NT - 22.01.1985, Page 6

Einar Hannesson:
Fiskeldi í sókn
á Suðurlandi
■ Umsvif í fiskeldi hafa vax-
iö mjög á Suðurlandj seinustu
árin. Reistar hafa verið fjórar
nýjar fiskcldisstöðvar. Þær eru
í Limdssveit, Ölfusi, Laugar-
díil og á Stokkseyri. Þá má
vænta vaxandi grósku á þessu
sviöi á næstu árum. I undir-
búningi er nú bygging stórrar
laxcldisstöðvar í Ölfusi og
sömuleiðis rnunu í deiglu eldis-
mál tengd Þorlákshöfn.
Klakstarfsemi
Viðeigandi er að minna á,
að annað elsta laxaklak hcr á
landi var á Þingvöllum og
hófst þar árið 1885. Er því á
þessu ári liðin öld frá því að sú
fiskræktarframkvæmd var inn-
leidd á Suðurland. Á þriðja
áratugi aldarinnar voru byggö
mörg klakhús á ýmsum stöð-
um á Suðurlandi, scm klöktu
út laxi, göngusilungi og vatna-
silungi. Þessi starfsemi fór
fram í lengri eða skemmri
tíma. Samfelldast og lengst
var klakreksturinn í Alviðru í
Ölfusi og síðar að Laugabökk-
um í sömu sveit. Á síðar-
nefnda staðnum reisti Veiöifé-
lag Árnesinga stórt klakhús og
hefur starfrækt þar laxaklak í
nokkuð stórum stíl. Auk þess
má nefna klak, sem rekið var
um skeið við vatnasvæði Rang-
ánna, en það var í klakhúsinu
að Stokkalæk á Rangárvöll-
um. Þar var lengst af klakið út
silungshrognum og síðar laxa-
hrognum.
Tröppugangur í fiskeldi
Snemma á sjötta áratugnum
hófst uppbygging klak- og
eldisstöðvar að Tungu í Land-
broti í Vestur-Skaftafellssýslu.
Um áratug seinna reis önnur
fiskeldisstöð á vegum Tungu-
lax h.f að Öxnalæk í Ölfusi.
Báðar þessar stöðvar störfuðu
um tíma og klöktu út og ólu
upp göngusilung, bleikju og
lax, en síðar lagðist starfsemin
að mestu leyti niður. Hins
vegar hefur Tungulax h.f.
staðið fyrir umsvifamiklu lax-
eldi í Lóni í Kelduhverfi sein-
ustu árin í samvinnu við
Þriðjudagur 22. janúar 1984 6
stærsta fyrirtæki á þessu sviði í
Noregi, eins og kunnugt er. í
undirbúningi mun vera að
hefja álaeldi í Öxnalækjarstöð-
inni.
Auk þessa, sem nefnt hefur
verið, hefur utn árabil verið
rekin lítil og skemmtileg klak-
og eldisstöð í Vík í Mýrdal,
sem sinnt hefur eldi á laxi og
göngusilungi. Hið sama má
segja um laxaseiðaeldi, sem
hófst að Tungufelli í Hruna-
mannahreppi 1977. Þar hafa
verið alin sumarseiði, sem
dreift hefur verið á vatnasvæði
Öflusár-Hvítár. Þá hefur um
hríð átt sér stað cldi í smáum
stíl í klakstöðinni að Þurá í
Ölfusi.
Fjórar nýjar
fiskeldisstöðvar
Byggðar hafa verið fjórar
nýjar eldisstöðvar fyrir lax og
silung seinustu tvö til þrjú ár.
Elst þeirra er klak- og eldis-
stöð, sem reist var við Fclls-
múla í Landssveit, þá eldisstöð
Fiskalóns h.f. að Þóroddsstöð-
um í Ölfusi, síðan Laugarlax
h.f., sem reisti sína stöð í
Laugardal og að síðustu lax-
eldisstöðin á Stokkseyri.
Þrjár hinna nýju stöðva nota
eingöngu ferskt vatn sem eldis-
vatn, en sú fjórða og nýjasta,
sem er á Stokkseyri, notar sjó.
Rekstur hennar hófst s.l. sum-
ar þegar komið var fyrir tveim-
ur netkvíum á lóni í sjó innan
við skerjagarðinn hjá Stokks-
eyri. í netkvíarnar voru sett
laxaseiði og þau fóðruð þar til
í nóvember að búnaður þessi
var tekinn upp. Fiskurinn var
fluttur í nýbyggingu stöðvar-
innar, hús, sem er tæplega 400
fermetrar að flatarmáli, en þar
er komið fyrir sex stórum eld-
■ Klak- og eldisstöðin í Fcllsniúla.
■ Fiskeldisstöðin í Tungu, Vestur-Skaftafellssýslu.
Fjölmiðlarisinn ógnar frelsinu
■ „Hið stóra blað“ Morgun-
blaðið fer hamförum í Reykja-
víkurbréfi um helgina. Við-
fangsefnið er frumvarpið um
ný útvarpslög og greinilegt er
að fjölmiðlarisinn ísfilm hefur
tekið ritstjórann á hné sér og
lagt honum línurnar. Tónninn
í skrifunum er sá að óeðlilegar
takmarkanir og hömlur séu í
frumvarpinu og með frum-
varpinu sé einkaútvarpsstöðv-
um boðið upp á óviðunandi
skilyrði til rekstrar. Bent er á
þá óhuggulegu staðreynd að
rekstur einkaútvarpsstöðva
verði enginn dans á rósum og
það sem verra er, enginn aug-
ljós gróðavegur og bent á þann
voðalega hlut að það þurfi
mikið til þess að fá fólk til að
hlusta á aðrar útvarpsstöðvar
en ríkisútvarpið.
Auglýsingum settar
skorður
í frumvarpinu eins og það
liggur fyrir er gert ráð fyrir því
að sérstök nefnd „Utvarpsrétt-
arnefnd" gefi út reglur um
auglýsingarm.a. meðhliðsjón
af lengd dagskrár viðkomandi
stöðvar og samanburði við hlut
auglýsinga og reglur um flutn-
ing á dagskrá Ríkisútvarps-
ins . „Þettafyrirkomulagsetur
flutningi auglýsinga í útvarpi
óviðunandi skorður fyrir
einkarekstur" er dómur Morg-
unblaðsins. „Þar sem auglýs-
ingar verða eina tekjulind út-
varpsstöðvar kann það^ekki
góðri luklcu að stýra að opinber
aðili ákveði hve magn þeirra
megi vera mikið." Steininn
tekur þó úr að dómi Morgun-
blaðsins þegar þessi sama
nefnd á að hafa eftirlit með
verði auglýsinga.
Ef pólitískir vindar
blása þannig...
Morgunblaðið viðurkennir
hreinlega að spurningin um
það hverjir fá leyfi til þess að
reka útvarpsstöðvar sé hápóli-
tísk og segir hreint út að það
teflji að pólitískt litróf muni
ráða leyfisveitingum. Það gerir
það með því að ráðast að því
ákvæði í frumvarpinu þar sem
gert er ráð fyrir því að leyf-
isveiting verði aðeins til þriggja
ára í upphafi. Blaðið segir:
„Þetta þýðir, að aðili, sem
leggur nokkrar milljónir í að
hefja útvarpsstarfsemi, getur
búist við því að verða sviftur
leyfinu eftir þrjú ár, ef pólitísk-
ir vindar blása þannig...“
■ Við það eykst ekki l'relsi
nokkurs manns, en frelsi l)V
og Morgunblaðsins til þess að
stjórna viðhorfuni þjóðarinn-
ar, l'relsi þeirra til að niaka
auglýsingakrókinn enn betur,
eykst.
Svo, þannig skín það í gegn-
um alla umfjöllun blaðsins að
möguleikarnir til að græða eigi
að verða sem mestir og að
Sjálfstæðisflokkurinn fái að
ráða því til frambúðar hverjir
reki hér útvarp. Öll frelsis-rök-
in gleymast í skrifum blaðsins.
Gróðahagsmunir og pólitískir
hagsmunir þeirra sem nú hafa
lagt fram milljónir til að vera í
startholunum stýra hinum
frjálsa penna.