Íslendingaþættir Tímans - 24.08.1983, Blaðsíða 4

Oddný Þóra Magnúsdóttir
frá Einarsstöðum, Stöðvarfirði
Fædd 26. ágúst 1891
Dáin 19. maí 1983
Mig langar að minnast Þóru vinkonu minnar
aðeins með örfáum orðum. Hún var alltaf kölluð
Þóra eða seinna nafninu og vissu fáir að hún hét
tveimur. Leiðir okkar Þóru lágu saman árið 1946
þegar við bjuggum í sama húsi til 1949 um áramót.
En eftir það slitnaði aldrei það kynningarband
sem bast á milli okkar. Nokkrum árum seinna
keypti hún ásamt tveimur börnum sínum Ástu og
Helga husið við hliðina á mínu og bjó þar.
mikillar framleiðslu, þá fengu allar vinnufúsar
hendur nóg að gera. Hagur bræðranna stóð svo
með blóma næstu tvo áratugina.
Þá voru það lög í Bandaríkjunum að menn
hættu að vinna sextíu og fintm ára, hjá ríki eða
stórverktökum. Kjartan var sjö árum eldri en
Eiríkur. Um skeið var hann farinn að taka að sér
að byggja heil húsog varþví ekki bundinn þessum
aldurs takmörkum og hélt því áfram að byggja.
Eiríkur varð 65 ára vorið 1957 og hætti þá að
vinna á sinni skrifstofu. Þetta sumar komu þeir
bræður báðir til íslands. Þá kom Eiríkur með
bílinn sinn mcð sér. Þá Iá þeim ekkert á að flýta
sér aftur til Vesturheims og stóðu þeir alllengi við
hér heima. Þá bauð Eiríkur okkur hjónum með
sér í skemmtiferð norður um land og austur á
Hérað. Þessi ferð varð að öllu hin ágætasta og, að
ég vona, okkur öllum ógleymanleg.
Þessi ferð, var fjórða ferð Eiríks til íslands. en
þriðja og síðasta ferð Kjartans. Eftir þetta kom
Eiríkur fjórar ferðir heim, af því má ráða hve
hugur hans leitaði mjög heim til ættjarðarinnar.
Litlu eftir að Eiríkur kom vestur haustið 1957
kvæntist hann eftirlifandi konu sinni Ástu
Backmann, og var hann síðari maður hennar.
Þetta var sannarlega gæfuspor, fyrir hann, því frú
Ásta reyndist honum hinn ágætasti lífsförunautur.
Hún annaðist hann af alúð og kærleika til hinstu
stundar.
Kjartan andaðist í Vesturheimi haustið 1959.
Hann óskaði þess, fyrir andlátið að líkami sinn
yrði brenndur, askan send til íslands og henni
komið fyrir í æskudalnum hans. Þetta var gert, við
hátíðlega útför 24.7.1960.
Guðrún Vigfúsdóttir, systir þessara bræðra,
andaðist 18.4. 1972, 83ja, ára. Samkvæmt ósk
hennar var lík hennar brennt og22. 6s.ár var aska
hennar jarðsett við leiði foreldra hennar, eins og
gert var með líkamsleifar Kjartans heitins. Margir
af frændum og Vinum Guðrúnar sál. fylgdu henni
síðasta spölinn.
Eftir dauða Kjartans fluttu þau Eiríkur og Ásta
til Flórída í Bandaríkjunum, og dvöldu þar
nokkur ár. Þegar sjón og þrek hans fór að bila,
svo að hann gat t.d. ekki ekið bílnum sínum,
fluttu þau hjón bústað sinn vestur til Kaliforníu
við Kyrrahaf, í næsta nágrenni við Agnesi sonar-
Samfylgdin við Þóru var eitt með því besta sem
hefur hent mig um dagana. Hún var eins og
Austfjarða fjöllin tigin í reinsn og traust. Og hver
sá sem eignaðist vináttu hennar var ríkur, þótt
veraldar auðurinn yrði aldrei hlutskifti hennar
„já kynning við þig Þóra var svo dásamleg og dýr
ein af demöntunum bestu sem ég geymi í minja
sjóði.
Frá öllum þessum stundum andar vinblær hlýr
ævintýrum, sögum, þulum, söng og ljóði"
Já Þóra var afburða greind kona víðlesin, mjög
vel sjálfmenntuð. Hún unni Ijóðum. sögum og
dóttur Ástu, og hennar fólk. Þarna naut Eirtkur
síðustu æfiáranna, í hinu hlýja loftslagi á strönd
hins mikla hafs, umvafinn ástúð konu sinnar og
vina. Þessari löngu ferð Eiríks lauk svo 7.1.1983
þá átti hann að baki 90 ár og 8 mánuði. Líkami
Eiríks var brenndur og aska hans send til íslands
síðar um veturinn með ósk um að hann fengi leg
í grafreit sóknarkirkjunnar í Valþjófsdal.
Þannig endurheimta gömlu hjónin frá Tungu,
smátt og smátt, til sín, nokkuð af stóra hópnum
sínum, sem þau ólu upp í trú, von og kærleika.
Eiríkur var stór maður vexti og þrekinn,
hendurnar voru þykkar og stórar og fleira benti til
að hann hefði verið karlmenni að burðum.
Ef maður skrifaði Eiríki bréf með almennum
fréttum að heiman, skrifaði hann aftur svo til
samstundis. Rithönd hans stílhrein og falleg, hann
notaði jafnan óstrikaðan pappír og hvergi hallað-
ist lína og hvergi strikað yfir orð. Þessum
handstyrk hélt hann fram á þaðsíðasta. Áhugamál
hans voru margvísleg. Hann skrifaði um trúmál
atvinnumál.pólitík á okkar landi, Vesturheimi og
Austurlöndum fjær og nær. Eiríkur var prýðilega
hagmæltur og skreytti oft bréf sín með vísum sem
hann hafði þá nýortar.
Eftirfarandi hendingar læt ég verða mína síð-
ustu kveðju til Eiríks Vigfússonar. Þær skiljast
betur þegar það hefur verið Iesið sem að framan
getur.
Eiríkur Vigfússon frá Tungu
Ungur fórslu af föðurlandi þínu,
fallega sveininn heimli ceskuþráin
til fjarra landa eitthvað útí bláinn
með œvintýraglit á trafi sínu.
Stundum komstu aftur upp til landsins
en aðeins til að vera fáa daga
sú er algeng íslendingsins saga
unnin fyrir geymdir tryggðabandsins.
Og nú á æltjörð ennþá von á þér
alkomnum heim úr sjötíu ára ferð,
- þá ísa leysir innst í dölum vestur.
Þig yfir höfin ást til landsins ber
Sú fullvissa er mörgum mest um verð:
við móðurbrjóst er barnið aldrei gesittr.
Skálpasföðum í júlílok 1983
Þorsteinn Guðmundsson
söng. Tíminn leið mjög fljótt í návist hennar. Þar
var ekki minnst á galla samferðamanna. Heldur
allt það fagra og góða sem gefur lífinu svo
dásamlegan yl og fegurð. Ljóðskáldin voru rædd.
Tónskáldin rauluð, hún tók mann með sér á æsku
stöðvarnar í nátturuskoðun,þar tíndum við saman
fáséð blóm og steina. Þó að ég væri að norðan en hún
að austan breytti það engu. Hún tók mann með
sér á töfrateppi minninganna svo algjörlega að
mér finnst enn í dag að ég þekki hvern hól og
grasbala. Og börnin sem að hún lék sér með,
gamla fólkið sem þá var og bæina þess að utan og
innan. Þó að ég hafi aldrei til Stöðvarfjarðar
komið. Já þannig leið tíminn í kynnum við þessa
gáfuðu stoltu og góðu konu. Það var eins og að
manni finndist hún í tali sínu öllu, túlka í orðsins
fyllstu merkingu Ijóðlínur skáldsins sem sagði. ég
á öllum gott að gjalda. Gleði mín er stór og rík.ég
trúi að hún sé ein þeirra sem gjörði heiminn
bjartari og betri. því að,
Gu/lkornin þú tíndir sem greypt voru
í fólksins sál
og geymdir þœr sem perlur á munans talnabandi
og sólarljósi ófstu um minninganna tttál
og mörgum geisla sendir úr því töfra landi.
Já, þeir sem eiga svona mikinn andans auð
og orku til að vefja allt góðleik
sem þeir sakna
þeim verður aldrei veröldin vorköld eða snaitð
þeir visktt Drottins mœta, er af síðasta blundi
vakna
Já. það má nteð sanni segja að Þóra hafi ekki
dansað á rósunt í gegnunt lífið þó að hún nefndi
erfiðleikana aldrei einu orði, þá gat sá sem til
þekkti um hennar hagi getið sér þess til hversu
ntikið iífið lagði henni á herðar af erfiði og sorgum
því að hún vildi aldrei sækja til annarra heldur
standa sjálfstæð og frjáls á eigin fótum. Sem hún
gerði. Þóra missti föður sinn smá barn að aldri og
var yngst af stórum systkinahóp á vegum móður
4
íslendingaþættir