Sunnudagsblaðið - 04.07.1965, Blaðsíða 10

Aðalsmaður í Kandy.
lífið á beiningum. Þessum mönnum var ekki leyft
að koma inn í liof og þeir máttu ekki hafa nein
samskipti við þá menn, sem stóðu þeim ofar í sam-
félagsstiganum. Þeir uröu að beygja sig og halda
sig í hæfilegri fjarlægð, begar yfirstéttarmenn áttu
leið fram hjá þeim. Knox skýrir frá því, að Raja
Sinha hafi stundum, þegar hann dæmdi eitthvert
stórmenni til dauða — og áleit sakir vera miklar,
selt konur bess dæmda í hendur þessum óhreinu
mönnum, „en bað var talið miklu verra en dauði“.
Knox fjallar ekki að gagni í bók sinni um alla
Ceylon, heldur er þekking hans að mestu einskorðuð
við Kandy-ríkið. Hann segir þó að „mikill munur
er á fólkinu, sem býr í hálendinu eða fjöllunum í
Kandy og þeim, sem búa á láglendinu en þeir síðar-
töldu eru miklu góðsamar-i að eðlisfari en hinir.
Þessi lönd neðan fjallanna voru nefnilega fyrrum á
valdi-Portúgala, og því hafa íbúarnir kynnzt og rækt
siði og háttu kristinna þjóða. Þetta féll þeim betur
en eigin siðvenjur og því fæddi það og ól upp
meðal þeirra kærleika og velvilja til útlendinga, og
þeir eru fúsir til að sýna þeim miskunnsemi og góð-
vild í erfiðleikum. Og það má oft heyra þá áfellast
fjallabúana fyrir harðneskju þeirra og grimmd.”
Af þessu værd þó rangt að draga þá ályktun, að
Kandy-búar hafi verið mjög tortryggnir gagnvart
útlendingum og sýnt þeim stöðuga óvild. Rit Knox
sjálfs er bezta heimildin um að svo var ekki. Þegar
hann ræðir stéttakerfið lætur hann þess getið, að
/J74 SUNNUDAGSBLAÐ - ALÞÝÐUBLAÐIÐ
alljr kri&tnir jnenn, „hvítir og , svartir” hafi velJ
taldir standa jafnfætis æðstu stéttinni. Hann segir
líka — í sambandi við trúariðkanir landsmanna "
að „bæði konungi og þegnum fellur yfirleitt betur
við kristna trú en sína eigin, og þeir virða og
nH'ta
kri'stpa menn vegna kristindómsins. Þeir unna þellT1,
ssm láta samvizkuna ráða gjörðum sínum, og ÞeSS
vegna virða þeir kristna menn meir en aðra, ÞV1 a;>
þeir halda að þeir séu réttlátir og segi ekki ósátt.
Hann nefnir þess mörg dæmi, hve mikils Raja Sinha
mat þá Evrópumenn, sem hann hélt föngnum. "
„Hann ræddi oft við þá um lönd þeirra og skiPa 1
þá í stöður, sem stóðu langt ofan við hæfhel a
þeirra og stundum löngun. Og um allt land syna
þejr hvítum mönnum ærna virðingu, en þeir telja
þá vera fremri svörtum mönnum.”
Af öðrum lieimildum má einnig sjá, að umburða1
lyndi Sinhalesa gagnvart útlendingum var stunduh1
ótrúlega mikið. Portúgali, sem tók þátt í bardögu111
á Ceylon, skýrir t. d. frá því, að árið 1633 hafi tvCir'
portúgalskir stríðsfangar verið á ferli í konungs
höllinni í Kandy. Þeir hittu þar nokkra var-ðmen11
og tóku að deila við þá. Allt í einu gripu Portúga
arnir upp fílatað, sem lá í garðinum, og fley£ ^
því framan í einn varðmanninn. Þetta vakti
. qgjU
sjálfsögðu ólgu og kom til nokkurra ryskinga, B
þó stöðvuðust fljótlega, þegar konungurinn sjá1
kom á vettvang. Hann skipaði mönnum að dreifa ’
en lét Portúgölunum með öllu óhegnt, þótt Pe
hefðu brotið gegn öllu velsæmi. Til þess að átta
betur á, hvílíkt umburðarlyndi þetta var, nægir „
varpa fram þeirri spurningu, hvað hefði t. d. ve
gert, ef spænskur stríðsfangi hefði fleygt kúade
framan í franskan liðsforingja við hirð Loðv1
14. í Versölum.
Að sjálfsögðu er lýsing Knox á samfélagshátt111 ^
og trúarbrögðum Sinhalesa víða lituð af rótgró111111
heittrúnaði hans sjálfs. Þegar hann var tekinn t
ur hafði hann meðferðis þekkt guðræknirit, Pa .
lega iðkun guðrækninnar, og það skildi hann e
við sig dag né nótt. Skömmu eftir andlát fó
hans, keypti hann biblíu á ensku, sem fyrir eI^
hverja furðulega tilviljun hafði fundizt í ColP®1^
þegar Portúgalar voru hraktir þaðan. Knox v
yfir sig glaður að komast þannig yfir hina he
bók á móðurmáli sínu og geta lesið í henni »3a „
vel þar, sem nafn hins sanna guðs er ekki Þelí;lí
Af öllum þeim mörgu biblíutilvitnunum, sem P
rýSa

(eða óprýða) rit hans, má sjá, að hann hefur e
látið bókina liggja ólesna. Hins vegar virðist h11 ^
mest hafa lesið gamla testamentið, eins og vn'0lf
hreintrúarmönnum og púrítönum hætti til.
dagur stendur honum nær hjarta en FjallraE
og hann fer ekki alltaf mjúkum orðum uffl »B
ingjana,” sem sækja búddahofin. Þó verður að see
þegar á allt er litið, að hann ber þeim hal
vel söguna. _
Knox og Rutland höfðu gert nokkrar árang
lausar flóttatilraunir áður en þeim loks tókst
komast úr landi. í október 1679 komu þeir til ^
stöðvar Hollendinga í Aripo. Þar var vel tek1