Morgunblaðið - 02.11.2004, Page 11

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 2. NÓVEMBER 2004 11
FRÉTTIR
ÞAÐ verður að styrkja núverandi
tekjustofna sveitarfélaga til að
þau geti með eðlilegum hætti
sinnt núverandi lögbundnum og
venjubundnum verkefnum sínum
og um það verður að nást sátt í
þjóðfélaginu og á Alþingi. Ekki
verður undan því vikist að við-
urkenna þá staðreynd að sveit-
arfélögin almennt hafa orðið að
taka á sig aukin verkefni þar sem
tekjustofnar hafa ekki fylgt með.
Nauðsynlegt er að efla núverandi
tekjustofna sveitarfélaganna áð-
ur en þau taka við nýjum verk-
efnum.
Þetta var meðal þess sem kom
fram í setningarræðu Vilhjálms
Þ. Vilhjálmssonar, formanns
Samtaka íslenskra sveitarfélaga,
á fjármálaráðstefnu sveitarfélag-
anna sem hófst í gær.
Vilhjálmur benti á að 70 sveit-
arfélög hafi verið rekin með halla
á síðasta ári. Í erindi sínu sagði
hann m.a. að rekja mætti fjár-
hagsvandann til margra þátta
m.a. framkvæmda í umhverfis-
málum, reksturs grunnskólans,
bæta búsetuskilyrði
vítt og breitt um
landið,“ sagði Vil-
hjálmur. „Efling
sveitarstjórnar-
stigsins er eitt mik-
ilvægasta verkefnið
á þeirri vegferð
okkar að tryggja
mannsæmandi bú-
setuskilyrði í land-
inu og skapa grund-
völl fyrir aukin
sóknarfæri í at-
vinnumálum.“
Sagði hann að
gagnkvæmt traust í
samstarfi ríkis og
sveitarfélaga og
samstaða sveitarstjórnarmanna
um helstu hagsmunamál sín væri
algjört grundvallaratriði í eflingu
sveitarstjórnarstigsins á Íslandi.
Um 450 sveitarstjórnarmenn
og starfsmenn sveitarfélaga og
aðrir gestir mættu á ráðstefnuna
í gær sem haldin var á Nordica
hóteli. Henni verður framhaldið í
dag og lýkur á hádegi.
hvort Jöfnunarsjóði
sveitarfélaga verði
markaðir nýir tekju-
stofnar, m.a. í
tengslum við fækk-
un undanþágna frá
fasteignaskatti.
Benti Vilhjálmur á
að ríkið hafi sam-
þykkt að veita 400
milljóna króna við-
bótarframlag í Jöfn-
unarsjóðinn og kem-
ur það til viðbótar
150 m.kr. auknum
tekjum sjóðsins um-
fram áætlanir.
Greiðslur fara fram
í desember nk. Þá
sagði Vilhjálmur að samkvæmt
frumvarpi félagsmálaráðherra
um breytingar á lögum um
Íbúðalánasjóð verði greiðslur
sveitarfélaga vegna viðbótarlána
felldar niður um næstu áramót.
Áætlað var að þessar greiðslur
yrðu 250 m.kr. á næsta ári.
„Sveitarfélögin á Íslandi hafa
lyft Grettistaki í þeim tilgangi að
byggingar íþróttamannvirkja,
vegna húsaleigubóta og krafna
íbúanna um meiri og betri þjón-
ustu.
Skoða svæði sem
standa höllum fæti
Rifjaði hann upp aðgerðir sem
gripið hefur verið til, og verið er
að vinna að, til að efla sveitar-
stjórnarstigið. Sagði hann að í
sameiginlegri viljayfirlýsingu fé-
lagsmálaráðherra, fjármálaráð-
herra og SÍS var m.a. ráðgert að
tekjustofnanefnd fjallaði um
horfur í fjármálum sveitarfélaga
með sérstakri áherslu á að skoða
þau sveitarfélög og svæði sem
standa höllum fæti fjárhagslega,
meta ástæður fyrir þeim vanda
og gera tillögur sem leitt geta til
úrbóta. Í þeirri vinnu verði eink-
um tekin afstaða til þess hvort
rýmka beri heimildir sveitarfé-
laga til nýtingar núverandi tekju-
stofna, hvort til álita komi að
marka sveitarfélögum nýja tekju-
stofna og hvort ójafnræðis gæti í
tekjumöguleikum. Einnig til þess
Gagnkvæmt traust í samstarfi ríkis og sveitarfélaga
grundvallaratriði í eflingu sveitarstjórnarstigsins
Efla þarf tekjustofna áð-
ur en ný verkefni koma
Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson
STÖÐUGILDUM kennara í grunnskólum
landsins fjölgaði um 907 milli áranna 1998 og
2003. Hlutfallsleg breyting var 28,3%. Stöðu-
gildin voru 3.202 árið 1998 en voru orðin 4.109
árið 2003. Fjöldi nemenda á hvert stöðugildi
kennara dróst saman um 17,7% á sama tíma.
13,2 nemendur voru á hvert stöðugildi kennara
árið 1998 en 10,9 árið 2003. Þetta kom fram í er-
indi Karls Björnssonar, sviðsstjóra kjarasviðs
Sambands íslenskra sveitarfélaga á fjármála-
ráðstefnu sveitarfélaganna sem hófst á Nordica
hóteli í gær.
Stöðugildum annars starfsfólks en kennara
fjölgaði einnig umtalsvert á tímabilinu. Voru
stöðugildin 1.419 árið 1998 en 2.177 árið 2003.
Aukningin nemur 53,4%.
Samtals hefur starfsfólki í grunnskólum fjölg-
að um 36% milli áranna 1998 og 2003.
21 íbúa þarf til að standa undir
kostnaði við hvert stöðugildi
Í máli Karls kom fram að meðalstöðugildi hjá
sveitarfélögum kostar um 4 milljónir á ári. Um
92% útsvars sveitarfélaganna fer til að standa
undir launakostnaði.
Til frekari útskýringar tók Karl dæmi: Með-
alfjölskylda, hjón með eitt barn á framfæri, hef-
ur um 5,2 milljónir í meðaltekjur á ári. Útsvar
meðalfjölskyldunnar er um 630 þúsund á ári og
92% af því fara til greiðslu launakostnaðar hjá
sveitarfélaginu eða um 580 þús. krónur. Það
þarf því um sjö meðalfjölskyldur til að standa
undir kostnaði við hvert stöðugildi hjá sveitar-
félögum eða um 21 íbúa.
Kennurum
fjölgað um 28%
LANDSSÖFNUN er hafin til eflingar hjarta-
lækningum á Íslandi, á vegum Minningarsjóðs
Þorbjörns Árnasonar sem lést úr hjartasjúkdómi
á síðasta ári. Að sögn séra Hjálmars Árnasonar,
dómkirkjuprests og formanns sjóðsins, beinist
söfnunin að því að fjármagna kaup á gervihjört-
um.
„Það á að reyna að tryggja að gervihjörtu
verði tekin upp á Íslandi. [...] Að það verði bún-
aður á hjartaskurðdeild Landspítala – háskóla-
sjúkrahúss sem hægt verði að grípa til þegar
hjarta hefur skaðast það mikið við hjartaáfall að
það getur ekki þjónað sínu hlutverki, og þá sé
hægt að grípa til þess að græða hjarta í hjarta-
stað,“ segir sr. Hjálmar.
Hefði ekki lifað af hjartaáfall
Tæknin sé að ryðja sér til rúms á háskóla-
sjúkrahúsum víða um heim. Á bilinu 250–300
hjartaskurðaaðgerðir eru gerðar á Íslandi á ári
en talið er að u.þ.b. fimm einstaklingar þurfi á
gervihjarta að halda.
Séra Hjálmar gekkst undir hjartaaðgerð í
september sl. en hjartaþræðing hafði leitt í ljós
alvarlegar stíflur við hjartað. Hann er nú á bata-
vegi. Að sögn sr. Hjálmars hefði gervihjarta ekki
gagnast honum en læknar sem meðhöndluðu
hann fullyrða að æðar hans hafi verið það stífl-
aðar að hann hefði ekki lifað af hjartaáfall. Til-
viljun réð því hins vegar að sr. Hjálmar tók að
sér að vera formaður Minningarsjóðs Þorbjörns
Árnasonar, eða eins og hann orðar það: „Þetta
var eiginlega það síðasta sem ég tók ákvörðun
um; að ég skyldi vera í forystu fyrir sjóðstjórn-
inni og að við færum í þessa söfnun, áður en það
kom í ljós að ég þyrfti að fara í hjartaaðgerð.“
Söfnunin er hafin og er búið að senda 44 þús-
und einstaklingum bréf þar sem farið er fram á
stuðning en henni lýkur með tónleikum í Há-
skólabíói á laugardag. Með Morgunblaðinu í dag
fylgir blað þar sem sagt er nánar frá markmið-
unum en auk frjálsra framlaga getur fólk keypt
merki söfnunarinnar í anddyri Háskólabíós sem
jafnframt gildir sem miði á tónleikana á laug-
ardag. Þá verður sérstakur söfnunardagur á
Bylgjunni nk. föstudag.
Morgunblaðið/Þorkell
Aðstandendur söfnunarinnar, frá vinstri: Bjarni Torfason, sérfræðingur á hjartadeild LHS, Árni Þór
Þorbjörnsson, Birna Sigurðardóttir, ekkja Þorbjarnar, sr. Hjálmar Jónsson, Atli Björn Þorbjörnsson
og Hermann Gunnarsson. Söfnunin mun ná hámarki um næstu helgi með styrktartónleikum.
Landssöfnun til
kaupa á gervihjörtum
FERFÖLDUN verðmætis hluta-
bréfa hér á landi undanfarin þrjú
ár má að einhverju leyti rekja til
hjarðhegðunar á fjármálamarkaði
og sjálfvirkrar hækkunar, að mati
Gylfa Magnússonar, dósents við
viðskipta- og hagfræðideild Há-
skóla Íslands.
Gylfi treysti sér ekki til að kasta
því fram hvað hefði mátt telja eðli-
lega hækkun hlutabréfa á þessu
tímabili. Til að meta það þyrfti
töluverða útreikninga. Þó taldi
hann ljóst að hækkunin hefði orðið
talsvert minni ef hlutabréfaverð
hefði einungis tekið mið af beinum
rekstri fyrirtækja að frádregnum
hagnaði af hlutabréfaeign. Raunin
hefði orðið sú að hækkun á hluta-
bréfaverði hefði skilað auknum
hagnaði hjá eigendum hlutabréfa
sem aftur olli hækkun á gengi
þeirra eigin bréfa og svo koll af
kolli.
„Slík skrúfa gengur ekki enda-
laust. Geta hagkerfisins til að búa
til hagnað hefur ekki vaxið í hlut-
falli við hækkun hlutabréfa,“ sagði
Gylfi.
Aðspurður sagði Gylfi erfitt að
segja hvort t.d. stofnanir á borð
við banka eða lífeyrissjóði hefðu
ýtt á gengishækkun hlutabréfa.
„Það er meira og minna öll hjörðin
sem hleypur í sömu átt. Ég þori
ekki að fullyrða hvort einhver rek-
ur hana áfram öðrum fremur. Það
þarf ekki að vera því svona and-
rúmsloft, hjarðhegðun, getur
myndast á mörkuðum. Þess má
geta að Daniel Kahneman hlaut
einmitt Nóbelsverðlaun í hagfræði
2002 fyrir rannsóknir á sálfræði
fjármálamarkaða. Menn eru mjög
meðvitaðir um að sálfræðilegir
þættir geta haft veruleg áhrif á
verðmyndun á hlutabréfamörkuð-
um og skýrt sumar sveiflur betur
en breytingar á efnahagsstærðum
gera.“
Hjarð-
hegðun og
sjálfvirk
hækkun
hlutabréfa
FORSETI Íslands, Ólafur Ragnar Grímsson, og
Dorrit Moussaieff forsetafrú eru nú stödd í
New York þar sem þau verða heiðursgestir á
hátíðarsamkomu American-Scandinavian
Foundation. Samtökin eru aðalvettvangur fólks
af norrænum upp-
runa í Bandaríkj-
unum.
Forsetinn flytur
hátíðarræðu á sam-
komunni en þar
munu einnig syngja
tveir íslenskir kór-
ar, Karlakórinn
Þrestir undir stjórn
Jóns Kristins Cortes
og Óperukórinn
undir stjórn Garð-
ars Cortes. Jafn-
framt verður dr.
Peter Wallenberg,
stjórnarformaður
Knut og Alice Wallenberg-stofnunarinnar,
heiðraður sérstaklega. Samkoman er árleg að-
alhátíð samtakanna og að þessu sinni sitja hana
óvenjumargir fulltrúar og gestir íslenskra fyr-
irtækja.
Dagana á undan og á eftir hátíðarsamkom-
unni í New York munu forsetahjónin jafnframt
taka þátt í margvíslegum viðburðum á vegum
íslenskra fyrirtækja, umræðufundum, kynn-
ingum og viðræðum við bandaríska viðskipta-
aðila. Markmið þeirrar dagskrár er að leggja
sérstaka áherslu á að kynna markaðsstarf og
sóknarfæri íslenskra fyrirtækja í Bandaríkj-
unum, einkum á sviði fjármálastarfsemi, banka-
þjónustu, sjávarútvegs og heilbrigðisþjónustu.
Þá mun forsetinn einnig sitja sérstakan fund Ís-
lensk-Ameríska verlsunarráðsins.
Laugardaginn 6. nóvember tekur forseti Ís-
lands þátt í viðamikilli kynningu á Íslandi og ís-
lenskum landbúnaðarafurðum í Nex York og
sækir tónleika Karlakórsins Þrastar og Óp-
erukórsins í Carnegie Hall sunnudaginn 7. nóv-
ember.
Forseti Íslands
til New York
Ólafur Ragnar
Grímsson
♦♦♦
KVARTAÐ var til Ísafjarðarlögreglunnar yfir
vélsleðamanni sem var á ferð um götur Hnífs-
dals á sunnudag. Ók hann m.a. innan um börn
sem voru að leika sér á skíðasleðum. Lögreglan
segir að vélsleðamenn eigi alls ekki að reyna
tæki sín á götum bæja enda sé það óheimilt. Vél-
sleðamaðurinn var á bak og burt þegar lögregla
kom á vettvang.
Á laugardagskvöld var tilkynnt um heimilis-
ófrið í Súðavík. Lögregla handtók heimilisföð-
urinn og gisti hann fangahús þar til áfengisvím-
an rann af honum. Fulltrúa Skóla- og
fjölskylduskrifstofu var gert viðvart.
Á vélsleða á
götum Hnífsdals
♦♦♦