Íslendingaþættir Tímans - 02.11.1983, Blaðsíða 7

75 ára
Ólafur Sveinsson
bóndi í Stóru-Mörk
Ólafur Sveinsson. bóndi í Stóru-Mörk varð 75
ára 30. október s.l. Hann er fæddur að Dalskoti í
Vestur-Eyjafjallahreppi, 30. október 1908. For-
eldrar hans voru Guðleif Guðmundsdóttir og
Sveinn Sveinsson, sem var góður búhöldur. Hann
andaðist árið 1930en Guðleif náði aðverðaníræð.
Arið 1923 fluttu (rau hjónin með börnin sín,
sem urðu tíu talsins frá Dalskoti að Stóru-Mörk,
einum af vestustu bæjunum í Vestur-Eyjafjalla-
hreppi. Stóru-Merkurbæirnir þrír standa hátt og
horfa reisulegir vel viö sól. Gestrisni er mikil í
Merkur hverfinu og margur velferðarsopinn var
þar drukkinn þegar Fjallamenn fóru og komu af
afrétti og ferðamenn fóru enn á hestum inn í
Þórsmörk. Það var skemmtilegt að koma og
dvelja í Stóru-Mörk og blanda geði við hinn
giaðlynda systkinahóp, sem dvaldi í foreldrahús-
um fyrir stríð. Hinir hversdagslegustu atburðir
urðu yrkisefni. kryddaðir hnyttnum ,.húmor“.
Helgi Sæmundsson. rithöfundur og skáld kom
síðar sem ungur drengur inn í þennan selskap og
sómdi sér þar vel. Ahyggjur og armæða átti þar
ekki heima. enda hafði þá enginn heyrt nefnda
verðbólgu né vísitölubætur og menn voru varla
komnir svo langt í menningunni að kunna al-
mennilega að berja sér, eða að minnsta kosti
gerðu það ekki.
Heimilið hennar Guðleifar í Stóru-Mörk var
traust oggott. Þar var mikið unnið. mikil ráðdeild
og hagsýni, staðið vel í skilum við alla og hvers
manns bón leyst með vinsemd og gleði.
Þá má minna á enn einn þátt í störfum Þórhalls
sem er ökukennslan, er hann stundaði um langt
árabil. Meðal annars nutu margir nemendur
skólans staðgóðrar kennslu hans í þessu efni og
gera enn eftir því sem þeir hafa aldur til. En þrátt
fyrir fjölþætt verkefni í dagsinsönn, hefur Þórhall-
ur jafnan gefið sér tíma til að sinna félagsstörfum,
enda er hann félagslyndur og mannblendinn í
besta lagi. Meðal annars var hann lengi formaður
í flugbjörgunarsveit byggðarlagsins, mjög virkur í
hestamannafélaginu Sindra og í mörgum öðrum
samtökum. Þá hcfur hann lcngi verið áhugamaður
um bridge og oft tekið þátt í spiiakeppnum heima
fyrir og á fjarlægari slóðum.
Nú hefur Þorhallur að mestu hætt störfum við
smíðar, enda hcfur heilsa hans ekki verið svo góð
sem fvrrum hin síðustu ár. En ökukennslu stundar
hann sem fyrr og er nemendahópur hans orðinn
talsvert stór. Er það von okkar að hann megi
halda heilsu og stunda störf sín og áhugamál enn
um langt skeið.
Á þessum tímamótum vil ég senda vini mínum
Þórhalli, Elínu, dætrum þeirra ogöðru vandafólki
hjartanlegar heillaóskir í tilefni dagsins frá mér og
fjölskyldu minni með einlægri þökk fyrir áratuga
kynni og trausta vináttu. Megi gæfan ætíð vera
honum hliðholl.
Jón R. Hjálmarsson.
Guðleifu húsfreyju í Stóru-Mörk gleymir
enginn, sem henni kynntist. Hún var leitandi í
andanum, vel skyggn á hinar broslegu hliðar
tilverunnar. Las húslestrana með reisn og innlifun,
og beitti þá röddinni, eins og áður var siður, - með
söngtónum. En sá rómur fylgdi góðum Guðsorða-
lestri á árum áður ásamt því að draga seiminn.
Annan lestur las hún hátt með hressilegum brag
og hummaði á þar sem feitt var á stykkinu. Hló
björtum og hvellum hlátri þegar gamanmál komu
við sögu og þá kom hýruglampi í augun á
húsfreyjunni í Mörk, svo vel las hún eftir efninu.
að líkast var að hún hefði lært framsögn. Guðleif
andaðist fyrir fimmtán árum og hélt andlegri reisn
til dauðadægurs.
Óláfur Sveinsson ólst upp ágóðu heimili og ber
þess merki. Hann varð snemma sterkur og
stæltur. íslcnska glíman varð uppáhaldsíþróttin,
sniðglíma á lofti uppáhalds bragðið og sigursælt.
Máttu menn biðja fyrir baki sínu og rassi þegar
Ólafur var búinn að koma á þá því bragði. Þrisvar
sótti hann verðlaun fyrir fegurðarglímu út að
Þjórsártúni og einu sinni Skarphéðinsskjöldinn og
í það sinnið kom glímukóngurinn einnig með
verðlaun fyrir fegurstu glímuna. Ólafur hefur
aldrei verið orðaður við bolabrögð.
Ungur fór Ólafur Sveinsson til sjóróðra til
Sandgerðis og Vestmannaeyja og þóttu rúm hans
vel skipuð, hvort heldur bcitt var bjóð eða greitt
úr netum. Fékk góð „pláss". þeir voru mann-
þekkjarar vélbátaformennirnir í Vestmannaey-
jum.
Ólafur cr ágætur smiður, byggði meðal annars
tvær vörugeymslur fyrir Kaupfélag Rangæinga.
Léði mörgum hagar hendur af hjálpsemi og aldrei
hefur hann fcngið orð fyrir að vilja skara eld að
sinni köku, cða lofa upp í ermina á sér.
Svcitungar hans og samflokksmenn fóru fljótt
að kjósa hann til hinna ýmsu trúnaðarstarfa. I
skólancfnd Skógaskóla var hann frá stofnun til
skamms tíma. Lengi í skólanefnd barnaskólans. í
stjórn Kaupfélags Rangæinga og formaður stjórn-
ar í fjögur ár. Lengi í sveitarstjórn Vestur-Eyja-
fjallahrepps. Fyrst kosinn í hana 1934 það var í
fyrsta sinn sem fólki var ckið á bílum til að sækja
kjörstaö í Vestur-Eyjafjallahreppi. Niðurgrafinn
vegurinn austur að Heimalandi lá með görðum
frá Seljalandi. Stuðningsmenn Ólafs í Mörk óku
hratt með atkvæöin aftan á vörubílspalli og
flautuðu á þá, sem illa voru ríðandi. Þetta var á
þeim árum þegar svo margir höfðu logandi áhuga
á pólitíkinni.
í sýslunefnd var Ólafur kosinn 1946 og verið
formaöur fjárhagsnefndar lengi og hefur sinnt því
starfi af sanngirni og velvilja. Hann hefur lika
lengi verið markavörður í Rangárhéraði og fækt
það nákvæmnisverk vcl og vandvirknislcga. Slysa-
varnarmál eru honum hugstæð. 1 Ijónin í Stóru-
Mörk hafa um áratugi sýnt kirkjunni sinni i
Stóra-Dal mikla ræktarsemi og sungið þar Guði
til dýrðar. Ólafur starfaði lcngi og vel i Ung-
mennafélaginu Trausta og er þar nú hciðiirsíélagi.
Eiginkona Ólafs Sveinssonar er Guðrún skáld-
kona Auðunsdóttir frá Dalsseli. Á heimili foreldra
hennar Guðlaugar Helgu Hafliðadóttur og-Auð-
uns kaupmanns Ingvarssonar ríkti menningar-
bragur. Músík var þar í hávegum höfð. í Dalsseli
voru til margs konar hljóðfæri. Annars staðar í
Eyjafjallasveit mun eigi hafa verið til píanó. Systir
Guðrúnar, Ingigcrður spilaði a harmoniku á
dansleikjum svo og Leifur og Valdimar vítt og
breitt um Suðúflandsundirlendið. Auðunn kaup-
maður var hagyrðingur góður og var brautryðj-
andi í bílaútgcrö í Rangárvallasýslu.
Guðrún skáldkona í Mörk er mikil heiöurs-
kona, sem hugsar fallega til samfcrðamanna
sinna. Háttprúð og hlý og bcr það fas. sem
virðingu vckur. í íjóðum hennar ilmar jörð
heimabyggðarinnar og „lind og lækur hlær." 1 lún
málar mannlífið björtúm litum. óháð klukku og
kvöðum hversdagsins.
Stóru-Markarhjónin eiga eina dóttur cfnilega.
Áslaugu að nafni, sem gift er Ólafi Auðunssyni
frá Yzta-Skála, hann er húsasmíðaméistari og
verktaki í Reykjavík.
Alla búskapartíð - Ólafs og Guðrúnar hefur
. Eymundur Sveinsson búið með þeim hjónum,
einstakur drengskaparmaður. Mikill dýravinur og
nærfærinn viö búsmalann.
Hlýjar óskir streyma að Stóru-Mörk í dag. svo
margir hafa gildar ástæður til að þakka þessuin
gæfuríku hjónum fyrir gamalt og gott. Vissulega
eru gamlir og nýir sýsh’' fndarmenn í hópi þeirra
sem koma vilja kveðjum og árnaðaróskum austur
yfir Fljótið.
I’álmi Eyjólfsson
íslendingaþættir
7