Sunnudagsblaðið - 19.05.1963, Blaðsíða 5

iíl. Rómverjar
Eins og frá var sagrt í síðasta kafla dró til
ófriSar milli Rómverja og Karþagómanna
lun yfirráSin á MiSjarSarhafi. Karþagó-
menn voru þar allsráSandi, enda sögSu
þeir: „Rómverjar geta ekki einu sinni
þvegiS sér um hendurnar í sjónum án
okkar leyfis”. En Rómverjar komu sér
npp öflugum flota og lögSu til atlögu viS
sjóveldiS. Tókst þeim eftir langvinnar
styrjaldir aS vinna fullan sigur og voru
þá jafneinráðir á Miðjarðarhafi sem í lönd-
unum umhverfis það.
Algeng stærð á rómverskum verzlimar-
skipum var í kringum 340 tonn. Fornar
sagnir greina frá rómverskum skipum,
sem voru Iangtum stærri. Einu er svo
lýst, aS það hafi verið 180 feta Iangt. Ann-
að Hutti 600 farþega. Sum kornskip báru
1200 tonn. í ekki ómerkari bók en Biblí-
unni segir frá sjóferð Páls postula frá
Egyptalandi til Rómar. Með honum á skip-
inu voru 276 aðrir farþegar.
En Rómverjar sigldu víðar en um MiS-
jarðarhaf. Hálft Bretland var rómverskt
skattland, og höfðu þeir að sjálfsögðu
sklp í förum þangað. Einnig heimsóttu
þeir Norðurlönd og jafnvel ísland.
í landareign Bragðavalla í S.-Múlasýslu
hafa fundizt tveir rómverskir peningar
frá árunum 270—280 e. Kr. Þeir peningar,
ásamt þeim þriðja, sem fannst ekki all-
Iangt þar frá, eru nú á Þjóðminjasafninu.
Dr. Kristján Eldjárn, þjóðminjavörður
rekur sögu þessa fundar í bók sinni, Geng-
ið á reka. Hann kemst að þeirri niður-
stöSu, að varla hafi þeir getað borizt hing-
að öSrnvísi en með Rómverum sjálfum.
Það er ekki VIÐURKENND staðreynd,
að Rómverjar hafi nokkru sinni siglt til
Ameríku, en staðreynd engu að síður.
Sönnunargögnin hafa fundizt í Virgin-
íufylki f Bandaríkjunum.
Víkur þá sögunni til ársins 1943 og vél-
fræSings eins, James V. Howe.
Howe hafði græðst nokkurt fé og ákvað
aS draga sig frá skarkala heimsins og ger-
ast bóndi. í því skyni keypti hann all-
stóra jörð á bökkum Roanokeárinnar í
suðurhluta Virginíu og kom á fót nauía-
búi. Ilowe var auk þess vel að sér um allt,
sem snerti skotvopn og ákvað að rita bók
um það efni.
Þegar hann hafði komið búrekstrinum
og ritstörfunum í rétt horf, fór honum að
gefast betra tóm til að kynna sér Iandar-
eignina og fara í gönguferðir um hana.
Á þessum ferðum sínum rakst hann oft á
undarlega járnmola, sem báru þess mérki
að hafa bráðnað og storknað síðan. Howe
ímyndaði sér helzí, að þeir væru brot úr
loftsteini og hirti því nokkuð af þeim. Þó
vaknaði áhugi hans fyrst að marki, þeg-
ar hann fann einnig járnbúta, scm auð-
sjáanlega voru lagaðir af manna hönd-
um.
Gnægð var af járnsteini í Iandareign-
inn — það er að segja lélegu yfirborðs-
járni, eins og því sem íslendingar unnu
með rauðablæstri. — Beinast lá við, að
landnemar hefðu unnið járnið. Howe tók
nú að kynna sér sögu héraðsins og komst
að því, að járnð á þessum slóðum hefði
tvfmælalaust aldrei verið hagnýtt á tím-
um landnema, og Indíánar þekktu ekkert
til járns.
Hverjir höfðu þá stundað rauðablástur
við Roanokeána?
Howe einbeitti sér nú að leitinni að
fleiri járnmolum. Fann hann alls fimm
staði á jörð sinni. þar sem málmgrýti hafði
verið brætt og mátaö úr málminum. Þar
gróf hann einnig dálítið niður og fann
með því móti fleiri leifar.
Er skemmst frá að segja, að Howe safn-
aði saman næstum 200 kg. af járni, sumt
aðeins brætt, annað mótað. Það merkileg-
asta sendi hann Smithsoniansafninu til
rannsóknar. Þar á meðal var þetta: Stutt
sverð, oddbrotið bjúgsverð, smáhnífar
meitlar, naglar og rær af fornri gerð.
Þess konar hlutir hafa fundizt víða um
Evrópu og enginn vafi talinn, að þeir
séu frá Rómverjum, þótt sams konar
hlutir séu merktir með spurningarmerki
í sýningarskápum Smithsoniansafnsins,
vegna þess að þeir fundust í Ameríku.
Howe sendi og sérfræðingum um málma
sýnishorn af járninu. Úrskurður þeirra
var, að efnasamsetning þess sýndi, að það
væri unnið með mjög fornum aðferðum.
Málmsérfræðingur stærsta járnbræðslitfyr-
irtækis Bandaríkj. segir orðrétt: „Sýnis-
hornin eru gömul, ef til vill nokkur hundr-
uð ára eða eldri. Ég get ekki sagt með
vissu, að þau séu frá fornöld. En svo mik-
ið get ég sagt: Hefði ég undir höndum
járnbút, sem ég vissi vera frá fornöld,
vænti ég, að rannsókn mundi leiða í ljós,
að hann væri eíns og molarnir yðar.
Tvennt er enn ótalið. Annað er bikar úr
bronzi, að mestu óskemmdur. Sex eins
bikarar hafa fundizt á allt öðrum stað —
í rústum Pompeji á Ítalíu.
Hitt eru Viðarkol, sem Howe fann inn-
an um járnið.
Margir hafa heyrt nefnda C-14 aðferð-
ina, sem notuð er til að ákvarða aldur líf-
rænna efna. í ölliun lífvernm er viss
tegund kolefnis, C-14, sem eyðist með á-
kveðnum hraða, eftir að lífveran, jurt eða
dýr deyr. Er mælikvarði þessi svo ná-
kvæmur, að ekki getur skakkað nema tíu
árum á hverju þúsundi. Þannig mætti á-
kvarða aldur viðarkolanna.
Prófnn þessi er kostnaðarsöm og á fárra
færi að gera hana. Hún er ekki gerð,
nema á fullkomnustu rannsóknarstofum.
Enn hefur Howe ekki tekizt að fá neina
stofnun til að framkvæma rannsóknina.
Stafar það af ótta hinna mætu fornfræði-
og háskólastofnana, sem Howe hefur leit-
að til, við að eitthváð komi í ljós, sem
haggi Kólumbusartrú þeirra?
Charles Boland er fullviss, að viðarkol-
in séu næstum 2000 ára gömul. Hann er
einnig viss um, að hinir dularfullu járn-
smiðir i Virginíu hafi verið Rómverjar.
Hvað varð þá um þá vildi kannski einhver
spyrja. Fámennur hópur getur týnzt á
ýmsan hátt í stóru landi, þar sem villtir
frumbyggjar eru fyrir. Hvað varð um ís-
lendinga í Grænlandi. Það er þó fullsann-
að að þeir voru þar.
Roland setur einnig fram skemmtilega
tilgátu um tilvist Rómverja í Ameríku,
sem hann getur að sjálfsögðu ekki fært'
neinar sönnur á: Þeir voru hópur krist-
inna manna, sem flúðu undan ofsóknum
Nerós keisara — til Ameríku.
Ósjálfrátt koma manni í hug aðrir
kristnir menn, púritanarnir ensku, sem
sigldu skipi sínu, Mayflower til Ameríkia
árið 1620 og stofnsettu fyrstu byggtt
enskra manna vestanhafs.
IV. Hoei-Shin
Áætluð ieið
Hoer-Shm til
Ameríku.
Á SÍÐUSTU öld var einn fróður mað-
ur þýzkur, Karl Friedrich Neumann, að
nafni, sem var sérdeilis vel að sér í kín-
versku máli, bókmenntum, listum og eögu.
Hann gróf fram í dagsljósið söguna um
Hoei-Shin, Buddamunkinn, sem fór í trú-
boðsferð til Ameríku 500 árum e. Kr.
Hoei-Shin, sem útleggst „Meðaumkun
með öllu", segir svo frá landinu, sem
hann kom til og nefnir Fusang, því miður
er sjálfri ferðinni ekkert lýst:
Fusang er 20000 kínverskar mílur frá
Kína í austurátt. (6000 enskar mílur). Þar
vex mikið af fusangtrjám. Þau bera rauð
an, perulaga ávöxt. Rætur þeirra eru
einnig etnar. Úr berkinum er gerður
vefnaður til klæða. Hús eru byggð úr
etofnum trjánna.
íbúarnir uota rittákn og gera pappír
úr berki fusangtrésins.
Þeir bera ekki vopn og fara aldrei með
ófriði. Víggirðingar eru óþekktar.
Nafn konungsins er framborið Itshi.
Með honum eru jafnan blásarar, sem
þeyta horn og lúðra.
Ekkert járn er til í þessu landi, en
kopar, gull og silfur er svo algengt, að
það notast ekki sem gjaldmiðill.
Bónorð fara svo fram: Biðillinn gerir
sér kofa fyrir dyrum sinnar útvöldu. Þeg-
ar ár er liðið og stúlkan hefur enn ekki
gefið jáyrði sitt, fer hann burt, en sé
svo fer giftingin fram.
Fyrir skömmu þekktu íbúarnir ekkert
til Búddatrúar, en árið 458 e. Kr. vbreyt.
þýð.) komu fimm betlimunkar til lands-
ins og útbreiddu kenningar Búdda, hei-
lög rit hans og myndir.
Þetta er sannarlega furðulegt plagg,
svo margt kemur heim við það, að Hoei-
Shin hafi í raun og veru siglt til Ame-
riku. Má þá telja hann fyrstan nafn-
Frh. á bls. 9.
annar
ALÞÝÐUBLAÐIÐ — SUNNUDAGSBLAB g
«J«/-.t>lUGEÝ<UA • GAiaaBASJOWWWl >