Sunnudagsblaðið - 04.07.1965, Blaðsíða 7

ingur á kynþáttavandamálum eða
Urnburðarlyndi gagnvart öðrum
einförum, hornrekum — í einum
stílnum var það meira að segja
svo, að feita (og um leið heimska)
sielpan í bekknum gekk lengst í
Þyí, að stríða blökkustúlkunni, og
^egar almenningsálitið snerist á
Sveif með blökkustúlkunni, fékk
Su feita að finna fyrir því, á á-
Þreifanlegan hátt, að hún var —
ieit. í sumum stílanna var litið á
úlakkan hörundslit sem eitthvað
leiðinlegt sem þó verður að þola,
eins og freknur eða gilda fót-
i°ggi, í öðrum, sem einnig voru
úetur stafsettir og samdir og
úentu á meiri greind, var hörunds
liturinn vegsamaður — það var
kétra og fegurra að vera þeldökk
Ur. og það sáu félagarnir líka að
iokum eða skildu það aldrei.
t
^NNAR STÖR flokkur hafði sætt
éhrifum frá æsibókmenntum:
Slíepasögum af ómerkilegasta tagi,
húrekasögum, stríðsbókum og
hvikmyndum. Þetta voru harð-
soðnar frásagnir: nákvæmar lýs
’Ogar á manndrápum, pynding-
úm ofbeldi, blóði og þjáningum.
Hver einstakur stíll kom að
iafnaði óafvitandi hlægilega fyr-
ir> vegna þess hve kæruleysislega
Var farið með „harðsoðnar"
'úissjur á röngum stöðum, en
heildarmyndin var langt frá því
að vera hlægileg, — hún var átak
ar*leg. Sögurnar voru oft mjög
siðferðilegar: glæpamennirnir
Voru hengdir eða skotnir í dögun,
°g sá sem stal bíl og þeyttist út á
bjóðveginn með 160 km hraða var
viss með að liggja fáum mínútum
siðar sundurtættur fyrir utan veg-
'hn. Ellegar öll von var gefin
UPP og menn voru seldir í hendur
’hiskunnarlausum nazistaböðlum
eða aftökusveitum.
Hörmungar stríðsáranna: fanga
húðir, hernám og vopnaviðskipti
°§ hörmungar eftirstríðsáranna:
h.iarnorkuhætta og stjórnmála-
hiannaharðstjórn, sem flest full
0rðið fólk hefur skipað ákveðinn
Sess í samhengi, sem hægt er að
h°la, sem menn verða að lifa við
°ða reyna að sigrast á, þetta kom
fram í stílum barnanna (tjáð í
hiissjum, oft illa viðeigandi) sem
Óljós angist, sem var efld af ókunn
ugleika. Eða það er kannski rétt
ara að segja, að þessi börn vita of
mikið um tæknileg atriði í sam-
bandi við gerð fangabúða og notk
un gasklefa. Þau virðast hafa erft
vantrú þeirra, sem lifðu hörmung
ar stríðsins af, á framtíðina,
en sú vantrú var sprottin upp úr
reynslu.
Þeir stílar, sem fjölluðu um ást
ir voru undarlega fáir, þegar til-
lit er tekið til þess, hve margar
,,vikublaðssögur“ af öðru tagi
komu fyrir. Og vikublöðin eru ekki
vön að draga af sér, þegar ástin er
annars vegar. Ástarmál komu þar
lítið yið sögu. Aðeins ein ritsmíð
fjallaði beinlínis um kynferðis-
mál. Annars kom aðeins fram í
þeim mikil og óskilgreind um-
hyggjuþörf, tjáð með óljósu orða
lagi, og öryggisþrá. í einni sög-
unni sátu unglingarnir, fimmtán
eða sextán ára ga,mlir og hófu að
tala um framtíðina eftir „fyrsta
kossinn”.
Atburðarásin var með litlum
frávikum þessi: Maríanna liggur í
rúminu og leiðist, hún vill hvorki
tala við móður sina né litla bróð
ur, skólabækurnar getur hún ekki
lesið, og það rignir stríðum straum
um fyrir utan. Þá hringir síminn
allt í einu. Það er Jörgen, foringi
strákahópsins, sem er öðru vísi
en allir hinir, en þó viðurkenndur.
Hann býður henni á dansleik.
Gleðin og tilhlökkunin verða mik-
il. Á dansleiknum svíkur hann
hana og tekur saman við beztu vin
stúlku hennar. Hún hefur glatað
þeim báðum og heldur að sorgin
ætli að leggja sig í gröfina. Elleg-
ar sögunni lýkur þannig, að hann
dansar við hana allan tímann, hún
horfir djúpt inn í dreymandi augu
hans, hann fylgir henni heim í
óveðrinu og lýkur sterkum örm
um xun hana, svo að „hún skalf
eins og ísköldu vatni væri hellt
niður á bak á henni“. Þetta síð-
asta er auk þess að vera rétt at-
hugun á tilfinningu vikublaða-
orðalag jafngamalt vikublöðun-
um. Sögur af þessu tagi voru álíka
margar eftir pilta og stúlkur. Og
um allar ritsmíðarnar má segja,
að erfitt var að sjá af efninu,
hvort höfundurinn var piltur eða
stúlka og líka hvort hann var úr
kaapstað eða sveit.
ÞAÐ ER augljóst, að efni, sem
hefur verið siktað eins mikið og
þetta, verður að taka með margs
konar fyrirvara. Sumir móður-
málskennararnir höfðu meira að
segja misskilið verkefnið í veiga
miklum atriðum. Unglingunum
var þarna auk þess gert að taka
þátt í samkeppni, þar sem full-
orðnir menn settu skilyrðin og
efnið skyldi metið með augum
fullorðinna manna. Þessar kröfur
uppfylltu unglingarnir með því að
líkja eftir þeim ritum^ sem þeir
þekkja og þeim finnst auðveldast
að þekkja sig sjálfa í. Þeir fyrir
varar, sem verður að gera, eru
óendanlega margir, ef unnt á að
vera að segja eitthvað um ung-
linga á aldrinum 14—17 ára á
grundvelli þessara stíla. Það er
t. d. alkunna, að það er auðveld
ara að skrifa um eitthvað ljótt en
eitthvað fagurt, léttara að skrifa
sorglega en skemmtilega.
Samt hlýtur lesandinn að spyrja
sjálfan sig, hvers vegna um 1500
börn hafa kosið að fjalla um ein-
stæðinga, gamalmenni, blinda
menn, afbrotafólk, — hvers vegna
gerði allur þessi hópur sér far um
að tjá vonleysi, örvæntingu —
Framh. á bls. 479
Meðfylgjandi grein, sem er eftir LULU GAU-
GUIN, birtist fyrir skömmu í danska blaðinu Akt-
uelt og fjallar því að sjálfsögðu um danskar að-
stæður og dönsk viðhorf. En engu að síður kann
margt í henni að eiga við víðar, jafnvel hér á landi,
og því birtum við þessa grein í lauslegri þýðingu.
ALÞÝÐUBLAÐXÐ - SUNNUDAGSBLAÐ 47 ^