Sunnudagsblaðið - 19.05.1963, Page 6

I
UPPBOÐ í AUSTUREY
SIÐLA VETURS fór ég að vinna að undir
búningi búferlaflutnings til Reykjavíkur.
Ég ákvað að hafa uppboð í Austurey og
selja þar búfé, hesta og búshluti, sem ég
gat ekki og vildi ekki flytja með mér.
Uppboðið var haldið nokkrum dögum
fyrir Krossmessu. Mikill fjöldi manna
kom á uppboðið og gekk það fjörlega til.
Þetta tckst vel og var ég yfirleitt ánægð-
ur með afraksturinn. Ég átti talsverðar
fyrningar af grænni töðu og hana vildi
ég flytja með mér. Ég varð að reiða allt
heyið fram að Svínavatni, enda var þá
enginn bílvegur kominn upp Laugardal-
inn, en frá Svínavatni var það, svo og ann-
ar flutningur, flutt á bíl alla leið. Ég
flutti þrjár kýr með mér og voru þær
allar hafðar á einum bíl, en óþægar voru
þær, enda óvanar slíkum farartækjum.
Ein þeirra vildi alltaf vera að leggjast og
fleygði hún sér bókstaflega niður og varð
ég þá alltaf að vera á verði til þess að
koma henni á lappirnar aftur, því að ann-
ars gat hún meiðst. Eftir að komið var
suður á Sandskeiðið gáfumst við alveg
upp við beljuna og létum hana liggja.
Okkur, mér og bílstjóranum, sýndist eitt-
hvað alvarlegt vera að þessari belju og
bjuggumst við, að þó og þegar mundi
hún geispa golunni, hún lá þama eins og
dautt slytti og sást ekki nema í hvituna
í augunum á henni. En þegar bíllinn nam
staðar við Eskihlíð og kýrin sá jörðina
fyrir neðan sig, reis hún á lappimar og
henti sér af bílnum og var þá ekki að sjá
að neitt gengi að henni.
FLUTT í ESKIHLÉD C.
ÞEGAR við nú komum að Eskihlíð tóku
hjónin mjög vel á móti okkur Við tókum
strax við eigninni, en Guðmundur og Ingi-
björg kona hans, fengu leigt loftið í íbúð-
arhúsinu yfir sumarið eða meðan hann
var að byggja. Og nú hófst nýtt líf fyrir
okkur. Eingöngu var um kúabúskap að
ræða með það fyrir augum að selja mjólk
í bæinn, en hana þekkti ég dálitið frá
æsku minni eins og ég hef áður drepið á.
Eg fór nú að vinna að því að fjölga kúri-
um, en þó fór ég hægt í sakirnar fram á
haustið. Eg átti líka í nokkrum fjárhags-
örðugleifeum. Afsal fyrir jörðinni átti að
fara fram um haustið og þá átti að borga
verulega upphæð. Af þessari ástæðu leit-
aði ég eftir vinnu í iðn minni, gott að
grípa til hennar þegar eitthvað bjátaði
á og vann ég við Landsspítalann. Þarna
vann ég allt sumarið, en fékk menn til
þess að slá túnið. Hinsvegar fékk ég frí
úr vinnunni á þerrisdögum til þess að
geta þurrkað heyið. Það var mjög vot-
viðrasamt þetta sumar, og haustið var
illviðrasamt. Eg man að 23. júli gerði
góðan þurrk í þrjá daga og náðist þá fyrst
g SUNNUDAGSBLAÐ - ALÞÝÐUBLAÐIÐ
var hins vegar sæmilegur í september og
náðist þá seinni slátturinn.
GRÆNN VARSTU DALUR
ESKIHLIÐ C er við Reykjanesbraut,
nokkru fyrir innan Miklatorg. Þegar ég
settist þarna að, var ekkert hús þarna ná-
lægt nema Suðurpóllinn, auk tveggja
annarra: Eskihlíð A og Eskihlíð B. Þá var
Norðurmýrin óræktað tún eða mýri, sem
ýmsir áttu hluti í. Kol og Salt átti Eski-
hlíð A og stórt erfðafestuland. A Sunnu-
hvoli bjó Pétur Hjaltested og átti hann
hundrað dagsláttur í mýrinni. Mér fannst
allt af þegar ég leit yfir Norðurmýrina og
eins austur yfir, að þar væru mjög fal-
legir dalir. Þá voru túnin fögur af grænu
skrúði og fjör þar á þerridögum, þegar
margt fólk sneri þar og rakaði. Þar var
maður þá upp í sveit, — í Reykjavík.
Býlið, sem ég keypti var: íbúðarhús, éin
hæð með kjallara og risi, hlaða fyrir þrjú
hundruð hésta og fjós fyrir átta kýr, túri-
in, sem fylgdu voru tvö, annað rúmlega
fjórir hektarar og hitt rúmlega einn hekt-
ari, var minna túnið notað til beitar, en á
því stærra var heyjað. Þar var allt af
tvíslegið og fengsælt af því. Eftir að það
var fullræktað, fengust af því um þrjú
hundruð hestar í báðum sláttum. Verðið,
sem ég gaf fyrir býlið var upp á þrjátíu
og tvö þúsund krónur. Ekki gat ég borgað
þetta allt í einu. Skuld hvíldi á eigninni í
veðdeild Landsbankans, og nokkuð lán-
aði Guðmundur og skyldi það greiðast á
fjórum árum. Eg átti að vera búinn að
borga um tólf þúsund krónur fyrir I.
október. Þegar ég flutti í Eskihlíð var ég
bú'nn að ná saman um ellefu þúsundum,
en mig van'aði eitt þúsund krónur. Þá
iágtt nenintrarnir sannarlega ekki á
iausu. Mér ’datt í hug að reyna að fá lán
í Landsbankanum og útvegaði mér tvo
góða óbyrgðarmenn. Eg gekk svo á fund
eins bankastjórans og tjáði honum
vandræði mín, ræddi ég einnig um það,
að lánið þyrfti ég ekki að fá nema til
skamms tíma. En bankastjórinn kvaðst
ekki komast fram úr þessu, eins og
hann orðaði það og synjaði um lánið.
Utlitið var ekki gott, en vanskílamaður
hef ég aldrei verið. Eg gekk þá á fund
frænda míns, Guðmundar í Haga, og
hann lanaði mér þessar þúsund krónur
og það af fúsum vilja. Þetta varð upp-
haf að mikilli hjálpfýsi Guðmundar við
mig, því að allt af lenti ég í einhverjum
erfiðleikum á gjalddaga, en þá hljóp
Guðmundur allt af undir bagga. Þegar
allar skuldir voru að fullu greiddar,
hafði hann þau orð um, að aldrei hefði
hann skipt við skilvísari mann en mig,
— og þótti mér vænt um þau orð.
Okkur leið allt af vel í Eskihlíð og.
vorum við þar í fimmtán ár. Afkoman
var góð hjá okkur Eg seldi allt af alla
Þá voru margir góðir bændur í Reykja-
vík, en þegar mjólkurlögin voru sett
árið 1935 var þrengt mjög að hag þeirra,
og síðan hefur allur búskapur í Reykja-
vík gengið saman. Tveir aðUar hafa allt
af herjað á bændur hér: mjólkursam-
salan og bæjarstjórnin, sem hefur orðið
að ganga á erfðafestulöndin undir bygg-
ingalóðir. Eins og ég gat um áður átti
Kol og salt Eskihlíð A, þegar ég kom til
skjalanna, en þegar bílamir fóru að
ryðja sér til rúms, hætti Kol og salt að
hafa hesta sína í Eskihlíð A, og keypti
þá Geir Gunnlaugsson býlið og hóf þar
kúabúskap. Öx bú hans fljótt og varð
hjá honum framúrskarandi myndarskap-
ur eins og alþekkt er. Geir var skemmti-
legur maður og hjálpsamur nágranni.
BRETAR HERJA Á BÆNDUR
ARIÐ 1940 ruddust Bretamir inn í land-
ið og settust þeir strax að hjá Þórodds-
stöðum og víðar þar um kring. Morgun-
inn, sem þeir komu, ætlaði Geir með
menn sína suður í Fossvog, en þar var
hann að rækta tún. Þegar hann kom
upp á hæðina hjá Þóroddsstöðum var
hann stöðvaður af brezkum hermönniun
alvopnuðum, og otuðu þeir að Geir og
félögum hans vopnum sínum — og urðu
þeir frá að hverfa. Þegar Geir kom úr
þessari ferð, sagði hann svo frá, að hann
hefði mætt einhverri „fígúm”, en hún
hefði vérið í mannsmynd. Bretarnir, sem
fyrstir komu hingað voru enn á unglings-
aldri, svo smávaxnir og miður sín, að Is-
lendingar urðu undrandi, að þetta skyldu
vera kallaðir stríðsmenn. Þegar þessir
piltar fóru að sjást hér á götunum í
fylgd með íslenzkum stúlkum, náðu þeir
þeim varla í öxl.
Það leið ekki á löngu þar til hemáms-
mennimir fóru að vera til mikilla óþæg-
inda. Þeir lögðu leiðslur yfir girðingar,
tróðu niður tún og trufluðu umferð. Þeir
reistu sér braggahverfi beint upp af
mínu túni, en aðaUeið þeirra að því lá
fram með túninu. Kom oft til árekstra
við setuliðið á þessum vegi. Þótti mér
ekki þægilegt að þurfa að fara út af veg-
inum með hlaðinn mykjuvagn eða hey-
vagn með háfermi, því að vegurinn var
mjór og mikið hlaðinn upp. Eg reyndi
að komast hjá því að þurfa að víkja
fyrir Bretunum og lenti stundum í há-
vaða út úr því. Oftast lét Bretinn undan.
Ýmislegt kátlegt kom fyrir. Einu sinni
tók ég upp á því um nótt að snúa nokkr-
um flekkjum, sem lágu efst á túninu.
Gekk ég þá umræddan veg, en nokkur
blástur var þessa nótt. Þegar ég var
kominn dálítið upp á veginn, en þá var
mjög farið að skyggja af nóttu, var beint
að mér sterku kastljósi, en um leið var
farið að morsa í allar áttir með Ijósuní.
Ég gekk áfram eins og ekkert væri um
leiðarenda og fór að snúa flekkjunum oí
lauk því í rólegheitum. Allt af voru þeif
að lýsa upp túnið. Ég býst við að þe>f
hafi ekkert skilið í því hvað ég væri a®
bedrífa þarna um nótt. Þá var það eic11
sinni, að ég var á leiðinni suður í Foí,
vog, en á Oskjuhlíð var allt af vörðuí
við veginn. Allt í einu þaut vopnaðuf
vörður að mér og gat ég ekki betur sé&
en að hann væri ákaflega felmtraður
Hann virtist eiga annað erindi við rúit
en ég hafði ætlað, því að hann benti upf
að hitaveitugeymum, og þegar ég le>*
þangað sá ég, að þar var á ferð kona ‘
peysufötum. Benti allt útlit og látbrag®
mannsins til þess að hann gæti alls ekk
áttað sig á því hvers konar véra þett£
væri. Þeir sáu alls staðar fjandánn sjálf'
an uppmálaðan. Eg vildi yfirleitt ekk
hafa nein afskipti af herliðinu, ég sn$'
gekk það, en kom þó fram við það $
fullri kurteisi. Eg varð mjög fyrir ónæð>
þegar þeir fóru að byggja flugvöllinP
Þá lögðu þeir veg framhjá húsinu míns
og uppfrá því varð þarna óslitin bíl®
umferð. Öttaðist ég allt af um skepnU>
mínar upp frá þessu.
FYLGDIST EKKI
MEÐ VERÐBÓLGUNNI
NU KOM að því að til stóð að fara aa
taka erfðafestulöndin undir bygginga-
lóðir. Var fyrst hafizt handa með a®
undirbúa byggingu hlíða-hverfisins ^
og þóttist ég sjá fram á það, að ekU
yrði öllu lengur fært að reka þarna bé'
skap. Vorið 1941 bauðst mér húseigníl1
Þingholtsstræti 15 til kaups ásamt lóð'
inni. Datt mér þá í hug að breyta högutf
mínum og revna að fá leyfi til að refea
verzlun í húsinu. Ég lét líklega um a®
kaupa eignina, en áður en ég gengi fré
þessu til fulls, varð ég að koma búi míö41
í peninga. Eg byrjaði með því að bjóðfl
bænum forkaupsrétt að Eskihlíð C, ot
þó aðallega túnunum. Borgarritari, seö1
ég ræddi við tók þessu vel, ságði hanP
að bærinn vildi fyrir alla muni komaS1
að samkomulagi við eigendur túnanna-
Bað hann mig að stinga upp á því, soiP
ég vildi fá fyrir túnin. Eg fór heim v>
mín við svo búið og fór að brjóta heíl'
ann um það hvaða upphæð ég ætti a'
nefna, en ekki var ásælnin meiri en sv-
að ég miðaði verðið við það, sem ét>
hafði upphaflega orðið að borga. &
nefndi því tuttugu og fimm þúsund
krónur. Þegar ég stakk upp á þessá
verði, en það var á fundi bæjaryfirvald'
anna, sagði enginn viðstaddra neitt
að byrja með, en horfðu bara á mig. All1
i einu sagði borgarstjóri, að ég skyld>
fara fram í afgreiðslusalinn og taka v$
peningunum, þar væru skjöl þessu vií'
víkjandi að eins eftir að færa verðið ini*
fyrri slátturinn, en hrakið var. Þurrkur mína mjólk sjálfur beint til neytenda. að vera, en við og við fékk ég á mig á þau.