Sunnudagsblaðið - 10.05.1964, Qupperneq 16

ÁLÖG OG EYÐING
Framh. af bls. 351.
Nú-bar svo við, meðan umræð-
urnar um sameiningu kirknanna.
stóðu yfir, að Steinamenn voru
minntir óþægiléga • á hina gömlu
álagasögu. Sú áminning var þó að
engu höfð. Hcfur Þórður Tómas-
son frá Vallnatúni skráð ítarlega
frásögn af þeim atburðum, er nú
gerðust, í Eyfellskum sögnum, og
verður hér stuðzt við þær heim-
ildir, en farið fljótt yfir sögu. En
segja má, að þessir atburðir hafi
verið fyrirboði annarra og meiri
tiðinda síðar.
i,í annari viku þorra 1888 sner-
ist snögglega frá frostum og fann-
kyngi til bráðrar leysingar. Hún
hafði strax nokkur áhrif á Steina-
læk, en meiri vélræðum bjó hann
þá yfir til handa Steinamönnum
en nokkru sinni áður. Klukkan
var á níunda tímanum að morgni,
þegar mönnum varð ljóst, hvaða
voði var á ferðinni. Þess varð þá
vart heiman frá Steinum, að ógur-
legur vatnsflaumur ruddist niður
eftir lækjargilinu, og kastaði hann
sér að miklum hluta vestur á bóg-
inn í áttina á Steinabæirni, þegar
hömrum sleppti. Tveir karlmenn
þutu þegar sem fætur toguðu upp
til lambhúsanna, sem voru rétt of-
an við bæinn, og hleyptu lömbun-
um út og hóuðu þeim vestur í
brekkur. Héldu síðan til bæjanna
með sama flýti, og þó var vatnið
þeim skjótara.
í Steinum voru allir rólegir á
yfirborðinu, en óttuðust hið
versta.
Fyrr en varði steyptist vatns-
flaumurinn fram af görðunum of-
an bæjarins, rann inn í heygaröa
og h’öður og rann síðan fram úr
hverju húsasundi með feikna
flugi“.
Von bráðar flæddi vatnið inn
um dyr og glugga á bæjarhúsun-
um og útihúsum. Var þegar und-
inn bráður bugur að bjarga börn-
um og gamalmennum á öruggan
stað, kýr leystar úr fjósi og rekn-
ar út í Steinahelli. Tók vatnið
kúnum á miðjar síður á leiðinni-
Inni í bæjunum var allt hálffult
af vatni, kistur og annað lauslegt
á floti, en matvæli bárust með
straumnum út og niður í mýri og
ós.
„Mcnn reyndu að bægja vatninu
frá húsunum, en það var lítið»
sem þeir gátu gert. Þó brutu þcir
skarð á vesturenda garðs ÞcsS’
sem nær var bænum að ofan,
beindist mikil vatnsrás í gegnum
það og gróf sig mjög. Dró þó ekk-
crt úr vatnsstraumnum fram úr
húsasundum. Tveir menn brutust
út í kirkju og hringdu kirkju-
klukkunum langa stund og væntu
staðnum nokkrar hjálpar af því úr-
ræði.
Vatn það, sem kom fram úr
sundunum, rann vestur stéttina.
því að henni hallaði vestur, breiddi
það svo úr sér niður í kálgarðinn,
sem var fram af vestustu bæjun-
um. Sá óll var strangur og djúp-
ur, bar hann mcð sér stærðar
steina sem völur væru. Furðu
þótti gegna, að ekki vætlaði vatn
inn í kirkjugarðiim í þessum ham
förum“.
Skemmdir eftir lilaupið vorU
miklar á mannvirkjum og landi-
Samt sem áður þraukuðu Steina-
menn enn um sinn og létu þessa
viðvörun Steinalækjar sem vind
um cyi-u þjóta. Árið eftir var
kirkjan í Steinum lögð niður með
lögum ásamt Skógakirkju og rif'
in skömmu síðar. En Steinalæk-
ur hafði ekki ennþá sagt sitt síð-
asta orð.
Vllf.
Dr. Jón Þorkelsson þjóðskjala-
vörður gaf út Þjóðsögur og munn-
mæli árið 1899. í því safni eru
margar sögur Jóns Sigurðssonar
í Stcinum, eins og vikið er að hér
að framan, m. a. álagasagan. Þcss
má geta til gamans, að dr. Jón sct-
ur svohljóðandi atliugasemd v^
söguna neðanmáls: „Steinakirkja
var lögð niður 1889, og geta Steina
menn nú því livað af livcrju átt
von á góflunni'*. Eins og orðalagiú
ber með sér, er svoh'til agnarögn
af spéi í athugasemdinni og lítil
tni á því, að nokkuð sé að óttast
í Stcinum. Dr. Jón lifði það að
vísu ekki, að „gúflan“ káemi, eö
„Hvert sinn, er þú sérð þessa kerlingu koma inn, skaltu
sitja og liamast við að þrýsta á þessa takka hérna.“
352 CVNhVCAGSBhAf) - AitÝÐUBhAÐlö ,