NT - 30.08.1984, Blaðsíða 4

Fimmtudagur 30. ágúst 1984 4
Hinn huldi kostnaður
af kreditkorta viðskiptum
kemur upp á yfirborðið:
Hverjir eiga að
greiða fyrir kortaviðskiptin?
Ásmundur Stefánsson
■ Matvörukaupmenn á höfuöborg-
arsvæðinu, sem stefna nú hraðbyri að
því að hætta afgreiðslu fyrir kredit-
kort í lok vikunnar - nema skyndi-
legur brestur verði á samstöðu þeirra
á síðustu stundu - byggja afturhvarf
sitt á viðskiptunum á tveimur ástæð-
um. Sú fyrri er að kostnaður við
greiðslukortaviðskiptin séu í heild of
mikill. Þrátt fyrir að einungis fjórðungur
af matvöruinnkaupum, í þeim versl-
unum sem taka kort, sé með kortum,
þá segja kaupmennimir að þóknun til
kortafyrirtækjanna, vaxtatap af því
fé sem lánað er í viðskiptunum, og
kostnaður við pappírsvinnuna sem
viðskiptunum fylgja, skipti þegar
stórum upphæðum - allt að hálfri
milljón króna á mánuði hjá stærstu
mörkuðunum, sem svarar til launa 25
til 30 verslunarmanna.
Síðari ástæðan, sem hér er ætlunin
að gefa frekari gaum, snertir það sem
kaupmenn kalla óréttlætið í greiðslu-
kortaviðskiptum. Við erum, segja
þeir, að hygla þeim viðskiptavinum
sem hafa kortin, sumpart á kostnað
hinna sem ekki hafa kort. Við látum
korthafana ekki greiða sérstaklega
fyrir greiðslulánin, heldur leggst
kostnaðurinn jafnt ofan á verð allra
okkar viðskiptavina. Eða hvers eiga
þau 75% af okkar viðskiptavinum
sem staðgreiða að gjalda?
Bandaríska bannið
Víðaren á íslandi hafarisiðdeilurum
hvernig skipta eigi kostnaðinum af
greiðslukortaviðskiptum. í Banda-
ríkjunum, mesta kreditkortalandi
heims, var í vor hart deilt um hvort
viðhalda ætti banni við að seljendur
legðu sérstakt gjald ofan á kaup á
vörum og þjónustu sem greitt væri
fyrir með kreditkortum. Bann þetta
hafði verið bundið í lögum frá árinu
1976, en viðkomandi lagaákvæði var
að renna út. Margir virtust hafa
áhuga á að skipta á banninu yfir í
algert frelsi til að leggja sérstaklega á
greiðslukortaviðskiptin.
Svo langt náðu andstæðingar
álagningarbannsins að öldungadeild
Bandaríkjaþings hafnaði framleng-
ingu þess með miklum meirihluta
atkvæða. En fulltrúadeildin var á
öðru máli, þannig að deildirnar urðu
að þrefa um lyktir málsins. Að lokum
sættust þær á að framlengja bannið
aðeins til eins árs, eða til maíloka
1985. Því er þessum deilum alls ekki
lokið, heldur aðeins slegið á frest, og
má búast við að þær hefjist að nýju
um miðjan næsta vetur.
Með og á móti
í deilunum um bandaríska laga-
bannið færðu málsaðilar fram ýmis
athyglisverð rök fyrir sínum af-
stöðum. Neytendasamtök Bandaríkj-
anna (Consumer Federation of Ame-
rica) sögðu að bannið fæli hinn raun-
verulega kostnað við lántökur; stað-
greiðendur væru óréttilega neyddir til
Bifreiðaverkstæðið Dvergur
Smiðjuvegi 38 E Kópavogi auglýsir
að greiða niður lántökur korthaf-
anna. Gordon Slade, öldungadeildar-
þingmaður frá Washingtonfylki, bætti
því við í þessu sambandi að með
bannfyrirkomulaginu væru hinir fá-
tæku skyldaðir til að styrkja þá ríku,
og höfðaði þá til þess að f Bandaríkj-
unum geta einungis þeir sem hafa
talsverðar tekjur fengið afnot af kred-
itkortum.
Fylgjendur álagningarbannsins
töldu kostnaðinn við kreditkortavið-
skiptin hafa verið ýktan í samanburði
við kostnaðinn af annars konar við-
skiptum. Greiðsla með reiðufé og
tékkum ylli viðtakendum einnig nokkr-
um kostnaði, m.a. við geymslu á
þessum greiðslumiðlum, við varnir
gegn þjófnaði á þeim, við tryggingar
og við flutning í banka; þetta væri
kostnaður sem viðtakendur korta-
greiðslna kæmust að miklu leyti hjá.
Þá reyndust sumar ávísanir inni-
stæðulausar, og seljendur sætu oft
uppi með stóran skaða af þeim -
skaða sem síðar væri jafnað niður á
alla viðskiptavinina í vöruverði.
Fylgjendurnir, ekki síst kortafyrir-
tækin sjálf, lögðu ennfremkur áherslu
á að frelsi til sérstakrar álagningar
myndi leiða til hvimleiðrar mismun-
unar kaupmanna á milli.
íslenska bannið
En hvaða erindi á þessi bandaríska
umræða við íslendinga? Hér á landi
hafa engin lög verið sett um kredit-
kort, og ekkert lagaboð hefur bannað
álagningu á greiðslukortaviðskipti.
En hins vegar hafa verið gerðir samn-
ingar á milli kreditkortafyrirtækjanna
og einstakra aðildarfyrirtækja, sem
vilja taka við kortum sem greiðslum.
Þessir samningar gegna svipuðu hlut-
verki varðandi álagninguna og lögin í
Bandaríkjunum. I samningum Visa-
Island við aðildarfyrirtækin segir t.d.
að „söluaðila er óheimilt að hækka
verð vöru og þjónustu þegar kaup-
andi framvísar greiðslukorti við
kaup “.
Ekki síður en erlendis þá hafa
ýmsir hér á landi reynt að fá þessu
fyrirkomulagi breytt. Matvörukaup-
menn hafa í samningum sínum við
kortafyrirtækin farið fram á að gjald
verði tekið fyrir hverja afgreiðslu
^Ptemb,
Verslunin
er 1984
^óttöku
Ungir framsóknarmenn:
Látið okkur stilla Ijósin.
Nýtt Ijósastillingartæki.
Opið alla virka daga frá 8.00 til 19.00
laugardaga kl. 10.00-16.00 fram til 1. nóv. n.k.
Verið velkomin
Bifreiðaverkstæðið Dvergur
Smiðjuvegi 38 E Kópavogi
sími: 74488
Vilja þeir gjaldtöku af hernum?
Tillaga þess efnis verður rædd á SUF þingi
■ Tillaga um að taka gjald af
Bandaríkjamönnum hér vegna her-
stöðvarinnar í Keflavík, mun koma
til umfjöllunar á þingi Sambands
ungra framsóknarmanna um næstu
helgi. Verði hún samþykkt verða
SUF fyrstu stjórnmálasamtökin sem
gera gjaldtöku að stefnu sinni. Þá
verður fjallað um tillögu sem gerir
ráð fyrir því að formaður Framsókn-
arflokksins verði kosinn í allsherjar-
atkvæðagreiðslu flokksbundinna
framsóknarmanna og í kjöri verði
allir miðstjórnarmenn og fram-
kvæmdastjórnarmenn, samtals rúm-
lega 140 menn.
Finnur Ingólfsson formaður SUF
sagði að búast mætti við harðorðum
ályktunum í kjara-og efnahagsmál-
um. Krafan verður eflaust sú að náð
verði sama kaupmætti og var í febrú-
ar. „Annars er þingið fyrst og fremst
tileinkað atvinnumálunum, framtíð-
aruppbyggingu í þeim málum,“ sagði
Finnur. „Iðnríki veraldar standa nú á
ákveðnum tímamótum. Við stöndum
á þröskuldi upplýsinga og tölvualdar
og við verðum að taka þátt í því.
Þjóðin má ekki festast í ákveðnu
frámleiðslukerfi. Við verðum að
fylgja þróuninni. Það varð bylting í
atvinnumálum 1971 og nú stöndum
við á svipuðum tímamótum. Þess
vegna verður þingið haldið undir
kjörorðinu: „Ný sókn með
Framsókn.“
r