Íslendingaþættir Tímans - 29.06.1983, Blaðsíða 8

Sjötugur:
Eggert Ólafsson
bóndi, Porvaldseyri
Einn kunnasti maður í íslenskri bændastétt
Eggert Ólafsson á Þorvaldseyri undir Eyjafjöllum
er sjötugur að aldri 29. júní. Hann fæddist á
Þorvaldseyri þann mánaðardag árið 1913 og ólst
þar upp hjá foreldrum sínum Ólafi Pálssyni og
Sigríði Ólafsdóttur.
Jörðin Þorvaldseyri hefur verið stórbýli síðan
Þorvaldur Björnsson hóf þar búskap 1886. Ólafur
Pálsson og kona hans komu að Þorvaldseyri frá
Svínhaga á Rangárvöllum árið 1906, keyptu þau
jörðina og bjuggu stóru og myndarlegu búi
þangað til 1949 að þau hættu búskap, en við tók
Eggert sonur þeirra, en hann hafði jafnan unnið
við bú foreldra sinna frá því hann var barn. Var
það almannarómur þeirra er til þekktu, að í
honum myndi vera mikið búmannsefni, og eftirað
hann varð fullþroska maður var ekki um það
cfast, að þar sem hann var færi einnig efni í
forystumann í félagsmálum, enda var farið að fela
honum trúnaðarstörf í félagsmálum bænda áður
en hann hóf sjálfur búskap formlega.
Á afmælisdegi sínum 1949 gekk Eggert að eiga
unga norska stúlku Ingebjörgu að nafni frá
Öystre-Slidre í Vobú, dóttur bónda og smiðs þar:
Thorleifs Nýhagen.
Hin norska brúður Eggerts hefur frá upphafi
vcrið mikilhæf húsmóðir í hinu nýja landi og
skipar ekki síður með sæmd og prýði sinn sess, en
hinar norsku landnámskonur þegar þær settust að
á landi hér, svo sem frá er sagt í fornum ritum. Á
Þórvaldseyri er risna góð og gestum veitt vel með
alúðlegu viðmóti, en þar er gestkvæmt mjög því
margir þurfa að finna húsbóndann, en einnig leita
þangað forvitnir ferðamenn innlendir og erlendir
til að skoða hinn myndarlega stórbúskap, fyrir-
myndar byggingarogvéltækni. Eggert hefur alltaf
verið manna fljótastur til að taka í þjónustu
búrekstursins allskonar vélar og tæki. Hann er
smiður ágætur ekki síst á járn og ótrúlega fljótur
að tileinka sér skilning á flóknum tæknibúnaði. Er
þekking Eggerts á því sviði fengin með lestri
fagrita og sjálfsnámi. Ræktun jarðar og búfjár er
til fyrirmyndar enda er arður eftir því. Eggert trúir
á mátt íslenskrar moldar og sýnir þá trú í verki.
Hann hefur svo sem þjóðkunnugt er um langt
skeið ræktað korn á ökrum og aldrei hefur
uppskera brugðist þrátt fyrir köld sumur sem
komið hafa og þrátt fyrir þá sterku storma, sem
oft skella á undir Eyjafjöllum og gera usla hjá
bændum þegar hey og hús fjúka uppí loftið og
hverfa út t' buskann.
Hin fagra Eyjafjallasveit er umkringd ósigrandi
höfuðskepnum. Við ströndina ólmast Ránardætur
hvítfaldaðar og lemja landið með heljarafli, en á
bak við byggðina standa föstum fótum þverhnípt
fjöll með tinda og skörð. Yfir skín jökullinn
fannhvítur í tign og veldi, þar sem eldur býr í
iðrum. Æstir vindar æða oft um tindana og
skörðin og slá ógnarafli sínu niður á Iáglendið.
Slíkar eru andstæðurnar, en sléttan milli fjalls og
8
fjöru er grösug og gróðursæl og þar dreifir
fénaður sér um græna haga og smjör drýpur af
hverju strái þar sem bændurnir rækta jörðina.
Skammt frá bænum á Þorvaldseyri stendur einn
hæsti fjallrisinn undir Eyjafjallajöklí, núpurmikill
austan í Steinafjalli og gnæfir við himin . Hann
haggast ekki þótt vindar blási. Bóndinn á Þor-
valdseyri er fastur fyrir eins og núpurinn nágranni
hans. Hann lætur ekki hrekjast fyrir sviftivindum
samtíðar sinnar. Rík sjálfsbjargarhvöt vígð hug-
sjón samvinnuhreyfingarinnar býr í honum og
ræður stefnu hans og atfylgi við málefni bænda og
í þjóðmálum. Eggert er friðsamur, en fastur fyrir.
Félagshyggjumaður, sem hefur jafnan lagt lóð sitt
á þá vogarskál er þyngst vegur þar sem beitt er
félagslegum og friðsamlegum átökum til liðs við
bændur og dreifðar byggðir landsins. Honum
hefur líka verið veittur nrikill trúnaður til forystu
á þeim vettvangi. Árið 1947 var hann kosinn í
stjórn Mjólkurbús Flóamanna og á hann þar sæti
enn. Stjórnarformaðursíðan 1972. í stjórn Mjólk-
ursamsölunnar hefur hann verið s.l. 11 ár. í stjórn
Búnaðarsambands Suðurlands var Eggert um 30
ára skeið og sat á þremur Búnaðarþingum. Hann
var formaður Jarðræktarsambands Eyfellinga og
Mýrdælinga 1956 til 1965 og formaður Nautgripa-
ræktarsambands Rangæinga og V-Skaftfeiiinga
frá stofnun þess 1948. Þá var hann formaður
Sjúkrasamlags A-Eyfellinga í 12 ár, og í stjórn
Ungmennafél. Eyfellinga um skeið. Árið 1974
stofnuðu 16 bændur í A-Eyjafjallahreppi gras-
kökuverksmiðju, sem ber heitið: Fjallafóður og
framleiðir árlega nokkur hundruð tonn af gras-
kökum. Eggert var í fararbroddi um stofnun þess
fyrirtækis og er stjórnarformaður. Mörgum fleiri
félagsmála- og trúnaðarstörfum hefur Eggert
gengt þó hér verði eigi talin. Má nærri geta, að
tekið hefur þetta allt mikinn tíma frá búskapnum
og valdið miklum fjarvistum frá heimilinu. En
hann var svo lánsamur að eiga alltaf trúan og
tryggan starfsmann á búi sínu, sem óhætt var að
treysta. Er það uppeldisbróðir hans Sigurður
Sveinsson, sem enn dvelur og starfar á Þorvalds-
eyri.
Árið 1975 gerði Eggert bú sitt að félagsbúi með
tveimur sona sinna og búa nú þar með honum þeir
Ólafur og Sigursveinn. Þriðji sonurinn Þorleifur
býr í Vestmannaeyjum. Fjórða barn þeirra Þor-
valdseyrarhjóna er Jórunn húsfreyja að Lækjar-
túni í Ásahreppi. Öll eru þau systkin gift, og eru
þau gæfulegt og dugandi fólk.
Eggert á Þorvaldseyri er hófsmaður á öllum
sviðum og hvorki neytir hann víns né tóbaks.
Hann er hógvær maður í öllu dagfari og mjög
hagsýnn. Hann heldur fast á skoðunum sínum og
beitir alltaf rökum til að skýra þær en er jafnframt
reiðubúinn að taka tillit til annarra. Hin hagræna
hlið á hverju máli er honum jafnan ofarlega í huga
þvf honum er manna best Ijóst, að undirstaða
farsældar er, að hagsýni sé gætt og að nýungar og
umbætur verða því aðeins til hamingju, að þærséu
reistar á traustri og skynsamlegri meðferð fjár-
muna.
Sá er þetta ritar hefur átt alllangt samstarf við
Eggert. þar sem við vorum í 20 ár saman í stjórn
Mjólkurbús Flóamanna og eigum enn báðir sæti í
stjórn Mjólkursamsölunnar. Hafa hyggindi Egg-
crts og góðir samstarfshæfileikar notið sín vel í
því starfi og komið að góðu gagni.
Ég vona að sunnlenskir bændur megi enn um
skeið njóta starfskrafta, hæfileika og reynslu
Eggerts. Þakka ég honum gott samstarf og góð
kynni, og óska honum á sjötugsafmælinu farsældar
og langra lífdaga og fjölskyldu hans allri sendi ég
árnaðaróskir.
Ágúst Þorvaldsson
Leiðrétting
■ í 22. tbl. íslendingaþátta Tímans. miðv.d. 15.
júní sl. var á bls. 4. minningargrein um Sigur-
björgu Þorláksdóttur. Sigurbjörg var í fyrirsögn
sögð frá Áreyjum í Borgarfirði.-en átti að standa
Áreyjum í Reyðarfirði. Þetta leiðréttist hér með.
og beðist er velvirðingar á mistökunum.
íslendingaþættir