagur sonur þeirra við búi með
henni. Dvaldist hún síðan lengstaf heima í Haga
með Degi, unz hún fluttist fyrir uþb. fimm árum
á sjúkrahúsið á Húsavík þar sem hún dvaldist
síðan. Börn þeirra JónuogJóhannesareru: Hugi,
brúarsmiður í Reykjavík. Snær, bókbindari og
bóksali í Reykjavík. Heiður, húsfreyja á Akur-
eyri. Völundur, húsasmiður á Egilsstöðum.
Hringur, listmálari í Reykjavík. Fríður, húsfreyja
á Akureyri. Dagur, bóndi og oddviti í Haga.
Freyr, tæknifræðingur í Reykjavík.
Á næstliðnu hausti gáfu þau börn þeirra hjóna
út bókina Gróin spor, Jóhannes Friðlaugsson
aldarminning. Það er valið efni úr ritum Jóhannes-
ar. Þar skrifaði Andrés Kristjánsson rithöfundur
inngangsritgerð um höfundinn. í niðurlagsorðum
kemst hann svo að orði:
„Það ræður af líkum að hlutskipti Jónu húsmóð-
ur í Haga var enginn leikur. En hún fórnaði
börnum sínum, eiginmanni og heimili öllum
starfskröftum. Jóhannes var löngum að heiman
við kennslustörfin, og þá hvíldi heimilið á herðum
hennar. Hún er þó ekki sterkbyggð kona, en
þrautseigja hennar og þolgæði brast aldrei. Þar
lögðu fórnfýsin og ástin saman afl sitt í þá
umhyggju sem til þurfti í forsjá átta barna við
kröpp kjör og hlaut sín sigurlaun eins og oftast
áður. Jóna dvelst nú á sjúkrahúsinu á Húsavík,
öldruð kona.“
Jóna iést 11. apríl og var jarðsett að Nesi í
Aðaldal 24. apríl, eftir að fresta hafði orðið útför
hennar sökum snjókomu og vetrarveðra. í Nesi
höfðu foreldrar hennar hafið sinn búskap og þar
hafði hún hlotið margvíslega þjónustu. Þar var
hún skírð, fermd og gift. Þangað flutti hún átta
börn sín til skírnar og fylgdi þaðan manni sínum
til grafar. Og þaðan var hú að síðustu hafin út til
legstaðar hjá manni sínum. Á þessum misviðra-
sama vordegi sem þó var veðrum skárri næstum
dögum á undan, gafst bjartsýnum mönnum byr
undir þá vængi að nú færi að sjá fram úr síðasta
élinu á þessu vori, og brátt færu frjókorn að spíra
í mold til viðhalds nýju lífi af fornum stofnum.
Blessuð sé minning þessara góðu systkina, Jónu
og Þorgeirs frá Haga, gamalla sveitunga minna og
frænda. Guð og gæfan fylgi aðstandendum þeirra
og niðjum, frændum og fornvinum.
Indriði Indriðason
Gústaf A.
Framhald af bls. 7
Hún var alla tíð t sérstöku uppáhaldi hjá föður
sínum og þeim báðum hjónum. Hún giftist ung
Karli Ásgrímssyni, bifreiðastjóra, frá Borg í
Miklaholtshreppi. Er það mjög umtalað meðal
kunnugra, hversu þau önnuðust Gústav vel hin
síðustu ár. Var þar sannarlega endurgoldin sú
, umhyggja sem veitt var Sigríði á fyrstu árum
ævinnar. Þau Karl og Sigríður eiga þrjú börn, sem
voru í miklu uppáhaldi hjá afa sínum, en þau eru
Gústav Adolf, Þóra Sigríður og Ásgrímur Karl.
Öll sjá þau nú á eftir góðum og ástríkum afa.
Gústav Adolf var hugljúft allra, sem kynntust
honum hvort sem var vinnufélaga eða annarra.
Öll framkoma hans og ljúfmennska var slík að
hún hlaut að kalla fram vinsemd á móti.
Ég og kona mín sendum fjölskyldu Gústavs og
ættingjum innilegar samúðarkveðjur.
Péfur Péfursson
+
„Ég ætla að fara til Þóru og Gústa,“ var setning
sem ég sagði oft þegar ég var bern, en ekki bara
til Þóru eða til Gústa, því svo sameinuð voru þau
í huga mér, móðursystir mín, Þóra Hannesdóttir,
sem nú er látin fyrir nokkrum árum og eiginmaður
hennar Gústav A. Guðmundsson.
Milli heimilis þeirra og foreldra minna var ekki
langur vegur og eru því bernskuminningar mínar
bundnar þessum báðum heimilum, og ekki því
síður að Gústav og faðir minn byggðu saman
sumarbústað í Mosfellssveit er kallaðist Systra-
hvoll en var í nokkur sumur sameiginlegt heimili.
þessara fjölskyldna. Þessi sumur eru mér minnis-
stæð vegna þess hversu mikil samheldni var þar og
eins við næstu nágranna. Sem dæmi má nefna að
skömmu eftir að Systrahvoll var reistur var tengd
þar vatnsveita og síðar sett upp þar rafstöð, en
bústaðurinn var byggður árið 1940 og þá mjög
fátítt að slíkt væri gert.
í Systrahvoli var oft setið fram eftir kvöldum og
hlustað á Gústav segja sögur af lax- og silungs-
veiði, en Gústav hafði mjög gaman af veiðiferðum
og veiðiskap. Á þessum árum fór Gústav í ýmsar
veiðiferðir með spilafélögum sínum og þeirra
mökum. Þessir spilafélagar hittust hver hjá öðrum
einu sinni í viku yfir vetrarmánuðina í mörg ár.
Eitt af áhugamálum Gústavs var ljósmyndataka...
og vinna í sambandi við framköllun og stækkun á
myndum og eru til myndir sem sýna að þar var
hann ekki eftirbátur annarra.
Um ættir Gústavs er ég ekki nægilega kunnur
til að gera þeim skil hér. Þó veit ég hins vegar
hversu annt honum var um þann stað sem hann
ólst upp á en það er Mýrdalur í Kolbeinsstaðar-
hreppi.
Álltaf var gott að koma til Þóru og Gústavs,
hvort sem var að Mánagötu 16 eða i Skipholti 28,
en ekki þar langt frá eða í öðru húsi þaðan, hefur
dóttir þeirra Sigríður búið ásamt manni sínum
Karli Ásgrímssyni og þremur börnum þeirra um
langt skeið. Það veit ég að Þóra og Gústav
þökkuðu ávallt fyrir að hafa fjölskylóuna svo
nærri sér.
Fyrir mína hönd og systur minnar Döddu, en
hún dvelst nú erlendis, vildi ég óska að Guð styrki
Dirrý og hennar fjölskyldu í sorg þeirra og blessi
þau. FiHí.
íslendingaþættir