Vísir - 24.12.1962, Síða 8

24
V í SIR . Mánudagur 24. desember 1962.
KRISTUR ER I
HEIMINN BORINN
Fimm manns eru hér frammi
fyrir Kristi. Nú sem fyrr eru
þeir ímynd jafn margra áfanga
í æviferli mannsins.
— Fyrst er María mey. Þetta
likneski hennar stendur við að-
aldyr hinnar frægu dómkirkju
í Reims. Höfundur myndarinn-
ar er með öllu ókunnur.
María er í heimsókn hjá
Elísabet frændkonu sinni og
snýr sér að henni. Hún stendur
þarna, ung mey, þroskaleg, al-
vörugefin. í sálu hennar endur-
ómar boðskapur sá, er engillinn
flutti henni. Fyrirheit hans hef-
ur kveikt sæla von í brjósti
hennar. Hún mun eignast son
og hann mun „verða kallaður
sonur hins hæsta“.
En þrátt fyrir gleði sína virð-
ist svo sem hún horfi með kvíða
til framtíðarinnar og skynji, að
hlutskipti sitt muni verða þung-
bært.
KRISTS
ER VON
Á næstu mynd, sem er eftir
Filippo Lippi hefur fyrirheitið
rætzt. í innilegri móðurgleði
og auðmjúku þakklæti beygir
hún sig niður að barninu: „Sjá,
ég er ambátt Drottins, verði
piér efti^orðum þínum.“
Brátt berast henni ógn-
þrungnir fyrirboðar og tákn
þess, er koma skal. Heródes
konungur sækir eftir lífi sonar
hennar. En þegar hún fer með
son sinn i helgidóminn tii að
færa hina lögboðnu þakkarfórn
kemur gamail maður, guð-
hræddur og skyggn, til hennar
og segir: Sonur þinn „er settur
.... til tákns, sem móti verður
mælt, — já, sverð mun jafnvel
nísta þína eigin sálu.“ Og svo
varð.
Á myndinni stendur María
undir krossi sonar síns. Hún
horfir á hann deyja: Það er
fullkomnað.
Hún finnur hversu sverðið
nístir sálu sína, og nú skilur
hún til fuils hver örlþg þau
voru, er henni höfðu áður verið
boðuð.
KRISTUR
KROSSFESTUR
Næsta mynd sýnir einn af
Iærisveinunum. Er Jesú neytti
kvöldmáltíðarinnar með Iæri-
sveinum sinum mælti hann til
þeirra: „Sannlega segi ég yður,
einn af yður mun svíkja mig.“
Meistaralega túlkar Jóh. Seb.
Bach atburð þenna í hinni djúp-
úðgu Mattheusar-passion sinni.
I dramatiskri kórfúgu lætur
Bach lærisveinana syngja:
„Herra, er það ég, er það eg
....?“ Siðan fylgir harmljóð úr
hinum kunna sálmi:
„Hver hefur ljóstað þig?“
(Lag: Ó, höfuð dreyra drifið)
og efldur kórinn svarar: „Það
er ég“.
„... þar kom að því, að hún skyldi verða léttari. Fæddi hún þá son sinn frumgetinn, vafði hann reifum
og iagði hann í jötu, af því að það var eigi rúm fyrir þau í 'gistihúsinu“. (Lúk. II, 6.—7.). (Hluti úr
mynd, Fæðing Jesú, eftir ítalska listamanninn Filippó Lippi. Byrjun 15. aldar).
í mynd sinni nuin Rienmen-
schneider einmitt hafa viijað
túlka þetta augnablik. Læri-
sveinninn snýr andiiti sínu
undan. Hann horfir aftur fyrir
sig, út úr altaristöflunni, til
safnaðarins, eins og hann vildi
segja: — Það er ég, það
erum við allir, sem höfum
svikið Jesúm.
Með óviðjafnanlegu innsæi
hafa báðir þessir miklu meist-
arar, Bach og Riemenschneider,
hér túlkað bámark passíunnar.
Það er þessi sektarjátning, sem
gerir okkur öli að aðiium i þess
um mikla harmleik og tengir
okkur persónulega órofabönd-
um við píslarsögu Jesú Krists.
KRISTUR
SVIKINN
Síðasta myndin sýnir nútima-
manninn í gerfi beiningamanns-
ins, eftir Barlach. Styðst hann
við hækjur sínar. Axlir hans
eru kýttar, magnþrota fær hann
vart haldið uppi höfði sínu.
Hann er gagntakandi ímynd
mannlegrar örbirgðar og fall-
valtleika.
Hann hefur hér upp augu
sín, sem eru nálega slokknuð.
Og hann ákallar Guð sinn í auð
mýkt hjarta síns.
Allt er glatað. Vonin ein lifir.
Þar með er hringnum lokað.
*
— — Þessar fimm myndir,
sem hér hefur verið brugðið
upp, segja í rauninni meira.
Þær túlka ekki aðeins tilveru
okkar sem einstaklinga, heldur
einnig písiargöngu þjóðanna i
gegnum aldirnar:
Maríumyndin í Reims er frá
byrjun 13. aldar. Ber hún þess
merki, að hún er til orðin á
því skeiði sögunnar er listrænn
þroski í Frakklandi hafði náð
vissu hámarki. List kristinnar
kirkju stendur þá i morgun-
roða óvæntrar þróunar, hafði
hún þá brotið af sér hinn
kreddubundna strangleika, sem
áður ríkti. Fegurð náttúrunnar
og einkum þó ásjóna mannsins
eru nú að vakn? til nýs lifs í
myndlistinni. Þess vegna tókst
jjl . m-. mm • - mm
„En á þessum dögum tók Maria sig upp . . . og heilsaði Eiísabetu . . .
' og Elísabet mælti: Blessuð sért þú meðal kvenna, og biessaður sé
. 4 ávöxtur kviðar þíns ... Og Maria sagði: önd mín mikiar Drottin ...
s því að hann hefur litið á lítilmótleik ambáttar sinnar; því sjá, héðan
»af munu allar kynslóðir mig sæla segja“ (Lúk. I, 39—48.). (María í
heimsókn hjá Elísabetu.' Höggmynd við aðaldyr dómkirkjunnar í
Reims, Frakklandi. 13. öld. Höf. ókunnur).
það nú að túlka í mynd Maríu
endurskin nýrrar vonar og hinn
ar fyrirheitnu sælu. Hér er feg-
urð, tign og yndisþokki kon-
unnar, — sem áður höfðu að-
eins þekkzt í iistum áður hjá
Fom-Grikkjuni, — samofið
kristilégum innileika.
Guðsmóðir Lippis er frá
byrjun 15. aidar. En um þær
mundir er liðið að lokum tíma-
bils hinnar gotnesku listar. Nú
er ekki lengur litið á jörðina
sem táradal. Fegurð náttúrunn-
ar hefur nú fyrir aivöru göngu
sína inn í heim myndlistarinn-
ar. Reims-íímabilið hafði því
aðeins revnzt vera skamm-
vinnur morgunroði, sem aftur
hafði horfið fyrir þunga hins
gullhlaðna himins gotneslcu
listarinnar. En nú, um miðja
15. öldina, er kominn hábjartur
dagur. Má auökenna tímabil
Filippo Lippis á ítaliu sem
óskastund andlegs og listræns
jafnvægis. Virðist það heldur
ekki vera nein tilviljun, að
þessi innilega mynd af Guðs-
móður skyldi einmitt koma nú
fram. í ævi Maríu, eins og
myndin sýnir hana, er einnig
náð áfanga jafnvægis sálar og
OG