NT - 22.01.1985, Síða 9

Þriðjudagur 22. janúar 1984 9
Mitterrand
Frakklands-
forseti
minnkar í
áliti hjá
■ í Moskvuför sinni á síðasta ári talaði Mitterrand enga tæpitungu við höföingjana í Kreml þegar hann ásakaði þá um mannréttindabrot.
Óx forsetinn í áliti heima fyrir vegna þeirrar frammistöðu sinnar. En síðan hefur hann verið heldur óheppinn í viðskiptum við önnur ríki.
■ Mikill fögnuður og eftirvænting ríkti í Frakk-
'landi þegar sósíalistinn Mitterrand tók við
forsetaembættinu, en í dag á þessi mannvinur og
oft fráhrindandi gáfumaður við sívaxandi gagn-
rýni að stríða, sem ekki er alltaf byggð á
gjörðum hans.
Ummæli Mitterrands sjálfs í franska sjónvarp-
inu fyrir skömmu eru lýsandi fyrir vandamál
hans: „Ef ég segist vera sósíalisti, sem er jú
sannleikurinn, þá er ég sagður vera kreddufullur
æsingamaður. Og ef ég segist ekki vera sósíalisti,
þá er ég kallaður tækifærissinni.“
í þessum orðum Mitterrand
felst að litlu máli skiptir hvað
hann gerir eða segir, allt er talið
vera ótækt. Vinsældir Mitterr-
ands eru nú í algjöru lágmarki
og eru nú einungis 25% franskra
kjósenda honum fylgjandi. f
dag sér meiri hluti franskra
kjósenda Mitterrand sem þögul-
an og hæðnislegan, stundum
jafnvel aumkunarverðan mann,
sem í besta falli hljómar eins og
predikari þegar hann flytur stór-
ræðurnar, en þær þykir skorta
algerlega þann sannfæringar-
kraft sem einkenndi ræður
DeGaulle heitins. Ekki bætir
úr, að franskir kjósendur gera
Mitterrand alfarið ábyrgan fyrir
versnandi stöðu Frakklands á
flestum sviðum. Spurningar
vakna: Hver er þessi maður?
Og hvaða breytingar hefur
valdataka sósíalista 1981, fyrsta
vinstristjórnin síðan breiðfylk-
ing alþýðu var við völd á fjórða
áratugnum, haft í för með sér
fyrir Frakkland?
Saga um metorðagirnd
S.l. haust gaf franskur blaða-
maður. Catherine Nay, út bók
um Mitterrand, sem varð mjög
vinsæl. Titiil bókarinnar var
„Svart og rautt. saga af met-
orðagirnd". „Rautt" íbókartitl-
inum táknar að sjálfsögðu sósía-
lismann, en „svart" stendur aft-
ur á móti fyrir hið leyndardóms-
fulla í fari Mitterrands, en ekki
stjórnleysi eins og venjan er.
Nay rekur æviferil Mitterrands
allt frá því að hann, sem ungur
maður á þriðja áratugnum,
hafði samúð með málstað
frönsku fasistasamtakanna
Action Francaise og skrifaði
greinar undir áhrifum frá Pétain
marskálki, samstarfsmanns nas-
ista í Frakklandi, og gekk síðan
til liðs við andspyrnuhreyfing-
una á stríðsárunum. Fjallar
bókin einnig um feril Mitterr-
ands á fjórða og fimmta ára-
tugnum, þegar hann var nokkr-
um sinum ráðherra og þá ætíð á
öndverðum meiði við De-
Gauile, Enda á DeGaulle að
hafa sagt í geðvonskulegum tón
er hann sá Mitterrand: „Er
hann nú kominn aftur.“
Áhrif eiginkonunnar
Það er einkum þrennt sem
talið er hafa komið Mitterrand
í forsetaembættið; persónuleg-
ur metnaður, djúpstæð andúð á
DeGaulle og loks sósíalísk
sannfæring hans, sem sam-
kvæmt Ney má rekja til áhrifa
frá eiginkonu hans, Danielle.
Er hún t.a.m. talin vera aðal-
hvatamaður þeirrar gagnrýni
sem franska ríkisstjórnin hefur
haft uppi á stefnu Bandaríkj-
anna í Rómönsku Ameríku, og
má m.a. rekja þá afstöðu henn-
ar til vinskapar við ekkju Al-
lende fyrrverandi forseta Chile.
Einnig neitaði Danielle að fara
með Mitterrand í opinbera
heimsókn til Zaire í boði Mo-
butos, einvalds þar í landi, og
var fjarvist hennar sögð vera af
heilsufarsástæðum.
Snýr forsetinn taflinu
við?
Kosningasigur Mitterrands
■ Danielle, eiginkona forsetans hefur mikil pólitísk áhrif á mann
sinn, en hún er ákafur vinstrisinni.
skiptum ríkisvaldsins af uppeld-
is- og skólamálum.
Sært þjóðarstolt
Til þessa hafa utanríkismál
einkum orðið Mitterrand til
framdráttar á stjórnmálasviðinu
og er í því sambandi helst að
minnast beinskeyttra ummæla
hans um mannréttindamál í
Moskvu. Afturkippur virðist þó
vera kominn í velgengnina á
því sviði sem öðrum. Samningur
Mitterrands og Khaddafi Líbýu-
forseta um að kalla samtímis
heri sína heim frá Afríkuríkinu
Tsjad til að forða styrjöld var
honum til lítils vegsauka, sér-
staklega eftir að upplýst varð að
Líbýa hefði ekki staðið við
samninginn. Særði þetta mál
mjög þjóðarstolt Frakka. Sívax-
andi viðsjár í nýlendu Frakka,
Nýju Kaledóníuauka ennfrem-
ur á erfiðleika forsetans.
Franska hægri pressan hefur
gert Mitterrand lífið sérstaklega
leitt með heiftarlegri gagnrýni á
allar ákvarðanir hans. Til
dæmis, þegar hann dró til baka
lögin um skólamálin var hann
sagður búinn að vera í blöðum
hægri aflanna. Sömu blöð út-
hrópuðu hann sem ragan leið-
toga þegar hann dró herinn til
baka frá Tsjad. Þegar hann
hækkar skatta er bent á að hann
sé nú einu sinni sósíalisti og
þegar hann lækkar skatta ásakar
hægri pressan hann fyrir að
þora ekki að sýna sig sem sósía-
lista. Frosetinn á því við ramm-
an reip að draga í samskiptum
sínum við dagblöðin.
Átakatímar framundan
Getgátur hafa verið uppi um
að í raun kæri Frakkar sig ekki
um lýðræðislegan sósíalisma,
heldur liafi þeir einungis kosið
yfirvegun Mitterrands fram yfir
hroka Giscard d’Estaings, engin
þriðja leið hafi þar komið til
greina. Brotthvarf kommúnista
úr ríkisstjórninni opni því í
raun leiðina til baka, til hins
gamia franska kerfis þar sem
hægri öflin stjórna og vinstri
öflin gagnrýna. Hvað sem öllum
slíkum bollaleggingum líður, þá
er ljóst að átakatímar eru fram-
undan fyrir Mitterrand og þó
hann hafi sýnt og sannað að í
stjórnmálabaráttunni séu fáir
honum fremri, þá þarf hann að
sýna mun betri árangur á næst-
unni ef hann ætlar að gera sér
vonir um að almenningur greiði
stefnu hans atkvæði í þingkosn-
ingunum næsta ár.
■ Mitterrand er harður í hom að taka og hann nýtur sín best þegar
andstaðan er hörð og nú em átakatímar framundan.
1981 gaf honum tækifæri til að
setja mark sitt á spjöld sögunn-
ar. Mitterrand var ímynd alls
hins besta úr frönskum sósíal-
isma og ferskir vindar léku um
forsetabústaðinn, Elysee höll.
En ekki gafst langur tími til að
njóta sigursins, því vandamálin
hrönnuðust upp og gera enn.
Því er það svo í dag að það, sem
Frakkar kunna einna best að
meta við Mitterrand, er fjarvera
hans. Á móti kemur að Mitter-
rand hefur ætíð notið sín best í
mótbyr og telja því hörðustu
fylgismenn hans að það sé að-
eins tímaspursmál hvenær hann
snúi taflinu við og sanni sig sem
mikilhæfur forseti. Þó er erfitt
að sjá hvernig það má verða,
því skrautfjaðrir stjórnar Mitt-
errands eru fáar. Að vísu hefur
verðbólga ekki verið jafn lítil
þar í landi um árabil og nokkrir
hagfræðingar gefa honum gott
orð fyrir þokkalega stjórn efna-
hagsmála. En það dugar honum
lítt til að auka vinsældir sínar,
því meðalið, sem notað hefur
verið, er hin hefðbundna niður-
skurðarleið íhaldsins, sem á
ekkert skylt við sósíalisma.
Fátæktin sækir á
Afleiðingin er sú, að fátækt
hefur aukist mjög í Frakklandi
og nú búa sex milljónir Frakka
við minni tekjur en þær, sem
Efnahagsbandalagið telur al-
gjört lágmark til að draga fram
lífið á og nema um 2000 krónum
á mánuði. í París einni saman er
áætlað að um 22.000 manns séu
heimilislausir og geri götur og
undirgöng að bústað sínum. Er
þetta aukning heimilislausra um
8000 frá 1982. Atvinnuleysi er
nú ríkjandi um allt Frakkland
og eru 10% vinnufærra án at-
vinnu. Stór hluti atvinnuleys-
ingjanna er ungt fólk. Hæpi
öflin í Frakklandi hafa gagnrynt
Mitterrand kröftuglega fyrir að
innleiða fátækt á ný í Frakk-
landi. Svar sósíalistanna, um að
ástandið sé þó betra en í
Bandaríkjunum og á Bretlandi,
hljómar falskt þegar haft er í
huga hverjir eru við völd í þeim
löndum. Vaxandi hljómgrunnur
fasista undir forystu Jean-Marie
Le Pen er enn einn vitnisburður-
inn um slæmt ástand innan-
landsmála. Ekki jók Mitterrand
hróður sinn s.l. sumar þegar
hann þurfti að draga til baka
áform sín um að efla ríkisrekna
skóla, en feikileg andstaða al-
mennings kæfði það mál, enda
eru Frakkar lítt hrifnir af af-