Sunnudagsblaðið - 19.05.1963, Page 1

::
WwMWm
WwégMfa.
§m$

mmm
v ,,, /,
mm ’fÆm
^ ■ - , ■■ ' -V'

I m. á
■ ,•

j
Wfk
n
v......... j.
-
ÍÍpSlls
iiilpi
: -#T:
.
"ví
•:.. . •.:

■ ^V'v
Asmundur
ósk í ellinni að
*egt og stórt
góðum stað í
borginní.
I HEIMSOKN HJA SJO
TUGUM LISTAMANNI
„YIÐ VORUM komnir að Kolstöðum í
Miðdölum og á hlaðinu stóðu Kolstaða
feðgarnir sjö. I endurminningu minni
hefur þessi mynd meir svip af eilífð
þjóðsögunnar en stundleikanum. Það
hefði eins vel getað verið árið þúsund
að sjö karlar stóðu þar. Ut úr þessum
hópi sté einn niaður fram og gekk rak-
leitt inn í birtu sögunnar myndsnill-
Ingur í alþjóðlegri merkingu þess orðs,
Asmundur Sveinsson.
V'
Þegar rennt er augum vfir myndir
hans finnst það fljótlega á að sá mað-
ur hefur ekki alténd átt sjö dagana
sæla sem sté fram og kvaddi hina ís-
lenzku arkadíu til að afljúka því braut-
ryðjandaverki sem hér samanstendur;
hann hefur gert vandamál heimslistar-
innar að íslenzku viðfangsefni; og ís-
lenzk viðfangsefni að heimslist. Þetta
verk hefur líf bæði að sögu vorri og
náttúru; það er átakanlegt og seið-
magnað. Hvíldarlaus tröllaleg átök búa
þar; en stundum einnig ofurgnægð lífs-
fagnaðar og sóldýrkunar. Boðskapur
andskotans í hinni íslenzku þjóðsögu,
hvíldu þig, hvíld er góð, á ekki heima
í þessu verki”.
Þannig farast Halldóri Laxness orð,
þegar hann skrifar formála að bók
þeirri, sem Helgafell gaf út um mynd-
höggvarann Ásmund Sveinsson ávið
1961. Með þeirri bók var verðugur
sómi sýndur manninum, sem telja má
brautryðjanda nútíma alþjóðlegrar
höggmyndlistar, listar sem þó í eðli
sínu er rammíslenzk. Þessi maður er
Ásmundur Sveinsson.
Sagt er, að listin sé alltaf á undan
tíðarandanum og ef til vlll er það satt.
Asmundur Sveinsson varð þeirrar gæfu
aðnjótandi að fleygja íslenzkri högg-
myndalist feti framar þeim anda; hann
er frumkvöðull. Þegar aðrir listamenn
kusu sér að troða farnar slóðir, tók As-
mundur sig út úr, réði einn á bratt-
ann; og sjá, hann hefur klifið tindinn,
meðan aðrir gengu á jafnsléttunnL
Þessvegna verður Asmundur Sveinsson
kannske meira metinn af löndum sín-
um eftir dauðann, þá fólkið er komið
upp og sér einnig af tindinum.
Alltof margir þekkja lítið eem
ekkert tii Asmundar Sveinssonar sem
manns eða listamanns. Fólk veít jú,
að hann hefur gert „Vatnsberann” og
„Járnsmiðinn” og hann býr í einkenni-
lega sköptu húsi inn við Sigtún. Það
veit hann er frægur, en vart áf nverju.
Nú um þessar mundir er maðurinn
nýorðinn sjötugur og því ekki úr vegi
að segja frá því, sem býr á bak við ein-
kennilegar dyr á einkennilegu húsi
inn við Sigtún.
Það var skírdagur, þegar ég hringdi
í Asmund og bað hann um viðtal; sagð-
ist vita að hann yrði bráðlega sjötugur,
til að hafa aðra átyllu en þá, að mað-
urinn er merkílegur.
„Jú”, sagði hann, „þú mátt vel koma,
en láttu samt ekki kvisast, að ég eigi
afmæli fyrr en það er um garð gengið.
Ég ætla nefnilega að flýja úr bænum
til að losna við allt tilstandið”.
„Nú já”.
„Sérðu sko, alla langar okkur til
þess að lifa lengi, er það ekki? Eg hef
tekið eftir þvf, að ég hef ekki taugar
til að standa í þessum afmælum og
veizlum, maður verður taugaveiklaður
á því, — og endist ekki jafnvel. Jú,
væni, þú mátt koma”.
Það var kalt á skírdag og gustaðl um
mig þegar ég stóð fyrlr framan dyr
húss listamannsins við Sigtún og beið
eftir því, að mér yrði hleypt inn. Hálf-
kúlan fyrir framan mig og ofan hafði
einkennileg áhrif á meðvitundina: I
„BoHskapEsr and
skotasis í hisini ís~
lenzku þféSsögrj.,
hvíldu þigp hvíid
er gé&, á ekki
heima í þessu
verki".